Amerikan Kongresi’nin hem alt hem de üst kanadının Ukrayna, İsrail ve Tayvan’ı kapsayan 95 milyar dolarlık yardım paketini geçirdi. Ama bu pakette “Şeytan ayrıntıda gizlidir” diyebileceğimiz bir şey vardı: TikTok yasası. Çinli bir şirketin dünyaya açılmış, milyonlarca kişiye iş kapısı olmuş uygulamasının neden savaş paketine konduğu başta garipsenebilir. Ama şirketin Çin menşeili olması, Çin hükümetinin gerektiğinde şirketlerin verilerine ulaşabilme yetkisini ve ABD’deki güvenlik birimlerinde yer alan isimlerin uygulamayı kullanmasını göz önünde bulundurursak ortada ABD’nin “Ulusal güvenlik sorunum” dediği durum çıkıyor.
170 milyon Amerikalı TikTok kullanıyor, bunlardan 150 milyonu aylık aktif kullanıcı. Ancak şimdi hem Temsilciler Meclisi’nde hem de Senato’da TikTok’un yasaklanması ya da Çinli olmayan başka bir şirkete satılmasının zorunlu tutulacağı bir karar çıktı. Tasarı ABD Başkanı Joe Biden’ın masasına gitti ve başkanın imzasıyla burada yasalaştı. Daha birkaç ay öncesinde Z kuşağına sevimli görünebilmek ve mevcut teknolojiden uzak kalmadığını göstermek amacıyla TikTok hesabı açan Biden zaten tasarı önüne gelirse imzalamaktan çekinmeyeceğini söylemişti.
Yasaya göre ByteDance alıcı bulamazsa uygulamanın ABD’de dağıtımı, kullanımı ve güncellenmesi yasadışı hale gelecek. Yani TikTok’u App Store ve Google Play Store’da indirmek mümkün olmayacak. Öyleyse ABD TikTok’u sonsuza dek kayıp mı edecek? Henüz bunu söylemek için çok erken. Yasa TikTok’un çatı şirketi ByteDance’e uygulamayı satmak için dokuz ay kadar süre tanıyor. Bu sürenin sonunda şirket satılamazsa TikTok ABD’de resmen yasaklanmış olacak.
ABD’de Demokratlarla Cumhuriyetçileri aynı kulvarda buluşturmak kolay bir iş değil, birinin ak dediğine öteki kara diyebiliyor. Ama konu teknoloji olduğunda genelde ortak yolu bulabiliyorlar. Bunun örneklerinden biri TikTok yasası, diğeri de çocukların sosyal medya kullanımı. Her iki taraf da Çin’in yetkilerini kötüye kullanarak TikTok’un kullanıcılardan topladığı verileri ele geçireceğinden endişe duyduklarını söylüyor. TikTok’un topladığı veriler arasında en önemlileri konum bilgisi, IP adresi ve biyometrik veriler, yani yüz tanıma ve parmak izi verileri. TikTok biyometrik verileri yalnızca efektli videolar için topladığını, sonrasında hemen sistemden kaldırdığını söylüyor.
Ayrıca TikTok ABD’li kullanıcıların verilerini Çin’de değil, Singapur ve ABD’de depoladığını söylüyor. Veriler Amerikan şirketi Oracle’ın işlettiği bulut altyapısında saklanıyor. Avrupalı düzenleyicilerin ve kanun yapıcıların içini rahatlatmak için İrlanda’da geçen yıl başka bir veri merkezi daha kurdu şirket.
Satış için süre kısa, fiyat yüksek
Temsilciler Meclisi’nden geçen ay geçen TikTok yasasında satış süresi altı aydı. O zaman Demokrat senatörlerden bazıları tasarıyı ifade özgürlüğü ihlali olarak görmüş, kararı destekleyenler ise ByteDance uygulamayı satarsa ortada bir sorun kalmayacağını savunmuştu. Ancak altı ayın şirkete satış için yeterli süre tanımayacağı konusunda çoğu uzman hemfikirdi. Dolayısıyla Senato’nun bu kararı en azından seçim öncesi geçirmeyeceği tahmin ediliyordu. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson buna çözüm olarak TikTok yasasını yeniden, bu kez savaş yardım paketinin içine, satış süresini de uzatarak koyma kararı aldı.
ByteDance’in şimdi alıcı bulmak için dokuz ayı var, Biden ekstradan üç ay süre verebilir ki bu da 2025’e kadar satışı gerçekleştirmesi gerektiği anlamına geliyor. Analistler TikTok’un satış fiyatının on milyarlarca dolar olabileceğini düşünüyor. ByteDance’in kendisi dünyanın en değerli start-uplarından biri olarak görülüyor. CN Insights’a göre şirket 225 milyar dolar değere sahip. Yüksek fiyatlandırma TikTok’u satın alabilecekler listesini sınırlandırıyor. Antitröst yasalar nedeniyle Meta ya da Google gibi teknoloji devlerinin şirketi satması da engellenebilir.
Gözden kaçırılan iki şey var ama: İçerik üreticileri ve Çin. ByteDance satışı gerçekleştirmek istese bile Çin buna izin vermeyebilir. Ayrıca içerik üreticileri 2020’de dönemin Başkanı Donald Trump bu yasağı getirmek istediğinde ayaklanarak kararı mahkemeye taşımıştı. Yine aynı şeyi yapabilirler. Bazı TikTokçular geçim kapıları kapanırsa nereye gidecekleri konusunda video yapmaya başladılar bile. Seçenekleri arasında Instagram Reels ve YouTube Shorts var.
İçerik üreticileri mahkeme yoluna gitmese bile TikTok’un şansını burada deneyeceği tahmin ediliyor. Uzmanlar böyle bir durumda ByteDance’in TikTok’u satmaya zorlanmasının içerik üreticilerinin haklarını ihlal edebileceğini çünkü şirketin yeni sahibinin uygulamanın içerik politikasını değiştirebileceğini savunursa kazanma şansı olabileceğini söylüyor. Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği gibi diğer gruplar da davaya dahil olabilir. Bu noktada hükümetin de TikTok’un ulusal güvenlik sorunu yarattığına dair elini güçlendirmesi gerekiyor.
