ABD’li milyarder Elon Musk kendisine yöneltilen antisemitizm eleştirilerinin ortasında İsrail’e gitti. Hamas’ın 7 Ekim’deki sürpriz saldırılarının hedefindeki Kfar Aza’yı İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile birlikte dolaşan Musk saldırıda yakınlarını kaybedenlerin evlerine misafir oldu.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ile görüşmesinde Musk’ın “Bu insanlar çocukluklarından beri propagandayla besleniyor. Çocukluklarından beri yalanla beslenen insanların neler yapabileceğini görmek sıra dışı. Masum insanları öldürmenin iyi bir şey olduğunu düşünebiliyorlar. İşte propaganda insanların zihinlerini böylesine etkileyebiliyor” sözleriyle Filistin yanlılarından büyük tepki topladı. Hamas saldırısında 1200 İsrailli hayatını kaybederken İsrail’in buna misilleme olarak Gazze’de başladığı operasyonda 50 günde 14 bin 800’den fazla Filistinli yaşamını yitirdi.
Hamas da Musk’ı İsrail’in bombardımanının yol açtığı yıkımın boyutlarını görmesi için Gazze Şeridi’ne davet etti. Ne var ki Musk bu daveti kendi sosyal medya platformu X’ten “Şu anda oralar biraz tehlikeli görünüyor, ancak uzun vadede refaha kavuşmuş Gazze’nin iki taraf için de iyi olacağına inanıyorum” yazarak daveti reddetti.
Pazartesi günü İsrail’e giden Musk nefretin yayılmasını durdurmak için elinden geleni yapmaya kararlı olduğunu söylemişti. Bunun üzerine Hamas sözcüsü Osama Hamdan Musk’ın daha kapsamlı bir bakış açısı kazanması için Filistin’i de ziyaret etmesi gerektiğini söyledi. Beyrut’ta basın toplantısı düzenleyen Hamdan “Kendisini tarafsızlık ve objektifliğe uygun olarak Gazze halkının uğradığı katliam ve yıkımın boyutlarını görmek üzere Gazze’ye davet ediyoruz. İsrail savunmasız Gazzelilerin evlerine 50 günde 40 bin tondan fazla patlayıcı attı” dedi.
Musk son zamanlarda X’ye anti-semitizm, şiddet ve nefreti teşvik eden ırkçı söylemleri olduğu eleştirileriyle karşı karşıya. Bunun sebeplerinden biri de bu ayın başlarında X’teki bir kullanıcının Yahudileri “kendilerine karşı kullanmalarını istemedikleri nefreti tam da beyazlara karşı kullanmak”la suçlaması ve Musk’ın bunu “Gerçeği söylemişsin” diyerek tasdik etmesi. ABD’li milyarderin paylaşımının ardından Disney, IBM, Coca Cola ve Netflix gibi pek çok marka X’teki reklamlarını geri çekti. Basındaki haberlerde Musk’ın yıl sonuna kadar reklam gelirlerinin 75 milyon dolarını kaybedebileceği belirtildi. Dolayısıyla Musk’ın İsrail ziyareti antisemitizm tartışması sebebiyle kaybettiği reklam gelirlerini telafi etme çabası olarak yorumlanıyor.
Bu ziyaret sırasında Starlink konusu da gündeme geldi elbette. İsrail Gazze’de ağır bombardımanı başlattığı sırada karartma yapmış, sonraki günlerde telekomünikasyon kesintileri zaman zaman devam etmişti. Bunun üzerine pek çok insan Elon Musk’tan Ukrayna’da yaptığı gibi Gazze’de de Starlink’i devreye sokmasını istemişti. Musk başta Starlink’i devreye sokacağını söylese de İsrail’den sert tepki gelince herhangi bir eylemde bulunmadı. Şimdiyse Starlink bölgede “İsrail İletişim Bakanlığı’nın onayladığı ölçüde” faaliyet gösterecek.
Musk’ın bu ziyaretine değdi mi?
Peki Musk’ın 7 bin mil yol kat ederek sarf ettiği çaba nasıl karşılandı? Washington Post’un haberine göre Yahudi kuruluşlar bu girişime karışık tepkiler verdi ve şu ana kadar reklam verenlerin platforma geri döndüğünü gösteren pek bir gösterge yok. Pazarlama danışmanlığı şirketi Ebiquity’nin baş strateji sorumlusu Ruben Scherurs’a göre Musk’ın eylemleri yalnızca “kendi kuyusunu daha derin kazmaktan ibaret.”
Geçmişte Musk ile davalık olan Anti-Defamation League’in Başkanı Jonathan Greenblatt reklam verenlerin tavrını “önemli ve memnuniyet verici” diye nitelendirerek Musk’ın “nefretle mücadeledeki liderliğini” övdü. Ne var ki Musk’ın çabaları Amerikan Yahudi Komitesi’nde karşılık bulamadı. Komitenin Elon Musk’ın İsrail’e gitmesinden memnun olduklarını dile getiren CEO’su Ted Deutch Washington Post’a açıklamasında “Yine de geçen hafta Musk’ın X’teki antisemitik içeriğe destek vermesi bizi öfkelendirdi. İsrail’deki deneyimi antisemitik içerikleri teşvik etmek yerine kaldırmasına vesile olmalı. Göreceğiz” dedi.
Hahamlarla diğer Yahudi liderlerin X’teki antisemitizme karşı kampanya düzenlemesine yardımcı olan sol görüşlü Elad Nehorai ise Musk ile Netanyahu’nun görüşmesini “tarafların birbirinden faydalandığı simbiyotik ilişki” olarak yorumladı. Nehorai’ye göre Musk “antisemitizm suçlamalarına karşı kalkan” elde ederken Netanyahu da dünyanın en zengin ve güçlü insanlarından birinin desteğini almış oldu. Nehorai “Cumhuriyetçilerle sağcılar uzun zamandır bu klasik hareketi yapıyor. Antisemitizmle suçlandıkları anda İsrail’i desteklediklerini söylüyorlar” diyor.
Musk’ın İsrail ziyaretinin reklam verenleri platforma geri çekmeye yarayıp yaramadığını söylemek için daha erken olduğunu söylüyor Ebiquity’den Schreurs; ancak ziyaret reklam verenler nezdinde tam tersi bir etki de yaratmış olabilir. Schreurs “Markalar genelde aşırı politize edilmiş içeriklerden kaçınmaya çalışır. Şu anda Netanyahu’ya hürmet etmek ve rejimine destek göstermek aslında platformu daha da siyasileştirmek anlamına geliyor” diyor.
