Aslında bu yazı et ürünlerinin tüketimi azalınca onların yerini tutabilecek besin kaynakları üzerine, İsmet Berkan’ın bile sonunda benimle gurur duymaya zorunlu kalacağı türden ciddi bir yazı olacaktı.
Geleneksel her boka maydonoz dadacı araştırmacı mizah yazarı titizliğiyle amerika günlerimden beri bildiğim bir konuya da girmek zorunda kalınca benim her yazıda aradığım ‘mutlaka insanları rahatsız etmem gerekli’ kriterini tatmin edecek boyutu da buldum ve yazıyı yazmaya ondan sonra giriştim.
***
yazının iğrençlik testini ilk önce her zaman olduğu gibi eşim Rana ile yaptım.’Fare çorbası içmek ister misin’ sorusunu ona sorunca ‘maşallah bugün formundasın iğrençliğin bugün zirve yaptı, kendini bile aştın’ tepkisini alınca yazının başlığına da bunu koymaya karar verdim.
***
Fare yemekleri konusu tabii ki iğrenç ama yine de ilginç bir konu. Bir kaç yıl önce New York’ta Food Channel’i izlerken tehlikeli yemek ortamları hakkındaki bir programda mönüsünde sadece fare eti olan fare salatası, çorbası bile yapan bir restoran hakındaki görüntüleri izlemiştim. restoranın dış vitrinde sıra sıra değişik boyda fare yıkanmış, derisi temizlenmiş pişirilmek üzere hazır bekliyordu.
***
ben Mr.Gurme yazıları yazdığımdan ve yine bu adla bir televizyon programı da yaptığımdan bu yana her türlü yemeği denemekten korkmayacağım iddiasındaydım. Bu iddiayı en çok test etmeye bir Tayvan gezimde yaklaştım, ve orada sokakta kızarmış çekirge satan adamdan aldığım çekirgeleri turdaki diğer Türklerin iğrenerek bakışlarına aldırmadan yemiştim.
***
Alınması zorunlu gıdalar arasında bulunan et tüketimi gerek hayvan nüfusundaki azalma gerekse et fiyatlarındaki artışlar nedeniyle gittikçe global düzeyde düşüyor. ancak bir insanın günden en azından 50 gram proteine ihtiyacı oluğu hatırlanırsa bunun hangi kaynaktan telafi edileceği durmadan araştırılıyor.
***
Dünyada çok sayıda kültürün mönülerinde böcekler bulunuyor. böcekler genellikle bütün olarak ve kızartılarak yeniliyor. Son yıllarda bazı şirketler böcekleri hayvan yemi olarak kullanmak üzere böcek çiftliklerinde yetiştirmeye başladı. Çoğunlukla ağustos böceği, çekirge, un kurdu ve kara-asker-sineği larvaları yetiştiriliyor. Böcek bazlı burgerler uzun yıllardan beri AB ülkelerinde satılıyor. Ağustos böceği veya çekirgeden yapılan unlar da uluslararası gıda pazarlarında bulunuyor.
***
Ucuz et kaynağı olarak, tabii ki benim dışımda, kimsenin aklına, fare eti gelmiyor.
alternatif hayal edenlerin aklına ilk gelen böcekler. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) da, “yenilebilir böceklerin” artan dünya nüfusu için sürdürülebilir bir besin kaynağı olduğu görüşünde. hatta bu örgüt yenilebilir diye ilan ettiği böceklerin listesini içerdikleri protein miktarıyla birlikte açıklıyor. bu listeye baktığımda benim yediğim çekirgenin protein kaynağı en yüksek böceklerden biri olduğu görülebiliyor. meraklısı için hemen söyleyeyim listede hamam böceği ‘ne yazık ki’ yok. daha çok çekirde, karınca, örümcek tavsiye ediliyor.
***
hamam böceği için neden ‘ne yazıkki yok’ dediğimi açıklamak için eğer bu böcek de listede olsaydı New York’ta geçen gençlik yıllarımda çok daha dengeli, sağlıklı beslenme imkanım olabilecekti, çünkü 1970’lerde şehirde bütün evlerde hamam böceği kaynıyordu.
***
Şöyle anlatayım meseleyi, o zaman uzun olan saçımı taramak için kafama tarağı her sürüşümde yere en azından üç hamam böceği de düşerdi. eğer koşular uygun olsaydı bunlardan yapacağım yemekler beni son derece sağlıklı beslemeye yetebilirdi.
***
şimdi de New York’ta aşırı bir fare nüfusu sorunu var. fare etinde uzmanlaşan bir restoran henüz Manhattan’da açılmadı ama bunun yerine en lüks restoranlarda bile mutfaklarda, salonda yemek masalarının üstünde gezinen fare görmek imkanı var şehirde.
***
New York farklı kültürleri alıp kendisine uydurmasıyla meşhurdur. Eğer başka kültürlerde olan fare eti yemeyi de bir gün kabul edip kendisine uydurduğu zaman şehirde hem aşırı fare sorunu azalacak hem de çok ucuz et yenilebilecek.
***
tabii ki bu olduğu takdirde en büyük sorunun fare etiyle hangi tür şarabın uyumlu olacağı konusu olacaktır. New York Times şarap yazarının bu konudaki görüşleri şehirde tabii ki ateşli tartışılacaktır ama ben bu konuda gittiğimiz restoranlarda şarap sunumu yapan görevlilere bile şarabı büyük özgüvenle anlatabilen Ertuğrul Özkök’ün uzmanlığına güveneceğim ve onun tavsiyesini tutacağım.
***
Bu trend eğer oluşursa Türkiye’ye de geleceği kesindir. ama burada çok büyük bir sorun var. Bizde nedense her işin kolay kazanma yoluna gidenler tarafından sömürülmesi, bozulması adeti de olduğundan bunların daha kolay yakalayacakları lağım farelerini de yenilebilir fare eti olarak piyasaya sunmaları riski her zaman olacaktır.
Aklıma gelen bir diğer sorun da eğer Türkiye’de, New York’ta öyle diye, fare eti de popüler olursa o zaman sokaklarımızın meşhur, haklarında belgeseller bile yapılmış olan ,kedilerimizin durumunun ne olacağıdır, bu da beni endişelendiriyor.