İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve hemen ardından başlayan ve 1990’lı yıllara kadar devam eden Soğuk Savaş’la birlikte ayyuka çıkan “kıyamet senaryoları” aslında ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) hep masasındaydı.
Fantastik filmlere de esin kaynağı olan bu senaryolara Washington yönetimi oldukça hazırlıklı görünüyor. ‘Kıyamet günü senaryosu’ olarak da adlandırılan bu savaş senaryolarında, karadaki karargahların kullanılamaz hale gelmesi olasılığına karşı Amerikan ordusu bir de uçan karargahlara sahip olmak, komuta-kontrol sürekliliğini böyle sağlamak istiyor. O yüzden bu amaçla bir de halen zaten uygulanan bir program var: Boeing uçak firmasının ürettiği en büyük gövdeli uçaklardan olan (ama artık üretim hattından kaldırılan) Boeing 747’lerden oluşan küçük bir filonun adı E-4B Nightwatch, namı diğer Gece Gözcüsü. Bu uçaklardan en az biri her an havada ve kendisine görev düşmesini bekliyor.
ABD Başkanı, Savunma Bakanı ve diğer üst düzey yetkilileri Air Force One ile birlikte uluslararası seyahatlerde taşımak için gerekli olan E-4B’ler, nükleer çatışmalar, çeşitli krizler ve hatta zombi istilası ya da uzaylı saldırıları gibi fantastik olaylar ve korkunç senaryolarda Amerikalı karar vericilerin hayatta kalmasını sağlamak için özel olarak üretiliyor. Yani bu uçakların olası bir felaket senaryosunda ABD komuta kademesini hayatta tutması planlanıyor.
Tipik bir yolcu uçağı görünümüne sahip olan bu uçağı diğerlerinden ayıran şey komuta ve kontrol merkezi olarak kullanılmak üzere donatılmış olması. Uçaklar bu rolü yerine getirmek için modern elektronik sistemleri bozabilecek ya da zarar verebilecek elektromanyetik darbelere (EMP) dayanacak şekilde donatılmış durumda. Modern cam kokpitler yerine E-4B, EMP’lere karşı daha az hassas olan esnek analog tarzı aviyoniklere sahip.
Tipik bir yolcu uçağı görünümüne sahip olan E-4B Nightwatch. / Fotoğraf: Wikipedia
Amerikan Hava Kuvvetleri’nin mevcut EB-4 filosunu yenilemek için bir ihale yaptığı ve bu ihaleyi de başka savunma ihalelerinde de başarılı olan, Ankara’daki ODTÜ’den mezun Fatih ve Eren Özmen çiftinin sahip olup yönettiği Sierra Nevada Corporation’ın kazandığı biliniyor.
Şimdi SNC, Güney Kore’nin ulusal havayolu şirketi Korean Air’den 5 adet Boeing 747-8 model uçak satın alıyor. Reuters’ın haberine göre havayolu şirketi uçakları 918 milyar Kore wonu (yaklaşık 674 milyon dolar) fiyattan aşamalı olarak elden çıkaracak. Satışın Eylül 2025’te tamamlanması planlanıyor.
SNC bu uçakların mevcut EB-4 filosunun yerini alıp almayacağını teyit etmemiş olsa da bu oldukça muhtemel görünüyor. Aslında Sierra Nevada kısa bir süre önce nükleer savaş senaryoları ve acil durum komuta ve kontrol operasyonlarındaki rolü nedeniyle “Kıyamet Günü uçağı” olarak da bilinen E-4B Nightwatch’un (Gece Gözcüsü) halefini geliştirmek üzere ABD Hava Kuvvetleri ile 13 milyar dolar tutarında bir sözleşme imzalamıştı. Yeni uçağın 2036 yılında aktif hizmete girmesi bekleniyor.
Bu yeni uçak da EB-4’e benzer şekilde ticari bir uçağın özel bir varyantı olacak. İhtiyaçlar dört motorlu bir uçak gerektirdiği için olası seçeneklerden biri Boeing 747-8 olabilir. Boeing 747 üretiminin geçen yıl sona erdiği göz önüne alındığında Hava Kuvvetleri ikinci el uçak kullanmak zorunda kalacak.
Bu uçaklar güvenli iletişim, kendini savunma sistemleri, havada yakıt ikmali yetenekleri ve operasyonel etkinliğini artırmak için hızlı yükseltmelere olanak tanıyan modüler bir açık sistem yaklaşımı da dahil olmak üzere elektronik ve nükleer tehditlere karşı koyacak geliştirmelere sahip olacak.
Tedarik edilecek uçakların kesin sayısı açıklanmamakla birlikte bazı raporlar Hava Kuvvetleri’nin acil durum operasyon merkezi olan SAOC filosu için 8 ila 10 uçak almayı planladığını öne sürmekte. Korean Air’den tedarik edilmesi planlanan bu uçakların geliştirilme süreci Türk karı kocanın sahibi olduğu SNC tarafından üstlenilecek. Zira 13 milyar dolarlık sözleşme bunu öngörüyor.
Gece Gözcüsü, Kıyamet Günü uçağı: E-4B
Modifiye edilmiş bir Boeing 747-200 olan E-4B, Ulusal Hava Operasyonları Merkezi (NAOC) olarak nükleer ve konvansiyonel kuvvetlerin yönlendirilmesi için uçan bir komuta kontrol ve iletişim merkezi olarak hizmet vermekte. Bu uıçaklar Acil Eylem Mesajları (EAM) olarak bilinen bildirimleri alıp doğrulayarak ve merkeze ileterek kritik bir rol oynuyor.
ABD Hava Kuvvetleri, Nebraska’daki Offutt Hava Kuvvetleri Üssü’nde bulunan Hava Kuvvetleri Küresel Saldırı Komutanlığı tarafından yönetilen dört adet E-4B uçağına sahip. Üsten rutin olarak her 12 saatte bir bir uçak havalanıyor ve bir diğeri de 5 dakika içinde kalkışa hazır olarak bekliyor.
E-4B’ler gelişmiş elektronik sistemleri ve çok çeşitli iletişim ekipmanlarını destekleyebilen sağlam bir elektrik sistemi ile EMP’lere karşı oldukça güçlendirilmiş durumda. Havadaki operasyon merkezi aracılığıyla üst düzey liderler için küresel bağlantı sağlayan gelişmiş bir uydu iletişim sistemine sahipler. Ek geliştirmeler arasında nükleer ve termal etkilere karşı kalkan, kontrol önlemleri, yükseltilmiş bir teknik kontrol tesisi ve geliştirilmiş klima sistemleri bulunuyor.
Nightwatch uçaklarının dikkat çeken bir başka özelliği ise havada yakıt takviyesi alarak tam 1 hafta boyunca havada kalabiliyor olması.
ABD Hava Kuvvetleri’nden alınan bilgiye göre Nightwatch uçağının ana güvertesi altı temel işlevsel alana ayrılmış: komuta çalışma alanı, konferans salonu, brifing alanı, operasyon ekibi çalışma alanı, iletişim bölgesi ve dinlenme tesisleri. Bir E-4B, müşterek hizmet operasyon ekibi, Hava Kuvvetleri uçuş ekibi, bakım ve güvenlik personeli, iletişim uzmanları ve seçkin destek personelinden oluşan 112 kişiyi barındırabilir.
Eren Özmen ve Fatih Özmen kimdir?
Eren Özmen ve eşi Fatih Özmen, 1994 yılında Sierra Nevada Corporation şirketini satın aldı ve en ileri teknolojiye sahip uluslararası uzay, havacılık ve elektronik şirketine dönüştürdü.
Özmen ailesinin yönetiminde şirket, 20 kişilik küçük çaplı bir firmadan 3 binin üzerinde çalışanıyla 4 farkı ülke ve ABD’nin 18 eyaletinde faaliyet gösteren milyar dolarlık küresel bir kuruluşa evrildi.
Sierra Nevada Corporation şirketinin sahibi Eren ve Fatih Özmen çifti. / Fotoğraf: DHA
Uzay alanındaki en yenilikçi şirketlerden biri olarak kabul edilen ve başında Eren Özmen’in bulunduğu Sierra Nevada Corporation, ABD Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile birlikte çalışıyor.
ABD’nin en güçlü kadınlarından biri olarak gösterilen Eren Özmen Ankara Üniversitesi Gazetecilik ve Halkla İlişkiler bölümünü bitirdikten sonra yüksek lisans eğitimi için ülkeye gitmiş. Aradan geçen yıllarda “Amerika’nın en zengin üreten kadınları” listesine 10’uncu sıradan giren Eren Özmen 2.6 milyar dolarlık servetiyle Forbes’in 100 kişilik listesinde 10. sırada yer almıştı. Eren Özmen yakın zamanda NASA’nın uzay mekiği ihalesini de kazanmıştı.
