ABD ve Türkiye, Hamas’ın İsrail’e saldırısıyla başlayan ve üç gündür kıyasıya devam eden savaşta birbirinden farklı tavır aldı. ABD Başkanı Joe Biden, İsrail’e dilediği her yardımın sunulacağını belirterek net bir şekilde İsrail’den yana olduğunu gösterdi. ABD Savunma Bakanı Austin Lloyd ülkenin Doğu Akdeniz’e Ford saldırı filosunu İsrail’e yardım amaçlı göndereceklerini duyurdu ki bu karar dün sabah saatlerinde gecikmeden uygulandı.
Türkiye ise daha ılımlı bir tavır takındı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan itidal çağrısında bulunarak her iki tarafı da sakinliğe çağırdı. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da, “Bölgede sükunetin bir an önce yeniden tesis edilmesine büyük önem veriyor, sivil can kayıplarını şiddetle kınıyoruz” denildi.
Bunun akabinde hem Erdoğan hem de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan üç gündür yoğun bir diplomasi trafiği içinde. Erdoğan dün hem Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas hem İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog hem de Lübnan Başbakanı Necip Mikati görüştü. Bu üç isim de önemli zira İsrail ve Filistin savaş halinde olsa da Lübnan Hizbullah’ı da gerek İsrail’e attığı roketler gerekse sınırda çıkan gerilimler nedeniyle savaşa kendini müdahil ediyor.
Türkiye daha yeni yeni İsrail ile normalleşme yoluna gitmeye başladı. Bundan öncesinde Filistin’e giden yardım gemilerinden Mavi Marmara’ya İsrail tarafından yapılan saldırılarda 10 kişi hayatını kaybetmiş ve Türkiye-İsrail ilişkileri bir çıkmaza girmişti. Bu saldırıdan ancak 13 yıl sonra iki ülke karşılıklı büyükelçi atadı, yüz yüze görüşmelere başladı. Öte yandan Filistin davasına her zaman desteğini dile getiren Erdoğan, temmuz ayında hem Hamas lideri İsmail Haniyye hem de Abbas ile bir araya gelmişti.
Türkiye’nin her iki tarafla da iyi anlaşıyor olması Ukrayna ve Rusya meselesinde olduğu gibi iki taraf arasında mekik dokuyarak iletişimin tamamen kopmasının önüne geçilmesine ön ayak olabilir. Keza Erdoğan bugün kabine toplantısı sonrası açıklamalarında, “Gün, fevri değil, devlet aklıyla, soğukkanlılıkla ve insanlık vicdanıyla etme günüdür. Türkiye olarak tarafların talep etmesi halinde esir takası dahil her türlü arabuluculuğa hazır olduğumuzu belirtmek isterim” şeklinde özetledi.
Öte yandan Erdoğan dün, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile görüştü. Hem Mısır hem de Katar’ın arabuluculuk ile ilgili girişimleri olmuştu.
Fidan’ın durumu da Erdoğan’dan çok farklı sayılmaz. İsrail ve Hamas arasında başlayan savaşın başından bu yana Fidan; Filistin, ABD, Katar, Suudi Arabistan, Mısır, İran, Ürdün, İspanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve son olarak İngiltere ile telefon görüşmeleri yaparak Filistin meselesini ele aldı.
Blinken’ın dikkat çeken hareketi
Bakan, ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile iki defa telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Burada herhangi bir sorun olmasa da ikinci görüşmede ABD tarafından yapılan bir hareket dikkat çekti. Blinken ile Fidan arasındaki ilk görüşmede Filistin ve İsrail meselesinin görüşüldüğünden sade bir şekilde bahsedilip geçilmişti.
İkinci görüşmede ise Blinken, “Türkiye’nin ateşkesi ve Hamas’ın rehin tuttuğu herkesi bir an önce serbest bırakmasını desteklemeye teşvik ettim” sözlerine yer verdiği tweetini kısa bir süre önce sildi. Blinken’ın bu tweetiyle ilk kez ABD tarafı savaşın başından bu yana ‘ateşkes’ kelimesini dile getirmişti.
CNN Türk Washington Temsilcisi Yunus Paksoy, Blinken’ın tweetiyle ilgili olarak CNN Türk kanalında yaptığı değerlendirmede, “Biz Blinken’ın ateşkes kelimesini kullanmasına oldukça şaşırdık. Çünkü Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında bu kelime yoktu. Acaba ABD Türkiye’den bir ateşkes ve esirlerin takas edilmesi için arabuluculuk mu istedi? Çünkü burada teşvik kelimesi kullanılıyor. Ben dün ABD Dışişleri Bakanlığı’na ‘Türkiye’yi teşvik ettiğiniz konu nedir, bir ateşkes mi istiyorsunuz’ diye sordum. Bana şu cevap verildi: ‘ Çok fazla görüş talebi ile ilgileniyoruz belki gece dönemeyiz’. Ertesi gün paylaşımın silindiğini gördüm” dedi.
Paksoy hem İsraillilerin hem de İsrail yanlısı ABD’lilerin söz konusu tweete tepki gösterdiğini belirtti.
Böylelikle Blinken son haftalarda ikinci kez Türkiye ile ilgili paylaşımını silmek zorunda kaldı. Bir diğer paylaşım da ABD’nin Türk SİHA’sı vurmasının ardından gerçekleşmişti.
Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matt Miller, dün CNN International’dan Phil Mattingly’e yaptığı açıklamada İsrail’deki saldırılarda 9 ABD’linin öldüğünü teyit etmişti. Ölenlerin ailelerine başsağlığı dileyen Miller, “Kayıp ABD vatandaşlarının bulunması için güvenlik operasyonlarını sürdüren İsrail hükümetiyle yakın temas halindeyiz. Tabii ki ölen dokuz ABD’linin ailesiyle de” dedi.
