Özellikle pandemi döneminde otel yerine eve kayışlar ve artan ev fiyatları Türkiye’de son iki yılda günlük kiralık ev arzını yüzde 97 artırarak 110 bin 857’e çıkardı. Böylece dünyadaki en yüksek artışı Türkiye’de yaşanırken, eve olan yüksek talep otelcileri olumsuz etkiledi. Bu nedenle turizm amaçlı konut kiralamalarına 100 gün sınırının getirilmesi sözkonusu. Konutların turizm amaçlı en fazla 100 gün kiralanmasını içeren kanun teklifinin gelecek günlerde Meclis gündemine taşınması bekleniyor. Düzenlemenin yasalaşması halinde kurallara uymayanlara yüksek miktarlarda idari para cezaları uygulanması planlanıyor.
İzin belgesi gerekli olacak
Edinilen bilgiye göre, konutların turizm amaçlı kiraya verilmesine ilişkin kanun teklifinin çalışmalarında sona gelindi. Gelecek günlerde Meclis’e sunulması planlanan “Konutların Turizm Amaçlı Kiralanmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nde, konutların gerçek ve tüzel kişilere turizm amaçlı kiralanmasına ilişkin usul ve esaslar yer alıyor. Ayrıca teklifte, konutların turizm amaçlı kiralanmasında izin belgesi verilmesinden idari yaptırımlara kadar birçok düzenleme bulunuyor.
100 günü aşanları kanun kapsamayacak
Milletvekillerince detayları üzerinde çalışılan düzenlemeye göre, tek seferde 100 günden fazla süreli yapılan kiralamaların kanun kapsamı dışında olması öngörülüyor. Düzenlemenin yasalaşması halinde konutlar turizm amaçlı tek seferde en fazla 100 gün kiralanabilecek.
Kanun teklifinin TBMM’de kabul edilerek yasalaşmasının ardından Kanun’da yer alan kurallara uymayanlara yüksek miktarlarda idari para cezaları uygulanacak.
Geleneksel konaklama ile rekabet ediyor
Günlük kiralık ev piyasasının turizme olan etkilerinin ortaya konulması amacıyla Turizm Akademisyenleri Derneğince (TUADER) bir rapor hazırlandı. Rapora göre, son iki yılda günlük kiralık ev arzının yüzde 97 arttığı Türkiye’de 110 bin 857 ev günlük kiralık olarak kullanılıyor.
Bu yeni konaklama biçiminin, turizm sektöründe yeni bir iş modeli oluşturduğu; geleneksel konaklama seçenekleriyle rekabet eder hale geldiği belirtildi. Covid-19 salgını döneminde kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla günlük kiralama talebinde önceki yıllara oranla artış yaşanırken, artan sağlık ve temizlik endişeleriyle otel konaklamalarının yerine daha izole, bağımsız ve özel konaklama seçenekleri tercih edilmeye başlandı.
Konaklama pazarındaki payı yüzde 14’e çıktı
2012’de toplam konaklama pazarının yaklaşık yüzde 7’sini karşılayan günübirlik kiralık talebi, 2019’da yaklaşık yüzde 11’e yükseldi. Salgının etkisiyle bu oran 2022’de beklenenden 2 puan fazla artışla yüzde 14 olarak gerçekleşti. Salgın kaynaklı toplu alanlarda bulunma endişesiyle talepte yaşanan artış, günlük ev kiralamaya yönelik arzı da doğrudan etkiledi.
1.02 trilyon dolarlık gelir
Statista 2023 verilerine göre, dünyada günlük ev kiralamaları pazarındaki gelirin bu yıl 1,02 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. 2027’de ise 1,29 trilyon dolar tutarında bir pazar hacmine ulaşması öngörülüyor. Tatil kiralamaları pazarında da kullanıcı sayısının 2027’ye kadar 13,61 milyon kullanıcıya ulaşması bekleniyor. Günlük ev kiralamalarının, toplam konaklama içerisindeki oranının bu yıl yüzde 14,6 olarak gerçekleşeceği ve bu oranın 2027’de yüzde 15,5’e çıkacağı tahmin ediliyor. 2023 Mart ayı itibarıyla günlük kiralık ev pazarına ilişkin arz rakamları incelendiğinde, Amerika Birleşik Devletleri 1 milyon 419 bin 52 evle bu pazarda birinci sırada yer alıyor.
ABD’yi 806 bin 138 evle Fransa, 564 bin 138 evle İtalya, 427 bin 971 evle Brezilya, 405 bin 113 evle İspanya takip ediyor.
En yüksek artış Türkiye’de
Günlük kiralık 110 bin 857 ev bulunan Türkiye ise 14’üncü sırada yer aldı. Türkiye’de 2021’den 2023’e kadar günlük kiralık ev arzı yüzde 97 arttı. Bu oranla Türkiye, bu dönem için günlük kiralık ev arz miktarındaki oransal artış listesinde zirveye yerleşti. Günlük kiralık ev rezervasyonu artışında 2022-2023 döneminde yüzde 64’le Tayland ilk, yüzde 63 artışla da Türkiye ikinci sırada bulunuyor. Bu ülkeleri sırasıyla Hindistan, Malezya ve Avusturya takip ediyor.
Sektörün olumlu ve olumsuz etkileri de sözkonusu
TUADER’in hazırladığı raporda, günlük kiralık evlerin turizme etkilerine ilişkin değerlendirmelere de yer verildi. Buna göre, alternatif konaklama seçeneği, seyahat edenlere esneklik, yerel ve kültürel deneyim, aile veya gruplar için uygunluk, yerel ekonomilere ve istihdama destek ve ek gelir elde etme imkanı sunduğu için günlük kiralık evler ülke turizmine avantaj sağlıyor. Diğer yandan günlük kiralık evler konut stoku, komşuluk ilişkileri, yasal düzenleme, güvenlik, yerel işletmelerin etkilenmesi, eşitsizlik ve erişilebilirlik, aşırı turizm, konaklama sektörünün zayıflaması, konaklama sektöründe istihdamda yaşanması muhtemel sorunları da beraberinde getiriyor.
İcra yoluyla mülk satılabilecek
Raporda, sorunun çözümü için sistemden elde edilecek kazançların çevrim içi bildirileceği bir sistem kurulması, güvenlik problemlerinin önüne geçmek için oluşturulacak ulusal bir portal aracılığıyla konaklayanların pasaport ve kimlik bilgilerinin eksiksiz girilmesi, aksi uygulamalar için icra yoluyla mülkün satışı da dahil olmak üzere ağır yaptırımlar uygulanması önerileri yer aldı. Kiralayan kişilerin başkalarına kiralamalarının önüne geçecek yasal düzenlemelerin yapılması gerektiği belirtilen raporda, şu öneriye yer verildi:
“Havalimanına gelen yabancı yolcu sayısı ile otellerde konaklayanlar arasındaki ciddi farkı ortadan kaldırmak ve gelenlerin takibinin yapılabilmesi için mutlaka kişiler gelmeden ya da ülkeye girmeden kaldıkları süre boyunca hangi adreste ikamet edeceklerini beyan ettikleri bir belge doldurmaları sağlanmalı, bu belge üzerinden de elektronik kontroller yapılarak kaçak kiralamaların önüne geçilmelidir.”
Bir toplu konut ya da apartmanda yapılacak günlük kiralamalar için apartman yönetiminin ya da sakinlerinin tamamının izninin alınması gerektiği kaydedilen raporda, kaçak kiralamaların önüne geçmek ve takibini kolaylaştırmak için mevcut apartman yönetimlerine de sorumluluk sağlayan ve bildirme yükümlülükleri veren yasal düzenlemeler getirilmesi istendi.
