Slovakya Başbakanı Robert Fico’yu hedef alan suikast girişimi Ukrayna’daki savaş daha da şiddetlenirken Avrupa’daki kutuplaşmanın son örneklerinden oldu. Slovak emniyeti Fico’ya suikast düzenleyen 71 yaşındaki saldırganın cinayete teşebbüsle suçlanacağını belirtirken hükümet bunun siyasi saikle yapılmış bir “yalnız kurt” saldırısı olduğunu söyledi. Çarşamba gecesi saatler süren ameliyattan çıkan Fico’nun durumu hala ciddiyetini koruyor.
Ukrayna savaşında Kiev’e destek vermeye niyetinin olmadığını en başından dile getiren ve göçmen karşıtlığıyla öne çıkan Fico politikalarının Slovakya’nın çoğunluğunda yankı bulmasıyla beş yıl aradan sonra tekrar iktidar koltuğuna oturdu. İktidara geldiğinden beri de ABD karşısı, Rusya yanlısı bir tavır takınmayı sürdürdü. Fico’ya düzenlenen saldırı ABD Başkanı Joe Biden’dan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e kadar dünyanın dört bir yanındaki dünya liderleri tarafından kınandı.
Yükselişe geçen aşırı sağ
AB’de siyasileri hedef alan saldırılara çok sık rastlanmaz ya da en azından şimdiye kadar rastlanmıyordu. Avrupa son 10 yılda yeniden daha hizipçi ve radikal görüşlerin esiri olmaya başladı. Bunu tetikleyen unsurlardan biri 2015’te bir milyondan fazla sığınmacının Avrupa’ya akın etmesiydi. Aşırı sağcı liderler göçmen karşıtı söylemleriyle öne çıkmayı başardı. Fico Avrupa’da yükselişe geçen sağın son temsilcilerinden.
Macaristan’da Viktor Orban olsun, Hollanda’da dışlanmış siyasetçi Geert Wilders’ın hükümete gelmesi olsun, Portekiz’de sekiz yıllık sosyalist hükümeti yenerek başa geçen merkez sağcı Lusi Montenegro olsun Avrupa’da son dönemde milliyetçi ve popülist fikirli politikacılar yükseliyor. Saydıklarımız iktidara gelebilenler. Almanya’da aşırı sağcı AfD, İspanya’da Vox, Fransa’da Rassemblement National da yükselişte olan partiler. Önümüzdeki ay Avrupa Parlamentosu’nda seçim yapılacak ve aşırı sağcı partilerin son seçimlerin çok ötesinde bir başarı kazanacağı tahmin ediliyor.
Avrupa Parlamentosu seçimleriyle aynı dönemde sandığa gidecek Macaristan’da Orban Fidesz partisinin tabanını harekete geçirmeye çalışıyor. Budapeşte sokakları şu sıralar Fidesz’e rakip partilerin “ABD ve AB’nin uşakları” olarak lanse edildiği afişlerle kaynıyor.
Ve artan şiddet
Kıtanın bölünmüşlüğünün izlerine başka ülkelerde de rastlamak mümkün. Örneğin Almanya’nın Avrupa Parlamentosu seçimlerinde önde gelen sosyalist adaylarından Matthias Ecke bu ayın başlarında Dresden’de seçim afişi asarken saldırıya uğradı. Bu saldırı da henüz sonuca vardırılmış sayılmaz. Saksonya İçişleri Bakanı Armin Schuster Ecke’nin uğradığı saldırının ardından “Ne yazık ki bu saldırılar yeni değil. Endişe verici olansa saldırıların yoğun bir şekilde artması” dedi. Biraz daha geçmişe gidecek olursak Brexit’ten günler önce, Haziran 2016’da, AB’de kalmayı isteyen İşçi Partili Jo Cox bir ırkçı tarafından öldürülmüştü.
Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, ölüm tehditleri aldıktan sonra yılın başlarında düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yeniden aday olmayı reddetti. Zaten seçimleri de Fico’ya yakın olmasıyla bilinen Peter Pellegrini kazandı. Caputova ise kendisini “ABD’nin kuklası” olmakla suçlayan Fico’ya dava açarak “kamuoyu önünde zorbalığa ve haksız suçlamalara uğradığını” belirtti.
Slovakya siyaseti ‘nefretten uzak durma’ çağrısı yapıyor
Öte yandan Slovakya muhalefeti de son dönemlerde Fico’ya karşı söylemlerini katılaştırmıştı. Bu da ülke içinde uzun zamandır görülmemiş bir bölünmüşlüğü tetikledi. Slovakya İçişleri Bakanı Matus Sutaj Estok, dün düzenlediği basın toplantısında şüphelinin hükümet karşıtı görüşlere sahip olduğunu ve muhalefetin mitinglerine katıldığını söyledi. Fico’ya düzenlenen saldırının ardından muhalefet mitinglerini iptal etti, Caputova kameralar karşısına çıkarak Fico’ya düzenlenen saldırıyı kınadı. İki tarafa da sükunet çağrısı yapıldı.
71 yaşındaki saldırgan polisler tarafından sorgulanırken Fico’nun Ukrayna’ya yardımları durdurma tehditlerinden ve yolsuzlukları soruşturan özel savcılık birimini feshetme hamlesinden hoşlanmadığını söyledi. Estok’a göre saldırgan, cumhurbaşkanlığı seçimlerini Pellegrini’nin kazandığını görünce saldırıyı gerçekleştirme kararı aldı.
Pellegrini ile ortak basın toplantısı düzenleyen Caputova, “Farklı görüşlerimiz var ama nefreti yaymayalım” dedi. Pellegrini de “Daha fazla karşı karşıya gelmeye ihtiyacımız yok” dedi ve seçimlerden önce “medeni şekilde tartışmanın” önemli olduğunu söyledi. Şimdi Slovakya’da seçimler için kampanya çalışmalarının askıya alınması yönünde çağrılar yapılıyor. Muhalefetteki İlerici Slovakya ve Hıristiyan Demokrat Hareketi seçim kampanyasını durdurduğunu bildirdi.
Solda Pellegrini, sağda Caputova. Fotoğraf: Shutterstock
Düşünce kuruluşu Carnegie Europe’da misafir akademisyen olarak bulunan Peter Kellner WSJ’ye verdiği demeçte, “Keskin hatlara sahip siyasi görüşlere sahip insanları görüşleri nedeniyle suçlayabileceğimizi sanmıyorum. Ancak aşırılık yanlısı dil kullandığınızda bazı insanların bunlardan etkilenip korkunç şeyler yapacağını da düşünmeniz gerekiyor” diye vurguluyor.
