Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonu ardından İsrail’in Gazze’yi işgali ve Filistinli örgütlerle savaşı devam ediyor. Ölü sayısının 35 bine dayandığı savaşta Türkiye’nin İsrail’e karşı sert diline rağmen ticareti kesmemesi eleştirilerin odağı haline gelmişti. İran’ın Ruhani Lideri Ali Hamaney’in resmi internet sitesindeki “Ölüm makinesinin yakıt deposunu hangi Müslüman ülkeler dolduruyor?” başlıklı listede Türkiye beşinci sırada yer almıştı.
İsrail ile devam eden ilişkiler seçimlere de yansıdı
31 Mart’ta yerel seçimlere giden Türkiye’de AK Parti iktidarı tarihinin en büyük yenilgisini yaşarken seçmenlerinin tercihlerinin Yeniden Refah Partisi’ne kaydığı gözlenmişti. Yeniden Refah’ın sandıktan üçüncü parti olarak çıkmasında hükümetin İsrail ile devam eden ticari ilişkileri de etkili oldu. Ancak bardağı taşıran son damla Beyoğlu’nda yaşandı. Filistin’i destekleyen ve hükümetin İsrail ile ticari ilişkilerine son vermesi çağrısında bulunan bir grup gencin yaka paça gözaltına alınıp maruz kaldığı polis şiddeti manşetlere taşındı. Geçen hafta “Filistin için bin genç” inisiyatifi Beyoğlu İstiklal Caddesi’nde bir protesto düzenlemek istemiş ancak polis şiddetiyle karşılaşmıştı. Ters kelepçeyle gözaltına alınanlardan ikisinin 2010’da Mavi Marmara’da İsrail’in katlettiği Cengiz Akyüz’üz kızları çıkmasıyla iktidar daha da köşeye sıkıştı.
Bu olayların ve eleştirilerin hemen ardından Dışişleri Bakanı Hakan Fidan İsrail’e yaptırım sinyali verdi. Fidan Dışişleri Bakanlığı’nın resmi hesabında da yayınlanan iki dakika 33 saniyelik basın açıklamasında İsrail’e karşı birtakım tedbirler alınacağını duyurdu. Gerekçe olarak Gazze’ye havadan yardım ulaştırma taleplerinin İsrail makamları tarafından reddedilmesini gösterdi.
Fidan’ın çıkışına İsrail’den yanıt gecikmedi.
‘Hamas’ı desteklemek için Türkiye’nin çıkarlarını feda ediyor’
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) Türkiye’ye yaptırım uygulamaya çağırdı. Katz Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın İsrail’e yönelik ihracat ambargosuna misilleme olarak Tel Aviv yönetiminin de ekonomik karşılık vereceğini söyledi. Katz Türkiye’nin İsrail’e ihracatı kısıtlamasına karşılık olarak İsrail’in de Türkiye’den gelen ürünlere yönelik kendi ticari kısıtlamalarını hazırlayacağını açıkladı. İsrailli Bakan “Erdoğan Hamas’ı desteklemek için Türkiye’nin ekonomik çıkarlarını bir kez daha feda ediyor. Şiddete ve şantaja teslim olmayacağız” dedi.
Katz ayrıca İsrail’in Türkiye’nin İsrail ile ticari anlaşmaları ihlal edip etmediğinin ve yaptırım uygulanması gerekip gerekmediğinin araştırılması için ABD Kongresi’ne başvurmayı planladığını söyledi. Buna ek olarak İsrail müttefiklerinden ve ABD’li kuruluşlardan Türk yatırımlarını ve ihracatı durdurmasını talep edecek.
Normalleşme zaten rafa kalkmıştı, şimdi sıra ticarette
Türkiye ve İsrail normalleşme rüzgarlarının estiği 2022’de atadıkları büyükelçileri 7 Ekim ardından geri çekmişti. Başta Gazze’deki bir hastaneye düzenlenen saldırıda yaklaşık 300 kişinin ölmesi nedeniyle Türkiye’deki İsrail Büyükelçiliği’ne düzenlenen protestolar etkili olmuş, İsrail güvenlik gerekçesiyle diplomatlarını geri çekmişti. Ama Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın hem İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, hem de İsrail için yaptığı “Hitler” ve “terör devleti” yakıştırmaları sebebiyle diplomatların “ilişkileri gözden geçirmek için geri çekildiği” açıklanmıştı.
Diplomatlar geri çekilse ve geçen yıla göre azalsa da iki ülke arasındaki ticaret devam etti. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye’nin İsrail’e ihracatı mart ayında 437 milyon dolarla son altı aydır devam eden savaş döneminin zirvesini gördü. Mart ayında Türkiye’nin İsrail’e ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 27,2 düşse de İsrail bu ay da Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı 15. ülke olarak kayıtlara geçti.
