Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın başında arabulucu olma çabaları suya düşen Fransa çatışmaların üçüncü yılında Ukrayna’ya asker gönderme çıkışıyla gündeme gelmiş, NATO üyeleri ve Moskova’nın tepkilerini üzerine çekmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Şubat ayı sonunda ülke olarak ev sahipliği yaptığı Ukrayna konulu bir toplantıda Ukrayna’ya asker gönderme konusunun göz ardı edilemeyeceğini söylemişti. Bu sözlerin ardından hem müttefiklerinin hem de Rusya’nın tepkisini çeken Fransa için kritik bir görüşme gerçekleşti.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Fransız mevkidaşı Sebastien Lecornu ile bir telefon görüşmesi yaptı. Ekim 2022’den sonra iki ülke arasındaki bu ilk temasta Moskova Ukrayna’ya asker gönderme ihtimaliyle ilgili olarak Paris’i sert şekilde uyardı. Bir saatlik görüşmede Rusya Savunma Bakanı Şoygu’nun Ukrayna asker göndermenin Fransa’nın kendisi için doğrudan problem yaratacağını söylediği belirtildi. Rusya Savunma Bakanlığı bakanın bu sözlerini aktardığı açıklamasında daha fazla ayrıntı vermedi.
‘Ukrayna konusunda diyaloğa hazırız’
Rusya’nın merkezini yurtdışına taşımak zorunda kalan muhalif yayın organı The Moscow Times’da yer alan habere göre Şoygu Ukrayna konusunda müzakere ve diyaloğa açık olduklarını da ifade etti. Moskova’nın çatışmaların sona ermesi için diyaloğa hazır olduğu söylemini yineleyen Şoygu Cenevre’de yapılması planlanan barış görüşmelerinin Rusya’nın katılımı olmadan “anlamsız” olacağını vurguladı. Gelecekteki olası müzakerelerin Mart 2022’de İstanbul’da yapılan Rusya-Ukrayna görüşmeleri sırasında ele alınan taslak belgeye dayanabileceğini de sözlerine ekledi.
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın başlamasından haftalar sonra Mart 2022’de İstanbul’da gerçekleşen müzakere görüşmelerinde bir taslak müzakere metni gündeme gelmişti. Taslak metinde Ukrayna’nın NATO’ya üye olma talebini geri çekmesi ve tarafsız bir politikaya geçmesi öngörülüyordu. Ne var ki Ukrayna bu görüşmeleri devam ettirmedi ve taslak metin sonrasında nihahi bir karara varılamadı.
‘Fransa’nın Moskova saldırısına dahli olmadığını umuyoruz’
22 Mart’ta Rusya’nın başkenti Moskova yakınlarındaki bir konser salonuna düzenlenen terör saldırısında kamuflaj giyimli dört kişi otomatik silahlarla önlerine gelen sivili hedef alarak 145 kişiyi öldürmüştü. Saldırıyı IŞİD’in Afganistan kolu olarak bilinen IŞİD Horasan üstlenmiş, Rusya ise saldırının arkasında başta ABD olmak üzere Batı ülkeleri ve Ukrayna’nın olduğunu iddia etmişti. Rusya Savunma Bakanlığının Fransa Savunma Bakanı görüşmesine ilişkin yaptığı açıklamada Lecornu’nun taziyelerini sunduğunu belirtti.
Rusya Savunma Bakanlığı, telefon görüşmesi sırasında Lecornu’nun Şoygu’yu Ukrayna ve Batılı müttefiklerinin konser salonu baskınıyla bir ilişkisi olmadığına ikna etmeye çalıştığını ancak Şoygu’nun Moskova’nın “terör saldırısının düzenlenmesinde Ukrayna’nın parmağı olduğuna dair bilgiye sahip olduğu” konusunda ısrar ettiğini belirtti. Bakanlık Şoygu’nun Lecornu’ya “Kiev rejimi Batılı işleyicilerinin onayı olmadan hiçbir şey yapmaz. Fransız özel servislerinin bu işin içinde olmadığını umuyoruz” dediğini de aktardı.
Fransa Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Lecornu’nun Şoygu’ya Fransa’nın “terörizmle” mücadeleye her zaman hazır olduğunu ve “bu tehditle mümkün olduğu kadar etkili bir şekilde mücadele etmek amacıyla artan temaslara” hazır olduğu belirtildi. Lecornu, Fransa’nın Ukrayna ile bağlantı kurmaya yönelik hiçbir bilgisinin olmadığını belirterek, Moskova’ya saldırının “her türlü araçsallaştırılmasını durdurması” çağrısında bulundu. Öte yanda Fransa tarafının yaptığı açıklamasında Moskova’da gerçekleşen terör saldırısının şiddetle kınandığı ifade edilirken aynı şekilde “Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın da kayıtsız şartsız kınandığı” belirtildi.
Macron’un kısa süren diplomasisi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron – Kremlin 2022 / Fotoğraf: AA
Emmanuel Macron Mart ayında Fransa’nın Rus güvenlik servislerine “işbirliği” teklif ettiğini, Putin ile doğrudan görüşme yerine “bakanlar düzeyinde temas öngördüklerini” ifade etmişti. Fransız lider, 2022’de Putin’i Ukrayna’nın işgaline karşı uyarmak için bir dizi telefon görüşmesi yapmış ve o yılın başlarında Moskova’ya gitmişti. İşgalden sonra bile Putin’le telefon temasını sürdürmüş ancak görüşmeler bir noktadan sonra kesilmişti. Fransız lider ve Rus liderin son görüşmesi Eylül 2022’de gerçekleşmişti.
Arabuluculuk konusunda aradığını bulamayan Macron son aylarda Rusya’ya karşı tavrını sertleştirdi ve Ukrayna’ya asker gönderme olasılığını dışlamadıklarını söyledi.
Lecornu ve Şoygu en son Ekim 2022’de telefon görüşmesi yapmıştı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Nisan 2023’te bir telefon görüşmesi yapmış, Şoygu da bir ay önce ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ile görüşmüştü. Lavrov düzenli olarak G20 toplantılarına gidiyor, ancak orada Batılı yetkililerle doğrudan görüştüğüne dair herhangi bir bilgi bulunmuyor.
