Orta Asya ülkesi Tacikistan’da binlerce kadın kariyer planlamak veya başörtüsü takmak arasında seçim yapmakla karşı karşıya. Yerelde Radyo Ozodi olarak bilinen Radyo Liberty‘nin Tacik servisi, Duşanbe yetkililerinin okullarda ve işyerlerinde İslami başörtüsüne giderek daha fazla baskı yaptığını söylüyor.
Radyo Ozodi, kamu kurumlarında başörtüsü yasağına rağmen Tacikistan’da İslami kıyafetleri yasaklayan bir mevzuatın bulunmadığını belirtiyor. Ama bu durum değişmek üzere.
Tacik parlamentosunun, yetkililer tarafından İslami kıyafetleri tanımlamak için yaygın olarak kullanılan bir terim olan “Tacik kültürüne yabancı kıyafetlerin” giyilmesini, ithal edilmesini, satılmasını ve reklamını yasaklayacak ‘gelenekler’ yasasında değişiklik tasarısını kabul ettiği bildirildi.
Milletvekilleri ayrıca idari ihlaller kanununda suçlulara ağır para cezaları içeren yeni değişiklikleri de onayladı. Kanun daha önce başörtüsü veya diğer dini kıyafetlerin giyilmesini ihlal olarak listelemiyordu.
Tacik milletvekili Mavloudakhon Mirzoyeva Radyo Ozodi’ye yasa taslağının değiştirilmiş versiyonunun “Tacik kültürüne yabancı kabul edilen kıyafetlere” yasaklama içerdiğini söyledi.
Yüklü para cezaları geliyor
Suçlulara verilecek cezalar şahıslar için 740 dolar, tüzel kişiler için ise 5 bin 400 dolar. Suçlu bulunmaları halinde hükümet yetkililerinin ve dini görevlilerin sırasıyla 3 bin 700 dolar ve 5 bin dolar tutarında çok daha yüksek para cezalarıyla karşı karşıya kalacağı bildiriliyor.
Kanun tasarıları parlamentonun üst kanadına (Meclisi Milli) gönderildi. Önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon tarafından onaylanıp imzalanması bekleniyor.
Birkaç Duşanbe sakini Radyo Ozodi’ye verdikleri demeçte belirli kıyafet türlerinin yasaklanmasını desteklemediklerini, çünkü insanların giymek istedikleri kıyafetleri seçmekte özgür olmaları gerektiğine inandıklarını söyledi.
Taciklerin çoğu yeni değişikliklerin yalnızca “yıllardır yürürlükte olan yasağı” resmileştireceğine inanıyor.
2007’de başlayan yasaklar: Kurumlara başörtüsüyle girişe izin yok
Tacik yetkililerin başörtüsüne yönelik kısıtlamaları 2007 yılında Eğitim Bakanlığı’nın öğrenciler için hem İslami kıyafetleri hem de Batı tarzı mini etekleri yasaklamasıyla başladı.
Yasak tüm kamu kurumlarını kapsayacak şekilde genişletilirken, bazı kuruluşlar bu süreçte hem çalışanlarının hem de ziyaretçilerinin başörtülerini çıkarmasını talep etti.
Yerel yönetimler resmi olmayan yasağı uygulamak için özel görev güçleri oluştururken, polis de “suçluları” gözaltına almak için kamusal alanlara sık sık baskın düzenliyor. Ancak yetkililer kadınların başörtüsü taktıkları için sokakta durdurulduklarını ve para cezasına çarptırıldıklarını söyleyen çok sayıda iddiayı reddediyor.
Ulusal kıyafet kampanyası: Gelenek haline getirelim
Hükümet son yıllarda Tacik ulusal kıyafetlerini tanıtmak için geniş kapsamlı bir kampanya yürütüyor. 6 Eylül 2017’de milyonlarca cep telefonu kullanıcısı hükümetten kadınların Tacik ulusal kıyafetleri giymesini isteyen kısa mesajlar aldı. Mesajlarda “Milli kıyafet giymek zorunludur!”, “Milli kıyafetlere saygı gösterin” ve “Milli kıyafetler giymeyi güzel bir gelenek haline getirelim” gibi ifadeler yer alıyordu.
Kampanya, hükümetin Tacik kadınlarının farklı durumlarda ne giymesi gerektiğinin ana hatlarını çizen 376 sayfalık bir kılavuzu (Tacikistan’da Tavsiye Edilen Kıyafetler Rehberi) tanıtmasıyla 2018’de doruğa ulaştı.
Tacikistan ayrıca erkekler için gür sakallar da gayriresmi olarak yasak. Son on yılda binlerce erkeğin polis tarafından durdurulduğu ve sakallarının kendi istekleri dışında tıraş edildiği bildiriliyor.
