Herkese merhaba. Seçime sadece bir gün kaldı ve adaylar kadar ben de karmaşık duygular içindeyim. Günlük yazma sorumluluğumun bitecek olmasının verdiği rahatlıkla yazmamanın yaratacağı boşluk hissi arasında sıkışmış durumdayım. Anketlerde son dakika kırılması görülürken, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump da pişmanlıklarından bahsetti bugün. Biz de bazı hikayeleri bugün seçim günlüğünün dışına çıkardık. Mesela fenomen sincap Peanut’ın ölümünün seçimlere nasıl yansıdığını burada anlattık, ekonomi yazarı Barış Soydan da iki adayın ekonomi alanında neler vadettiğini bu yazısında anlatıyor. Şimdi gelin önce anketlere göz atalım:
Anketler ne gösteriyor?
Eyaletleri madde madde dolaşmaya ne dersiniz?
🎈İlk maddemiz tabii ki şaşırtıcı sonuçlar veren Iowa. Des Moines Register/Mediacom’un son Iowa anketine göre Demokratların adayı Kamala Harris, Trump’a bu eyalette üç puan fark attı. Normal şartlarda Trump’ın Iowa’yı tartışmasız alması bekleniyor. Yani düşünün, eylüldeki son ankette Trump Harris’in dört puan önündeydi. Dolayısıyla bu ankete şüpheyle yaklaşabilirsiniz. Ancak anketi yapan J. Ann Selzer, Iowa’da bu işin piri olarak biliniyor. Sırf bu yüzden seçim gecesi Iowa’da şaşırtıcı bir sonuç görürsek şaşırmayın!
- 28-31 Ekim tarihleri arasında 808 Iowa seçmeniyle yapılan ankete göre Harris özellikle kadınlar arasında Trump’a 20 puan fark atıyor. Erkekler arasında da Trump’ın aldığı destek yarı yarıya düşmüş durumda. Kadınların desteğinin hafife alınmaması gerektiğini bu günlük boyunca birçok kez dile getirdik. ABD’de kadınlar erkeklerden daha çok sandığa gidiyor. Eğer siz kadınların kürtaj hakkını kısıtlayıp, bazılarının ölümüne neden olmuşsanız ve sahneye çıkıp “Sizi en iyi ben koruyabilirim, isteseniz de istemeseniz de” diye emrivaki yaparsanız onlar da cevaplarını sandıkta verir.
- Bir dipnot olsun: Selzer güvenilir bir anketör ancak Trump’ın galip geldiği 2016 seçimlerinde yanılan anketörlerden biriydi. Ayrıca Trump hem 2016 hem de 2020 yılında eyaleti kazandı. Son anketin hata payı yüzde 3,4 olarak belirlenmiş.
- Trump ne diyor: “Hiçbir başkan ÇİFTÇİLER ve Büyük Iowa Eyaleti için Donald Trump’tan daha çok çaba sarf etmemiştir. Doğrusu yakın bile sayılmaz! Benden nefret eden ve son anketi yanlış çıkan biri dışında tüm anketler AÇIK ARA farkla beni önde gösteriyor. Ben çiftçileri severim, onlar da beni. Bana güvenirler.”
- Iowa topraklarının yüzde 85’inden fazlası tarım için kullanılıyor. Burada diğer eyaletlerden çok daha fazla mısır, domuz, yumurta, etanol ve biyodizel üretiliyor. Trump’ın mesajında özellikle çiftçilere vurgu yapmasının sebebi de bu.
🎈Pensilvanya‘da her iki aday da birbirine o kadar yakın ki… Hem New York Times/Siena anketinde hem de Morning Consult anketinde 48’e 48 berabereler. Harris geçen haftaki Marist anketinde 50’ye 48, Washington Post anketinde de 48’e 47 öndeydi. Ancak Trump da Quinnipiac anketinde 47’ye 46, FiveThirtyEight’in anketinde 0,2 puan önde.
🎈Kuzey Carolina‘da ağırlıklı olarak Harris’in önde olduğunu görüyoruz. New York Times/Siena anketinde 48’e 46, CNN/SRRS anketinde 48’e 47, Morning Consult anketinde 50’ye 48 önde gibi görünüyor. Öte yandan Trump da Fox News anketinde 49’a 47 önde görünüyor ancak Fox News’in muhafazakâr bir kanal olduğunu unutmayalım.
🎈Georgia‘da New York Times ve CNN birbirinin tam zıddı sonuçlara işaret ediyor. New York Times/Siena College’a göre 48’e 47 Harris öndeyken, CNN/SSRS’e göre aynı oranlarla Trump önde. İki aday arasındaki en büyük farka ise CES işaret ediyor: 51’e 46’a Trump önde.
🎈Michigan bu eyaletler arasında en tehlikelisi. Birazdan daha detaylı ele alacağım ama bu eyalette ağırlıklı olarak Müslümanlar yaşıyor. New York Times/Siena College anketine göre iki aday da 47’ye 47 berabere. Morning Consult anketinde 49’a 48, Marist’te 51’e 48 Harris önde. Trump’ı önde gösteren anketler ise şöyle: Washington Post 47’ye 45, Emerson 49’a 48.
🎈Wisconsin‘de ağırlıklı olarak Harris’i önde görüyoruz. New York Times/Siena College 49’a 47, CES 50’ye 47, Marist 50’ye 48, Marquette 50’ye 49 Harris’i önde gösteriyor. En büyük farka işaret edense CNN/SSRS: 51’e 45. Quinnipiac iki adayı 48’e 48 berabere gösteriyor. Her şey anketlere göre giderse bu eyaleti Harris alabilir gibi.
🎈New York Times/Siena College, Nevada‘da Harris’i 49’a 46 üç puanla önde gösteriyor. Emerson anketinde bu oran 48’e 47, CES’teyse 51’e 47. CNN/SSRS ise 48’e 47 Trump’ın önde olduğuna işaret ediyor.
🎈Ağırlıklı olarak Hispaniklerin yaşadığı Arizona‘daysa New York Times/Siena College’e göre Trump 49’a 45, Washington Post-Schar School’a göre 49’a 46 yarışı önde gösteriyor. Marist bu aralığı daha kısa tutarak 50’ye 49 Trump’ı önde gösteriyor. Öte yandan CNN/SSRS’e göre de 48’e 47 Harris önde.
- Dipnot: Siz ağırlıklı dediğimiz yerlere çok takılmayın, o ağırlıklı dediğimiz yerlerde bile taş çatlasa iki üç puanlık bir fark var.
- Dibin dibi: New York Times’a göre Harris yedi eyaletten beşinde Trump’ın önünde. Washington Post’a göreyse yedi eyaletin dördünde önde.
Michigan’da neler oluyor?
ABD halkının şu anda endişe sıralamasında dış politika çok daha altlarda yer alıyor. Ancak bu, ülkede hiç kimsenin Gazze’deki durumu önemsemediği anlamına gelmiyor. Özellikle Müslüman Amerikanlar için yeni başkanın nasıl bir İsrail politikası izleyeceği önemli. Birkaç yıl öncesine kadar şöyle bir görüntü göreceğinizi hayal eder miydiniz?
Müslüman din insanları Michigan’da Trump’ın mitinginde sahneye çıkıp onun için oy istedi. Bazı Müslümanlar Trump’a oy vermeye gerçekten gönüllü de. Trump’ın hiçbir detay vermediği “Ortadoğu’da barış” vaadini epey ciddiye alıyorlar. Trump’ın Ukrayna savaşıyla benzer bir bakışa sahip olacağını düşünüyorlar belki de. Oysa Trump Ukrayna savaşında da işgal edilen Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’yi küçük görüp, işgalci Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e saygı duyuyor. Trump’ın bugüne kadar Filistin meselesine nasıl yaklaştığına bir bakalım:
- 40 binden fazla Filistinlinin ölümüne dair doğru düzgün bir baş sağlığı mesajı bile yayınlamadı. Aksine temmuz ayında bir araya geldiği İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya, Hamas’a karşı “zafer kazanması” için şans diledi. Trump’a göre Gazze’deki ölümler son bulmalı ama Netanyahu “işini bilen bir adam.”
- Trump zamanında Ortadoğu’dan (başarısız olan) çekilme planı yapmış olsa da o dönem attığı başka adımlar bunun barışçıl bir çekilme olmayacağının işaretiydi. Mesela bunlardan biri ABD’yi İran’la yapılan nükleer müzakerelerinden çıkarmaktı.
- Öte yandan Trump başkanlığının son günlerinde Netanyahu ile arayı bozmuştu. Bunun nedeni de başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulacağı iki devletli çözümü içeren “Barış Planı”na destek vermesiydi. Yine de bu planda İsrail’e çok daha fazla toprak verildiği (örneğin Batı Şeria’nın bir kısmı) için Filistinliler de karşı çıkmıştı. Netanyahu, Batı Şeria’nın bir kısmını ilhak etme niyetini de ilan edince ortalık iyice karıştı. Trump o zamanlar çok öfkeli olduğunu, Netanyahu’nun çok ileri gittiğini söylemişti.
Bu örneklere rağmen neden Michigan’daki Müslümanlar Trump’ı destekliyor? Çünkü karşıda Biden yönetiminin devamı niteliğindeki Harris var. Biden başkanlığının son yılında İsrail politikasıyla adeta çuvalladı. Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ı birçok kez Ortadoğu’ya gönderip gaz almaya çalıştı, ama bu ziyaretlerin her birinde suçlanan sadece Hamas olduğu için herhangi bir sonuç alınamadı. Bir yandan katliamlara karşıymış gibi durup diğer yandan İsrail’e milyonlarca dolar para ve mühimmat desteği yapıldı. İfade özgürlüğü ve demokrasisiyle övünen koskoca ABD, üniversitelerdeki Filistin yanlısı protestoları şiddetle çözmeye çalıştı.
Harris, başkanlığında Biden gibi pasif kalmayabilir. Temmuz ayında Netanyahu ile görüşmesinde Gazze’deki acılara “sessiz kalmayacağını” söyledi. Beyaz Saray yetkilileri içinde de İsrail’in yaptıklarına sesini yükselten ilk kişi Harris’ti. Ancak ABD’li Arap ve Müslümanlara göre Harris, Gazze’deki savaşın durdurulması için çaba sarf edeceğini söylemiyor. Bu da ona güven duyulmasının önünde bir duvar oluşturuyor.
🔴2020 yılında Biden’a seçimi kazandıran topluluklardan biri Arap ABD’lilerdi.
Kıssadan hisseler
💻Trump’ın konuşmalarını bir de yapay zeka analiz etti: Şimdi size PNAS Nexus’da yayınlanan bir araştırmadan bahsedeceğim. Bu araştırmada Trump’ın söylemlerinin diğer ABD başkanlarının söylemlerinden nasıl farklı olduğu incelenmiş. Chicago Üniversitesi’nden Chenhao Tao öncülüğündeki ekip, Trump’ın konuşma tarzının belirgin özelliklerini ortaya çıkarmak için yapay zekadan faydalanmış. 1960’tan beri yapılan başkanlık konuşmaları yapay zekayla analiz edilmiş.
- Araştırmaya göre Trump kısa ve direkt cümleler kuruyor. İfadelerini tekrar ediyor ve rakiplerine sert, aşağılayıcı sözler söylüyor. Yapay zeka, içinde “yolsuz, aptal” gibi kelimelerin de olduğu 178 sözcüklü bir liste oluşturarak Trump’ın bu tür kelimeleri diğer başkanlardan daha sık kullandığını belirledi. Yapay zekaya göre Trump’ın konuşma sitili, mesajını daha anlaşılır kılsa da toplumdaki bölünmeyi artırma potansiyeline sahip.
- Not düşelim: Trump’ın söylemleri Cumhuriyetçi liderler arasında bile farklılaşıyor.
🫠Son pişmanlık neye yarar: Trump 2020 seçimlerini kaybettikten sonra Beyaz Saray’dan ayrılarak hata yaptığını düşündüğünü söyledi. Pensilvanya’daki mitingi sırasında konuşan Trump “Ben ofisimi bıraktığımda ülke tarihinin en güvenli sınırına sahiptik. Bırakmamalıydım. Dürüst olmak gerekirse çok iyi iş çıkardık. Ama şimdi bakın, her oy verme kabininde yüzlerce avukat bekliyor” dedi. Amerikan basını seçimlerden sonra iç savaş çıkacak korkusu yaşarken Trump’ın bu endişeleri körükleyecek açıklamalar yapması çok hoş cidden.
🤭Son kez gülelim
Bugün size seçim öncesi son SNL videosuyla veda edeyim. Maya Rudolph’un Kamala’yı Kamala’dan iyi oynadığı konusunda bence hepimiz hemfikiriz. Şimdi Maya ve Kamala yan yana geldi. Buyurun videosu:
