Fırat’ın doğusundaki  Kürt oluşumuyla ilgili öneriyi ilk yapan Ruslardı.

İlk Trump döneminde Washington’da medya temsilcisiyken 25 şubat 2018 tarihinde Putin’in global prestij sahibi Ortadoğu danışmanı Vitaly Naumkin, bir gün sonraki Georgetown üniversitesinde önemli bir konferans için Washington’a geldi.

Georgetown üniversitesinin ülkenin dış politika ve ulusal güvenlik elitlerini yetiştiren School of Foreign service bölümündeki konferans yemekliydi ve sadece davetiyesi olanlar girebiliyordu. Devletin bütün üst düzey ulusal güvenlik bürokratları konferanstaydı.

konferansta Rusya’nın Suriye hakkında önem önerileri olacağı mesajı Amerikan devletine daha önce istihbarat servisleri aracılığıyla iletilmişti.

***

konferanstan bir hafta kadar önce, 17 şubat 2018 tarihinde o dönemki CIA başkanı Mike Pompeo’nun talimatıyla hakkında Amerika’ya girmesi yasak olan Rusya’nın üç istihbarat kuruluşunun başındaki isimler CIA’nin  koruması altında Washington’a getirildi ve Langley’deki CIA merkezinde bir toplantı yapıldı. Getirilenler SVR’ın başındaki Sergey Naryskin, FSB’den Alexander Partnikov, GRU’nun başı İgor Oleyewick Kotyskov’du.

Aynı gün Kongre’de demokrat parti senato lideri Chuck Schumer bunun nasıl olabildiğini, neler olup bittiğini sordu, ama net bir cevap alamadı. Daha sonra kendisine gizli bilgi verilmiş olabilir.

CIA merkezindeki toplantıda üç Rus yetkili bir hafta sonra Vitaly Naumkin’in konferansta açıklayacağı modelin ana hatlarını ABD devlet yetkililerine anlattı planı önceden incelesinler diye.

***

Yemekli konferansa davetli Amerikalı gazeteci arkadaşlarımdan öğrendiğime göre Naumkin özellikle o gece Fırat’ın doğusundaki Kürt oluşumu üzerine Rusya önerisini anlatmış. Kürtlere Barzani’nin babasıyla geçmişte bir geceyi mağarada birlikte geçirecek kadar yakın olan Naumkin’in önerileri bir gün sonra Pompeo tarafından başkan Trump’a anlatıldı.

CIA başkanı ABD başkanlarına her gün sunulan pdb’ye (presidential daily brifing) o gün geç gelmişti Naumkin’in ABD’den ayrılmasını beklediği için.

Rus önerilerini dinleyen Trump brifingden sonra Putin’i aradı ve bir buçuk saat konuştular.

***

o gün konuşulan Fırat’ın doğusuyla ilgili modele Rus tarafı ‘Kuzey ırak modeli’, ABD tarafı ise ‘Kamışlı modeli’ adı vermişti. o tarihten bu yana o gün üstünde prensip anlaşması sağlanan konuşulanlarda bir değişiklik olup olmadığını bilemiyorum, ama o gün konuşulan Fırat’ın doğusuyla ilgili modelde şunlar yer alıyordu. Bunları bugün konuşulanlara katkısı olur belki diye aktarıyorum: 

***

– Fırat’ın doğusundaki Kürt oluşumunun kısıtlı özerkliğe sahip olması öngörülüyordu.

– bu oluşum Suriye’den kopmayacak, bazı bölgesel siyasi kararlarda, ekonomik ve kültürel konularda sınırlı özerkliğe sahip olacaktı.

-PYD isterse kendine özgü sembol ve bayrakları bölgenin içinde kullanabilecekti, ama sınırda sadece Suriye merkezi hükümetinin bayrağı dalgalanacaktı.

– bölgenin sınırında merkezi hükümetin ordu askerleri de Kürtlere birlikte devriye gezecekti.

Naumkin konferansında kendisine ‘peki bu modele Türkiye’nin tepkisine ne yapacaksınız’ diye sorulduğunda ‘Türkiye Kuzey Irak’taki Kürt oluşumuna da başta sert tepki göstermişti ama sonra onu kendi çıkarı için kontrolüne aldı, Suriye’de de bunun olmasını bekliyorum’ diye cevap vermişti anlatıldığına göre.