Geçenlerde yaklaşık 100 Rus turist dört günlük bir turla, pandeminin başından bu yana hiçbir yabancı gezginin girmediği bir yere gitmeye cesaret edip Kuzey Kore’ye gitti. Başkent Pyongyang’da ülkenin kurucusunun adını taşıyan Kim Il Sung Meydanı’nı ziyaret ettiler. Bir kızın geleneksel hanbok kıyafetiyle şarkı söylediği bir müzikal performans izlediler ve ülkenin önde gelen kayak pistine uğradılar.
Geziyi videoya alan iki ayrı hesaba göre turistler 9 Şubat’tan 12 Şubat’a kadar süren turda beklenenden daha az kısıtlamayla karşılaştı. Ancak bazı kurallar müzakere edilemezdi; otellerinden ayrıldıklarında mutlaka takip ediliyorlardı ve alışverişlerde ödemeyi sadece Çin yuanı veya ABD doları ile yapmak zorundaydılar. Rus rublesine izin yoktu.
Nearly 100 Russians this month ventured to a place no foreign travelers had visited since the start of the pandemic: North Korea https://t.co/1GDA7Tt61f https://t.co/1GDA7Tt61f
— The Wall Street Journal (@WSJ) February 18, 2024
Kim Jong Un yönetiminin 2020 başlarında sınırları kapatmasından bu yana ülkeye gelen ilk yabancı turistlerin Rus vatandaşları olması tesadüf değil. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in geçen eylül ayında Kim’i Rusya’da ağırlamasından bu yana iki ülke ekonomik ve askeri bağlarını önemli ölçüde derinleştirdi.
Washington, Seul ve Kiev’den gelen değerlendirmelere göre Kuzey Kore, Rusya’ya Ukrayna’ya karşı savaşta mühimmat ve onlarca kısa menzilli balistik füze sağladı.
Moskova’dan üst düzey yetkililer de Pyongyang yönetimi ile düzenli olarak görüşüyor ve Kuzey Kore devlet medyasına göre Putin “erken bir tarihte” ülkeyi ziyaret edecek. Putin ayrıca Kuzey Kore’nin uydu çalışmaları için de yardım sözü verdi. Ancak Rus turist kafilesi iki ülkenin birbirlerine yardımcı olabileceği pek çok yola işaret ediyor.
Son geziye katılan 33 yaşındaki Rus YouTuber Iliia Voskresenskii The Wall Street Journal’a (WSJ) grubun Pyongyang’da bir gece geçirdiğini söyledi. Voskresenskii sonraki iki gecenin ise İsveç kar püskürtme makinelerinden İsviçre gondollarına kadar her şeyin olduğu Masikryong Kayak Merkezi’nde geçtiğini aktardı. Tesis, kayak alanının halka “son derece medeni ve mutlu yaşam koşulları” sağladığını söyleyen İsviçre eğitimli Devlet Başkanı Kim’in emriyle inşa edilmiş.
Bir hediyelik eşya dükkanında Amerika karşıtı sloganlar içeren kartpostallar gören Voskresenskii çocukları için Kuzey Kore versiyonu bir Lego oyuncağı almaya karar verdi ve ABD dolarıyla ödeme yaptı. Oyuncakların çoğu tank gibi askeri temalı ürünlerdi ve Voskresenskii bir roket seçti.
Her şeyin gerçek dışı olduğu izlenimi…
Rus YouTuber “Her şeyin gerçek dışı olduğu, tüm ülkenin hiç bitmeyen bir tür tiyatro gösterisi olduğu izlenimi benden hiç gitmedi” dedi.
Kovid-19 salgını vurmadan önce Kuzey Kore’de turizm, döviz kazandırdığı ve uluslararası yaptırımların dokunmadığı birkaç ekonomik sektörden birini temsil ettiği için Kim rejimi açısından kritik bir para kaynağıydı. Kim 2011’in sonlarında iktidara geldikten sonra turizmi öncelik haline getirdi ve Kuzey Kore’de lüks oteller ve tatil köyleri inşa ettirdi.
Bazı bağımsız kurumların verilerine göre 2019 yılında ülkeyi yüzde 90’ı Çinli olmak üzere yaklaşık 350 bin yabancı turist ziyaret etti. Dışişleri Bakanlığı’nın ABD vatandaşlarının ülkeye girişini yasakladığı 2017 yılına kadar her yıl yüzlerce Amerikalı Kuzey Kore’ye seyahat ediyordu. Yasak Kuzey Kore’de bir tur sırasında siyasi bir posteri tahrif ettiği iddiasıyla yaklaşık 17 ay hapiste tutulan Amerikalı üniversite öğrencisi Otto Warmbier’in ölümünden sonra yürürlüğe girmişti. Warmbier Kuzey Kore’de hastalanmış ve ABD’ye döndükten sonra hayatını kaybetmişti.
Kuzey Kore turlarının en büyük ve en uzun soluklu Batılı operatörü Pekin merkezli İngiliz seyahat acentesi Koryo Tours’un kurucu ortağı Nicholas Bonner, Kuzey Koreli tur rehberlerinin normalde yolcuları Kore Savaşı Müzesi’ne, Juche Kulesi’ne ve ülkenin doğu kıyısındaki Masikryong tatil beldesine götüreceğini söyledi. Bonner ülkenin devasa müzelerini kışın ısıtmanın zor olabileceğini de belirtti.
Evleri çekmek, Batı’da yayımlanan kitapları getirmek yasak
Bonner “Ziyaret eden herkes için, Ruslar için bile daha önce gördüğünüz her şeye kıyasla çok sıra dışı bir ülke” diyerek tanımladı Kuzey Kore’yi. Ülkeye gelen tüm ziyaretçiler genellikle görevliler tarafından yakından denetleniyor. Voskresenskii Pyongyang’daki ilk günden Masikryong tatil beldesindeki gezinin geri kalanına kadar Rus turistlere yetkililerin göz kulak olduklarını söyledi. Tatilcilere Kim’in heykellerinin fotoğraflarının kırpılmaması gerektiği hatırlatıldı. Ayrıca sıradan evleri bile çekmeleri yasaktı ve tek başlarına yürüyüş yapamıyorlardı.
Voskresenskii neredeyse boş olan kayak merkezinde iki Kuzey Koreli kayakçının kendisini pistte sürekli takip ettiğini fark etti. Arka planda kahramanlık müziği çalıyordu. İlk kez Ocak ayında duyurulan grup turunun maliyeti yaklaşık 750 dolardı. Bu ücret Rusya’nın Uzakdoğu kenti Vladivostok’tan Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang’daki tek uluslararası havaalanına yaklaşık 80 dakikalık uçuşun gidiş-dönüş uçak biletini karşılıyor. Kuzey Kore’nin doğu kıyısındaki kayak merkezine iç hat uçuşu ve yemekler de buna dahildi. Kayak kartı, hediyelik eşyalar ve diğer masraflar için cepten ödenmiş.
Kuzey Kore gezisini organize eden Vladivostok merkezli tur acentesi Vostok Intur’un internet sitesinde yayımlanan kılavuzda Wi-Fi erişiminin yetersiz olduğu ve denetimsiz hiçbir yere gidilmemesi konusunda uyarıda bulunuldu. Rus turistler Kim rejimi hakkında Batı’da yayımlanan hiçbir kitabı yanlarında getirmemeleri konusunda uyarıldı. Kuzey Kore propaganda posterleri 40 dolara satın alınabiliyordu.
‘İnsanların yüzünde umutsuzluk yok, hepsi mutlu’
Vladivostok merkezli bir yayın kuruluşu için gezi hakkında yazı yazan bir Rus gazeteciye göre bazı turistler Pyongyang’a varınca fotoğraf çekmek için çekingen şekilde akıllı telefon ve kameralarına sarıldılar ve Kuzey Koreliler şaşırtıcı şekilde onları durdurmadı. Rehberler ise izin alınmayan bazı fotoğrafların sosyal medyada paylaşılmamasını istedi sadece. Rus gazeteci işçi, çiftçi ve askerlerin fotoğraflarının yasak olduğu notunu düştü.
Yazıda aktarılana göre tüm Kuzey Korelilerin geçmiş ve şimdiki liderlerinin rozetlerini takıyor olması dikkat çeken bir başka detaydı. Eski liderler Kim Il Sung ve Kim Jong Il’in 72 metre yüksekliğindeki heykelleri gibi Kuzey Kore anıtlarının önünde fotoğraf çekilirken insanlara elleri yanlarında olacak şekilde dik durmaları emredildi. Ruslara heykellerin önüne koymaları için çiçekler verildi.
Gazeteci “İnsanların yüzünde umutsuzluk yok. Hepsi mutlu ve misafirlerin ülkelerini ziyaret etmeye başlamasından memnun” diye yazdı.
Vostok Intur ajansı bir sonraki tur grubunu dört günlük bir gezi için 8 Mart’ta ülkeye götürecek.
Vladivostok’taki Uzak Doğu Federal Üniversitesi profesörü Artyom Lukin aylık turların kapasitesinin 100 gezgin civarında kalması halinde Kuzey Kore’nin çok fazla ekonomik fayda elde edemeyebileceğini, Pyongyang’ın önemli miktarda parayı cebe indirmesi için yüz binlerce turiste ihtiyaç olduğunu söyledi. Lukin “Turizm Rusya-Kuzey Kore ilişkilerinde sembolik önemde” diye ekledi.
Bu bağların ilerleyen süreçte daha da derinleşmesi bekleniyor. Rusya’nın Pyongyang Büyükelçisi Alexander Matsegora geçenlerde iki ülkenin başkentlerini demiryoluyla birbirine bağlamayı ve Vladivostok ile Kuzey Kore’nin liman kenti Rason arasında yeniden feribot rotası açmayı düşündüklerini söyledi.
Hâlâ bazı Kovid kısıtlamaları olmasına ve Pyongyang’a düzenli uçuşların tam olarak yeniden başlamamasına rağmen Matsegora bu sorunların önümüzdeki aylarda çözüleceğini umduğunu ifade etti. Rus devlet medya kuruluşu RIA Novosti’ye verdiği son röportajda Rus diplomat “Kuzey Kore’de kayak yapmak için koşullar mükemmel. Turistlerimizin burayı seveceğinden eminim” dedi.
