Nadera Shalhoub-Kevorkian İsrail’in önde gelen üniversitelerinden birinde Filistinli bir profesör. Dünya genelindeki akademisyenlerin ateşkes çağrısı yaptığı mektubu imzalayarak Gazze savaşıyla ilgili tartışmaya dahil oldu. Mektupta İsrail’in Gazze’ye saldırısı “soykırım” olarak nitelendiriliyordu. Üniversite yönetimi Nadera’dan istifa etmesini istedi.
Profesör üniversite yönetimiyle savaşın başlarından bu yana çatışma halindeydi. Nadera “siyonizme son verme zamanının geldiğini” söylediği ve İsrail’i tecavüzü siyasallaştırmakla suçladığı için çatışma daha da sertleşti. Amerikalı akademisyenlerle yaptığı ve 6 Mart’ta yayınlanan podcastinde 7 Ekim saldırısında İsrail hükümetinin iddia ettiği gibi tecavüz olayları olup olmadığını sorguluyordu ve “Eğer bunlar olduysa bile kadın beden ve cinselliğini siyasi gündemi desteklemek, Filistin topraklarının mülksüzleştirilmesini teşvik etmek ve daha çok insanı öldürmek için kullanmak devlet için utanç verici” dedi.
Yaklaşık 30 yıldır hukuk ve sosyal hizmet dersleri verdiği Kudüs İbrani Üniversitesi yönetimi mart ayında onu önce kısa süreliğine görevden uzaklaştırdı. Ancak İsrailli aşırı sağcı siyasetçiler profesör daha ağır bir yaptırım istiyordu. Polis nisan ayında Nadera’yı bir gece de gözaltında tuttu.
The New York Times’e konuşan 64 yaşındaki profesör “Baskıya uğradım, itibarımı zedelemeye çalıştılar, akademik bilgi üretimimi mahvettiler, evim ve hatta yatak odam bile işgal edildi” diyor. Nadera şimdi beş yıla kadar hapis cezası alabileceği “terörizme teşvik” suçlamasıyla soruşturuluyor. Yargılama henüz başlamadı ama davası İsrail’de savaş başladığından beri ifade özgürlüğü ve akademik özgürlüğün nasıl baskı altına alındığına örnek teşkil etmesi açısından tartışma yarattı.
Üniversitelerin sessizliği profesörleri rahatsız ediyor
Ermeni asıllı bir Filistinli olan Nadera İsrail’in Hayfa kentinde doğdu. İbrani Üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldıktan sonra travma, devlet suçları, toplumsal cinsiyet şiddeti, hukuk ve toplum ile soykırım çalışmaları üzerine eğildi. Son 20 yılda Georgetown dahil birçok üniversitede misafir profesörlük yaptı. İletişim Yayınları tarafından Türkçeye çevrilen “Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik” adında bir kitabı var.
Avukatları Nadera’nın siyasi görüşleri nedeniyle cezalandırıldığını söylüyor. İsrailli bazı profesörler ve öğrenciler zamanında çeşitliliği ve açık fikirliliği savunan üniversitelerin bugün muhalefeti bastırmada katkıda bulunduğunu düşünüyor. Tel Aviv Üniversitesi rektörü ve hukuk profesörü Ariel Porat İsrail’de ilk kez bir profesörün konuştuğu için gözaltına alındığını gördüğünü söylüyor. Üniversite yönetimleri kampüslerde sorun çıkmaması için uğraştıklarını savunuyor.
İbrani Üniversitesi’nde Nadera için protesto düzenleyen öğrenciler. Fotoğraf: Chaim Goldberg/Flash90
İbrani Üniversitesi Nadera’nın gözaltına alınmasının ardından yayınladığı yazılı açıklamada profesörün bir an önce serbest bırakılmasını istedi. Ama bazı öğretim üyeleri üniversitenin ifade özgürlüğünü savunmak için yeterince çaba göstermediğini, bu baskı döngüsünü profesörün en başta açığa alınmasının başlattığını söylüyor.
Mevcut durumu eleştirenler ise toplumda çifte standart olduğunun altını çiziyor. Örneğin bir Yahudi, Filistinlileri hedef alan şiddet içerikli söylemlerde bulunursa bu görmezden geliniyor. Ama Gazze’deki Filistinlilere destek veren ya da savaşın gidişatını eleştiren İsrail vatandaşları disiplin cezalarına, hatta cezai soruşturmalara uğruyor.
Nadera ilk değil, böyle devam ederse son da olmayacak
Polis kayıtlarına göre 7 Ekim’den mayıs ayına kadar İsrail’de terörizmi teşvik suçlamasıyla 162 dava açıldı. İsrail’deki Arap azınlığın haklarını savunan hukuk merkezi Adalah’a göre neredeyse tüm davalar Arap İsrail vatandaşlarına ya da işgalden sonra İsrail vatandaşlığını reddeden Doğu Kudüs’teki Filistin sakinlerine açıldı. Gözaltılar bunca zamandır devam etse de Nadera’nın dünya çapında tanınmış bir bilim insanı olması, onun yaşadıkları İsrail’de özgürlük konusunda yaşanan sıkıntıları daha görünür kıldı.
Nadera ile aynı üniversitede siyaset felsefesi profesörü olan Shlomi Segall profesörün gözaltında tutulduğu karakolun önünde düzenlenen gösteriye katıldı. Üstünde İbranice “Demokrasimizi elimizden alıyorlar. Siz bunu dert etmiyor musunuz” yazılı beyaz bir tişört giyen profesör “Demokrasinin tüm kalelerinin yıkıldığını görüyoruz” dedi.
