Bugün NATO’nun kuruluş yıldönümü ve hemen bir gün öncesinde Brüksel’de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın da katıldığı bir toplantı oldu. Dışişleri bakanları düzeyindeki toplantıda gündem Ukrayna idi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in programında Ukrayna’ya uzun vadeli destek için ittifak üyeleriyle beş yıl içinde 100 milyar dolarlık fon oluşturmak dahil bazı seçenekleri değerlendirmek vardı.
ABD önümüzdeki kasım başkanlık seçimleri için sandığa gidecek ve ya bir dönem daha ABD Başkanı Joe Biden için oy atacak ya da eski Başkan Donald Trump için. Biden seçilirse Ukrayna savaşı için mevcut tablo değişecek gibi görünmüyor. Biden ve diğer Demokratlar Ukrayna’ya yardım göndermek için bastırırken Trump ve Cumhuriyetçiler savaşa daha fazla destek verilmesini istemiyor. Trump “Ben Beyaz Saray’a gelirsem savaşı bitireceğim” vaadiyle sık sık mesaj veriyor. Halbuki Ukrayna’nın bu savaştaki en büyük destekçisi İngiltere ile ABD. En çok yardımı yapan da yine Washington.
Biden hem Gazze’deki savaşı hem de Ukrayna’daki savaşı “ABD’nin ulusal güvenliği” için bir endişe olarak gördüğünü söylüyor ve Rusya’ya karşı topyekun bir karşılık verilmezse Moskova’nın saldırılarını diğer ülkelere de genişleteceğini iddia ediyor. Rusya ise NATO’nun genişleme politikasından, kapısına kadar dayanmasından duyduğu rahatsızlığı dile getirerek savaşın büyüme tehlikesini bizzat Batı’nın yarattığını savunuyor.
NATO’daki görüşmeler hakkında bilgi sahibi üst düzey bir Avrupalı diplomat Ukrayna için 100 milyar dolarlık fon oluşturma fikrinin “geleceğe dönük önlem” olduğunu söylüyor. Diplomata göre bu önlem sayesinde Ukrayna’ya yardımı kesmek isteyen NATO ülkelerinin işi zorlaşacak. Stoltenberg yeni planı “Kapsamlı yardım paketini çok yıllı yardım programına dönüştürüyoruz” diyerek açıklıyor.
Avrupalı diplomatlar Ukrayna’daki savaşı Afganistan’a benzeterek “NATO yaklaşık 20 yıl boyunca Afganistan’daki savaşın yükünü benzer şekilde paylaştı. Dolayısıyla ekonomilerimiz yeterli kaynak sağlayabilecek durumda. Washington zirvesine giderken bunu yapabilecek yeterli siyasi irade ve cesareti bulmakta asıl olay” diyor.
Trump, Biden’ın önünde
Fon Ukrayna’nın Rusya’ya karşı savaşa devam etmesinde sınırsız bir destek sağlayacak kadar büyük değil ama kasımdaki seçimde sandıktan Trump çıkarsa hiç olmazsa geleceğe dönük kritik bir yardım olarak cepte kalacak. Wall Street Journal’ın yeni anketine göre Trump başkanlık seçimleri için en çekişmeli mücadelenin yaşanacağı yedi eyaletin altısında Biden’ın önünde. Pensilvanya, Michigan, Arizona, Georgia, Nevada ve Kuzey Carolina’da Trump Biden’ın yüzde iki ila sekiz puan üstünde görülüyor. Stoltenberg salı günkü açıklamasında ittifakın Ukrayna’ya daha fazla destek sağlamayı taahhüt etmesi gerektiğini söyleyerek gönüllü katkılara bel bağlamanın bir kenara bırakılması gerektiğini vurguladı.
“Ukrayna’ya güvenilir ve öngörülebilir bir güvenlik yardımı sağlamalıyız” diyen Stoltenberg NATO müttefiklerinin mevcut durumda Ukrayna’ya askeri desteğin yüzde 99’unu verdiğini sözlerine ekledi. Trump’ın eski çalışma arkadaşlarından bazıları ABD’nin Ukrayna’ya yardımının hemen geri çekilmeyeceğine inanıyor ancak bir noktada Trump’ın kendi deyimiyle her iki tarafa da ateşkes çağrısı yapılacak ve hangi taraf çatışmaya devam etme mesajı verirse onun karşısında durulacak. Ukrayna’nın kaybettiği toprakları ateşkes masasında geri almasına pek ihtimaller dahilinde bakılmıyor.
Kaynaklara göre üstünde durulan diğer bir fikir ise NATO’nun Ukrayna’ya silah sevkiyatının lojistiğini koordine eden Ukrayna Temas Grubu’nun yönetimini devralması. Şu anda grubu Pentagon yönetiyor ama ABD’de Demokratlarla Cumhuriyetçilerin Ukrayna kavgası arasında bu koordinasyon grubu da düğüm olmuş durumda. Grubun yönetimi NATO’ya geçerse dünyanın dört bir yanından gelen silah desteği üzerinde Trump’ın daha az etkisi olacak.
Toplantı sonrası gazetecilere konuşan Stoltenberg müttefiklerin güvenlik yardımı gibi konularda NATO’nun daha büyük rol oynamasına yönelik planlamaya yeşil ışık yaktığını söyledi. Ancak anlaşmanın detaylarına yönelik herhangi bir açıklama yapmaktan kaçındı. Detayların önümüzdeki haftalarda şekilleneceğini belirtti.
‘NATO Soğuk Savaş zihniyetine döndü’
NATO’da bunlar yaşanırken Rusya da gelişmeleri yakından takip etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova gazetecilere “Bugün ittifak, Rusya ile ilişkilerde Soğuk Savaş zihniyetine geri döndü” dedi ve ittifakın “çok kutuplu dünya düzeninde yeri olmadığını” söyledi.
Ayrıca toplantının devam ettiği saatlerde Rusya’ya ait iki TU-95MS stratejik bombardıman uçağı Barents ve Norveç denizlerinin tarafsız bölgesinde beş saatlik bir uçuş gerçekleştirdi. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada rotanın belli aşamalarında uçaklara yabancı ülkelerin savaş uçaklarının da eşlik ettiği söylense de bunların hangi ülkeler olduğu belirtilmedi.
📌Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, uzun zamandır ülke içinde bir tartışma konusu olan konuya açıklık getirerek askere alınma yaşını 27’den 25’e düşürdü. Eski Genelkurmay Başkanı Valeri Zalujni aralık ayında orduya 400 bin daha asker katmak istemiş ama Zelenski daha gençleri askere almak istememişti. Zalujni’yi görevden alan Zelenski bu kez yola gelmiş görünüyor.
Yerel seçim bitti, Fidan diplomatik faaliyetlere döndü
Pazar günü sona eren yerel seçimlerden önceki kampanya döneminde eski Çevre Bakanı Murat Kurum için oy isteyen bakanlardan biri olan Fidan seçim sonrası diplomatik faaliyetlerine dönebildi. Zirve kapsamında İngiliz mevkidaşı David Cameron, Yunan mevkidaşı Giorgos Gerapetritis, Finlandiyalı mevkidaşı Elina Valtonen, Bulgar mevkidaşı Mariya Gabriel ve Güney Koreli mevkidaşı Cho Tae-yul ile görüştü.
Fidan Yunan mevkidaşı Gerapetritis ile.
