Tarihe İkinci Dünya Savaşı sırasında Japon ve Amerikan kuvvetlerinin şiddetli muharebesiyle geçen Iwo Jima adasına 1.6 kilometre kadar uzakta yeni bir ada yükseldi. Adanın ortaya çıkışında isimsiz bir denizaltı yanardağının 21 Ekim’de patlamaya başlaması etkili oldu. Tokyo Üniversitesi Deprem Araştırma Enstitüsü’nün raporuna göre yeni adanın çapı 30 Ekim itibariyle yaklaşık 100 metre.
Japonya Meteoroloji Ajansı (JMA) adanın deniz altındaki volkanik patlama sonucu Pasifik Okyanusu’nda Iwo Jima adasının açıklarında yükseldiğini açıkladı. Adanın yükselişi Deniz Öz Savunma Kuvvetleri tarafından 1 Kasım’da çekilen fotoğraflarla belgelendi. Japonya’nın resmi haber ajansı Kyodo’ya göre patlamalar sırasında her birkaç dakikada bir 50 metre yüksekliğinde duman ve kül bulutları havaya yayılıyor.
Devam eden patlamada herhangi bir yaralanma ya da hasar bildirilmedi. Denizaltı yanardağının patlaması nadir görülen bir jeolojik fenomeni gözler önüne seriyor. JMA’da volkanik faaliyetler konusunda analistlik yapan Yuji Usui geçen yıl da aynı noktada benzer patlamalar yaşandığını ancak, bu kez patlama yerinin su yüzeyinin üzerinde olduğunu söyledi. Usui “Artık görünür olduğu için insanların dikkatini çekiyor” dedi.
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’na göre dünya genelinde kara tabanlı yaklaşık 1350 aktif volkan var. Buna karşılık şimdiye kadar aktif binlerce “denizaltı” yanardağı keşfedildi. Üstelik dalgaların altında çok daha fazlasının gizlendiği düşünülüyor. Denizaltı yanardağlarının patlamasıyla şimdiye kadar birçok büyük ada oluştu; bunlara Hawaii takımadaları da dahil. Ne var ki bu patlamaların gerçekleşmesine çoğu zaman tanık olamıyoruz.
Otago Üniversitesi’nde jeoloji profesörü olan ve denizaltı volkanik patlamalarını inceleyen James White NYT’ye verdiği demeçte “Hawaii’yi oluşturan patlamaların hepsi bizim zamanımızdan önceydi. Gerçi su yüzeyine çıkana kadar onları görmemiz pek mümkün olmazdı” dedi. Usui 21 Ekim’de başlayan patlamanın özellikle geçen cuma ve cumartesi günleri zirveye ulaştığını söylüyor.
Deprem Araştırma Enstitüsü’nde emeritus profesör Setsuya Nakada o patlamanın 10 yıl, halbuki Iwo Jima yakınlarındaki patlamanın yalnızca bir ay sürdüğünü söylüyor. Nakada “Ne zaman duracağını söylemek zor, ancak patlamanın devam ettiğini göz önünde bulundurursak adanın daha da büyüme ihtimali var” dedi.
Yeni adalar kazanırken eskileri kaybettiği de oluyor
Japonya’nın aynı bölgesinde, Nishinoshima yanardağı yakınlarında 2013 yılında benzer şekilde başka bir küçük ada oluşmuştu. Bu yılın başlarında jeologlar dört ana ada ve yaklaşık 6 bin küçük ve çoğunlukla ıssız adadan oluştuğu düşünülen Japon takımadalarının iki kat daha çok adaya sahip olduğu görüldü. Japonya Jeo-uzamsal Bilgi Kurumu dijital haritalama teknolojisiyle 14 bin 125 ada tespit ettiğini açıklamıştı. Bu da daha önce düşünülenden 7 bin 273 daha fazla ada olduğu anlamına geliyor.
Japonya yeni adalar kazanıyor ama zaman zaman kaybettiği de oluyor. Mesela Hokkaido kıyılarının 500 metre açığında bulunan Esanbe Hanakita Kojima 2018 yılında sessiz sedasız batmıştı. Yazar Hiroshi Şimizu Japonya’nın gizli adalarıyla ilgili kitabını yazmak için bölgeyi ziyaret etmeye kalktığında adanın ortadan kaybolduğu fark edilmişti.
Iwo Jima Pasifik’teki en kanlı muharebelerden birine de şahit oldu. Özellikle Şubat 1945’te beş Amerikan askerinin adada ABD bayrağını göndere çektiğine ilişkin fotoğraf Pulitzer ödülü kazanmış, bu İkinci Dünya Savaşı’nın kritik anlarından biri olarak hafızalara kazınmıştı.
