Amerika’nın Havacılık ve Uzay Ajansı NASA dört astronotu Ay’ın çevresinden dolaştırıp Dünya’yı getirmeye amaçlıyor. Bu misyon aslında Ay’a üs kurmakla sonuçlanacak Artemis misyonunun sadece bir aşaması. İlerleyen zamanlarda astronotları Ay’a indirmek de söz konusu olacak. Ama önce Artemis adı verilen bu projede astronotları uzaya fırlatmak gerekiyor. Ne var ki ajans dünkü basın toplantısında astronotları Ay’ın çevresinde dolaştırma planını 2026’nın nisan ayına erteledi.
Ertelemeler bununla da sınırlı değildi. NASA Başkanı Bill Nelson astronotları Ay’ın karanlık yüzü olarak bildiğimiz güney kutbu yakınlarına indirme planının da 2027’nin ortalarında gerçekleşeceğini söyledi. Artemis programındaki bu değişiklik, yeni başkan Donald Trump’ın Beyaz Saray’a çıkacağı ve Nelson’ın da NASA’daki görevinden ayrılmaya hazırlandığı bir döneme denk geliyor.
Trump döneminde rota değişir mi?
Trump döneminde uzay misyonlarının nasıl bir yol izleyeceğini sadece tahmin edebiliriz. İlk döneminde astronotları Ay’a indirme fikrine sıcak bakıyordu, bu seçim kampanyasında da uzay çalışmalarına ağırlık vereceğine işaret etti. Yakınında tuttuğu milyarder girişimci Elon Musk da kendi uzay şirketine sahip biri. Hedefi de bir gün Mars’ta koloni kurulmasına önayak olmak. Trump’ın NASA’nın başına gelmesi için seçtiği iş insanı Jared Isaacman da macerayı seven bir adam. Daha önce iki kez SpaceX’in ticari uçuşlarında yer aldı. Bunlardan biri de daha bu yıl SpaceX’in yeni astronot kıyafetlerini denediği misyon oldu. Aslında Trump’ın uzay politikasının nasıl olacağı tam da bu nedenle belirsiz. Belki de Ay’dan ziyade Mars çalışmalarına ağırlık verir.
Gecikmelere ve bütçe aşımlarına rağmen Artemis programının süreceğine inandığını söyleyen Nelson, tüm bu süreçte rol üstlenen Boeing, Lockheed Martin ve SpaceX gibi şirketlerle görüştüklerini söyledi. Nelson “Tüm ortaklarımız projenin aciliyetini kavraması lazım ki bence sahipler” dedi. Bu aciliyetin sebebi de Çin’in Ay’a 2030’a kadar kendi astronotlarını göndermeye çalışması. Eğer Artemis görevi 2027 hedefini tutturursa Çin’in önüne geçebilecek. Nelson “Ay’ın güney kutbunu Çinlilere bırakmamak için o bölgeye inmemiz hayati önem taşıyor” dedi. Evet Soğuk Savaş’a damga vuran uzay yarışının ikincisi kapımızda. Bu kez ABD’nin rakibi Sovyetler Birliği değil, Çin.
Fotoğraf: NASA
Astronotların Ay çevresinde dolaşacağı ikinci Artemis görevi, 50 yılı aşkın süre sonra insanlığın Ay’a en çok yaklaşacağı misyon olacak. Görev kapsamında astronotlar NASA’nın yeni Space Launch System (SLS) roketinin tepesinde olacak ve Orion kapsülünde Ay’ın etrafında tur atacak. Bu görevde Ay yüzeyine iniş yapılmayacak, astronotlar Ay’ın etrafında döndükten sonra Dünya’ya dönerek Pasifik Okyanusu’na iniş yapacak.
Isı kalkanı başlarını yaktı
İkinci Artemis görevinde NASA astronotları Reid Wiseman, Victor Glover ve Christina Koch ile Kanadalı astronot Jeremy Hansen olacak. Birinci Artemis görevinde Orion kapsülü mürettebatsız bir şekilde Ay’ın çevresinde başarılı bir şekilde dolaşabilmişti. İlk görev gerçekleşeli iki yıl oldu. NASA yetkililerinin umudu ikinci görevi bu yılın sonlarında gerçekleştirebilmekti. Ancak bu yılın başlarında ikinci Artemis görevi dokuz aylık bir ertelemeyle Eylül 2025’e çekildi.
Gecikmenin sebebinin birtakım teknik aksaklıklar olduğu söylendi. Bu aksaklıkların çoğu giderildi ama bir tanesi vardı ki o NASA mühendislerini epey terletti. Bu sorun astronotları Dünya atmosferine girerken koruması gereken ısı kalkanında meydana gelen hasarla ilgiliydi. Nelson artık sorunun temel nedenini bildiklerini söyledi. Mühendislere göre ısı kalkanının bazı kısımlarında gazlar birikmiş, oluşan çatlaklar bazı parçaların zarar görmesine neden olmuş. Isı kalkanı kapsülün aşırı ısınmasını ve erimesini engelliyor. Yetkililer bunun sapasağlam çalıştığından emin olmak istiyor, nihayetinde Orion bu kez insan taşıyacak. Yapılacak bir hata astronotların ölümüne neden olabilir.
Bu nedenle ısı kalkanlarında kullandıkları malzemeleri değiştirdiler, böylece gazlar içeride birikmek yerine dışarı çıkabilecek duruma getirildi. Ancak ikinci Artemis görevinin ısı kalkanı çoktan yapılmış, Orion’a takılmıştı. Isı kalkanını değiştirmek bir yıllarını alabilirdi.
