Kariyerimizin ilk yıllarında aldığımız eğitim ve seminerlerde iyi liderin özellikleri ve yöneticiyle lider arasındaki temel farklar konularına odaklandığımızı hatırlıyorum.
Etrafımıza baktığımızda ise çok sayıda bu tanımlara uymayan insanlar ve davranışlarla karşılaştığımızı. Gerçek hayatta iyi ve gerçek örneklerini göremediğimiz ve öğrenemediğimiz bu davranışları ve özellikleri her gün başka şirkette aynı konuları anlatan eğiticilerden öğrenmeye çalışıyorduk.
Eğitimlerin ise değişik isimleri vardı ve uzun dönemli olurlardı. Etkin Yönetici ve Liderlik Modülleri, Çelik Yelekli Yöneticilik, Liderlik 101, Liderlik Modellerini Efektif Kullanma Yöntemleri gibi onlarcası vardı.
İyi liderlik için altı yedi özellik yeterliydi
Hatta iyi lider özellikleri o kadar kolay anlatılırdı ki yarın en iyi lider olabilme şansımız vardı. Bugün değilse de yarın. Kitapların ve eğitimlerin öne çıkardığı özellikleri bugün bile ezbere sayabilirim; vizyona sahip olacaksın, zamanı iyi yöneteceksin, yaratıcı olsan iyi olur, mütevazilik (bazı listelerde yer alırdı) ve adil ol. İşte lider olmak hatta iyi bir lider olmak için altı en fazla yedi özellik yeterliydi.
Gerçek hayatta, eğitimler kadar birlikte çalıştığın veya takip ettiğin liderlerin olması da çok önemli. Onların işi, insanları yönetirken söyledikleri, yaptıkları, varsa yazdıkları, katıldıkları konferans ve röportajlarda söylediklerini yakından ve iyi takip ettim. Hatta iş hayatı dışında yaptıklarını, hobilerini, katıldıkları sivil toplum hareketlerini bile. Hepimizin kafasında bir rol model lider profili oluştu ya da oluşuyor.
İyi bir lider özellikleri çok hızlı değişen dünyada aynı kalmıyor, hatta kişiden kişiye göre farklı özellikleriyle öne çıkabiliyor.
Liderlerin günümüzde işleri çok daha zor. O kadar hızlı bir değişim yaşanıyor ki, rekabetin önüne geçmek için ilk yapmaları gereken dönüşüm liderliği yapmak. İyi bir lider sadece şirketin bir alanında veya bir sürecinde değil, dönüşümü çok yönlü ele almalı ve büyük bir irade ile dönüşümü yönetmeye talip olmalıdır. Patron şirketlerinde patronun peşine takılan ve onun dediklerinden çıkmayan liderler ya da globallerde sadece merkezden gelen rapor ve talimatlara göre yöneten liderlerin ve şirketlerin başarı şansı hızla azalacaktır.
Liderler sürekli başka bir gündem, değişim veya akışta kesintiler yaşanan ve ajandalarının değiştiği günleri atlatmak için farklı kaslara ve bakış açılarına ihtiyaç duyacaklardır. O kasları geliştirmek içinde çok fazla zamanları olmayacak.
F1 yarışlarındaki arabaları takip etmek ne kadar zorsa işi ve gündemi de takip etmek o kadar zor. Hem liderlerde hem şirketlerde hızın ve çevikliğin artması gerekiyor. Girişim kafası ve hızı olmayan liderler ve şirketler bu süreçte biraz üzülebilirler. Özellikle yenilik, operasyon ve finansal büyüme ve performans konularında. Yenilik ve dönüşüm alanında çevik hareket eden şirketlerin liderleri daha yavaş hareket eden liderlerle karşılaştırıldığında , 2,1 kat daha yüksek operasyon başarısı, 2,5 kat daha fazla finansal büyüme ve yaklaşık 3 kat daha fazla büyüme elde etmişler.
Tam 5 kat daha fazla inovasyon yetenekleri var
Ama en önemli rakamı sona bıraktım yine hızlı ve çevik hareket eden liderlerin şirketleri tam 5 kat daha fazla inovasyon yeteneği göstermişler. Kısacası şirketin ve paydaşlarının geleceklerini garanti altına almışlar. Oran vermek güç olmakla beraber en büyük etkiyi şirketlerini sürdürülebilir hale getirerek yaratmışlar.
Hala etrafımıza baktığımızda sürdürülebilirlik işini bir akım yada tercih konusu hatta moda olarak gören lider ve şirketler var. Sürdürülebilirlik konusunda adım atmayan ve günlük iş planlarına koymayan şirketlerin artık yarın yapacakları satış garanti değil. Sürdürülebilir değilseniz, yarın üretiminiz durabilir ve satışlarınız sıfırlanabilir. İyi lider şirketini sürdürülebilirlik alanında rekabetçi kılması gerekiyor.
Cesur lider, düşündüğünü ve inandığını yapar
Sürdürülebilirlik konusu cesaret işi, cesur liderlere ihtiyaç duyar. Patronun kâr ve büyüme baskısını dinleyen liderler sürdürülebilir lider değildir. Cesur adım atan lider ise sürdürülebilirlikle değer yaratma sürecini büyütebilir ve rakiplerinin bir çok alanda önüne geçebilir. Cesur liderler , düşündüğünü ve inandığını yapar.
Eskiden çok gündemimizde olmamakla beraber, artık her gün daha çok duymaya başladığımız ‘ortak rekabet’ konusu önem kazanmaya devam edecek. Lider her alanda olmasa da belirli alan ve konularda ortak çıkarları kuvvetlendirmek için iş birliği ve rekabeti dengeleyebilir.
Bana göre, bugünün ve yarının en önemli kavramı ‘iş birliği’. İki kelimeden oluşan ve içinde çok büyük anlamlar barındıran ve bazı endüstrilerde yıllardır var olan ama büyüme ve kar hırsımızdan dolayı çok da dönüp bakmadığımız bu kavramı iyi anlamamızın zamanı geldi. Liderlerin her alandaki paydaşlarıyla iş birliği konusunda hızlı hareket etmesi gerekiyor. İş birliği yapmadan önümüzdeki dönemde başarı ve güven beklemek hayalcilik olur.
Yine bugünlerde çok gündemimizde olan ama etkisi bir hafta süren, iş dünyasında ve sosyal yaşamda fırsat eşitliği ve pozitif ayrımcılık konusu liderlerin ajandasında her gün değil, kafasında ve yaptığı her işin parçası olabilmeli. Yoksa yılın bir günü konan postlar ve hazırlanan reklamlar ikna edici olmaktan çok uzak kalmaya devam eder.
Lider iyi ve yetenekli insanlar seçmeli ve yetiştirmeli. Yetenek yönetimi liderin en önemli işidir. En büyük başarısı da kendinden sonra kendi işi ve kritik katma değerli her rol için 2-3 yeteneği hazırlamasıdır. İyi lider, iyi yeteneklerle çalışır.
En iyi performans gösteren liderler, aldıkları işi ve takımı daha ileriye taşıyan liderdir. Riskten kaçmayan, sevdiği işi yaptığı gözlerinden ve yaptıklarından anlaşılan, ama en önemlisi kendisi için değil, işi, takımı ve tüm paydaşlarını birinci sıraya koyan insanlardan konuşuyoruz.
İyi insan olmak, iyi lider olmanın birinci şartıdır.
