Merkez Bankası’nın (TCMB) kur korumalı mevduatı (KKM) dizginlemek için hafta sonu aldığı zorlu kararların ardından daha geçen hafta sonuna kadar müşterilerini KKM hesabı açmaya ikna etmeye çalışan bankalar, 2 gündür tam tersini yapmaya başladı. Cep telefonu uygulamalarında KKM başvurularını kapatan birçok banka, konuyu sormak için kendilerini arayan müşterilerini de bankaya davet ederek paralarını TL mevduat hesabına yatırmaya ikna etmeye çalışıyor.
Geçen hafta KKM’nin en iyi yatırım aracı olduğunu savunan müşteri temsilcileri, TCMB’nin bankalara getirdiği zorlu TL mevduata dönüşüm hedefleri nedeniyle şimdi de 2 günde yıllık yüzde 25’ten 30’a çıkan mevduat faizini övüyorlar. Son gelişmeler üzerine birçok bankanın müşteri temsilcilerini teknik detaylar hakkında bilgilendirmek için sık sık e-posta göndermenin yanı sıra ardı ardına toplantı düzenlediği de gelen bilgiler arasında.
KKM’yi azaltıp standart TL mevduat hesaplarını artırmak, maliyetini yükselterek bankaların döviz mevduatını azaltmak için cumartesi gecesi TCMB’den ardı ardına tebliğler gelmişti. 31 Aralık 2023’e kadar vadesi gelen KKM’den standart TL mevduata geçişte hedef tutturamayan bankalara düşük faizli devlet tahvili alma cezası çıkmıştı.
Hakan Aran: Müşterilerimize KKM önermeye devam edeceğiz
Bloomberg HT’ye konuk olan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, KKM’nin bugün için hâlâ en cazip ürün olduğunu belirterek, müşterilerine önermeye devam edeceklerini söyledi. TCMB’nin aldığı son kararlarla kur yükünü bankalarla paylaşmak istediğini belirten Aran, şunları söyledi:
“Bugüne dek müşterilere ne kadar bunu inanarak anlatsak da ‘Yabancı para mevduatta kalacağım’ diyenlerin hâlâ ciddi birikimi var. Hâlâ mevduatın yüzde 43’ü yabancı parada tutuluyor. Biz KKM’deki müşterilerimize TL mevduata dönmeleri telkininde bulunmayacağız. Biz sadece ürünün avantajlarını anlatmakla mükellefiz. Bize verilen hedefler doğrultusunda onları ikna etmemiz mümkün değil. Dövizinden dönerek KKM’ye geçenlere ‘Vadeli TL hesabına geç’ diye bir telkinimiz olmayacak. Hedefler olması da önemli değil. Ekonominin çarklarının doğru işlemesi önemli. Yanlış bir şey yapmayız, ekonomi için gerekli olan aksiyonları alırız, bunun sonucu ceza ödemekse banka olarak ceza öderiz ama müşterimize bunu yansıtmayız. O nedenle müşterime KKM önerdiysem orada devam etmesini yine önereceğim.”
Babacan: Ülkeyi batırma projesinden çıkma çabası olumlu ancak Erdoğan’da bu iradeyi görmüyorum
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, TCBM’nin yayınladığı tebliğ ile KKM hesaplarıyla ilgili kademeli çıkış kararına yönelik sosyal medya hesaplarından açıklamalarda bulundu. Kademeli çıkış kararının olumlu olduğunu ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hatasını kabul etmediğini ve Merkez Bankası ile aynı iradeyi göstermediğini vurgulayan Babacan, yaptığı açıklamada “İlan edildiği ilk günden bu yana KKM projesinin bu ülkeye yarardan çok zararı olacağını anlatıyorum. Merkez Bankası’nın bu ‘ülkeyi batırma’ projesinden kademeli de olsa çıkma çabasını olumlu buluyorum. Ancak Sayın Erdoğan’da henüz bu iradeyi görmüyorum. KKM’nin bir plan dahilinde sonlandırılması için Cumhurbaşkanı’nın yaptığı yanlışı kabul etmesi ve bu yanlıştan dönmek için net bir irade ortaya koyması gerekir. Gecikilen her gün vatandaşımızın cebinden çalmaktır” dedi.
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp ise BBC Türkçe’de yayınlanan köşe yazısında, “Gelen regülasyonlar, aylık maliyeti 10 milyar ABD dolarını aşan ve toplam mevduatın dörtte birine erişen bu ‘canavarı’ küçültme konusunda ne kadar etkili olur tartışılır. Ancak seçim öncesi dönemde teşvik edilen ve beslenen bu canavarın en azından daha fazla büyümesinin engellenmesi bile doğru yolda atılmış bir adım” yorumunu yaptı.
Bankalar karardan rahatsız ama Merkez kararlı
Bankacılık sektörünün TCMB’nin KKM’yi dizginlemek için koyduğu zorlu hedeflerin kârlarını riske attığından şikayetçi olduğu belirtiliyor. Bloomberg’de yayımlanan Kerim Karakaya ve Aslı Kandemir imzalı habere göre, TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, önceki gün bankalarla bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıda KKM hesaplarını azaltmayı amaçlayan yeni adımlar konuşuldu. Konu ile ilgili bilgi sahibi olan kaynakların aktardığı bilgiye göre, bankalar telekonferans aracılığı ile gerçekleştirilen toplantıda TCMB yetkililerine endişelerini dile getirdi. Bankalar, iddialı dönüştürme hedeflerini tutturmakta büyük ihtimalle başarısız olacaklarını ve bu durumda bol miktarlarda düşük getirili devlet tahvili almaları gerekeceğini söyledi.
Yetkililer ise geçişi yönetmenin zorluklarını kabul ederek birikmiş KKM mevduatlarının düzenli mevduatlara dönüştürülmesinin önemini vurguladı. Yetkililer ayrıca KKM’nin tasfiye edilmesinin Türkiye’nin para politikası çerçevesini basitleştirmenin anahtarı olduğunu söyledi.
Reuters’a konuşan bir bankacı ise “Bankalar TCMB’ye yeni düzenlemeler hakkında fikirlerini ve endişelerini iletti. Yeni riskleri bankalar TCMB’ye iletti. TCMB’nin eleştirilere rağmen uygulamalarda kararlı olduğunu gördük ancak zorlukların farkında olduklarını da söylediler” dedi. Konuya yakın kaynaklara göre, toplantıda konuşulanların özeti şöyle:
-Hafta sonu açıklanan KKM kararlarında değişiklik/geri dönüş olmayacak, buradaki kararlılığın altı defaatle çizilmiş. Hatta KKM’den çıkış süreci beklenen takvime göre yavaş ilerlerse yeni kararlar ile destekleneceğini belirtilmiş.
-TL mevduat faizlerinin yükselmesinin istenildiği ve kredi faizlerinin mevduat faizinin üzerinde oluşmasının Ankara tarafından kanıksandığının altı çizilmiş. Katsayı ve tavan çarpanlarına Para Politikası Kurulu’ndan (PPK) sonra güncelleme gelebilir.
-Öngörülebilir süre içinde para politikasının bütünsel olarak sıkı kalması gerektiği konusunda kararlı olunduğu kuvvetli bir şekilde ifade edilmiş.
-Sıkı para politikası konusunda gerekenler yapılacak ve kararlılıkla sürdürülecektir.
-KKM’nin tasfiyesi konusundaki alınan kararlar kesinlikle uygulanacak ve gerekirse yeni kararlar alınacaktır.
-Mevduat ve kredi faizlerinin piyasa koşullarında oluşması sağlanacaktır.
-Son 2 yılda alınan “makro ihtiyati tedbirler” adı altındaki tedbirler hızla sadeleştirilecektir.
Aralık 2021’de yaşanan kur krizinin ardından acil bir koruma planı olarak tasarlanan KKM uygulaması kapsamında açılan hesaplar zaman içinde 124 milyar dolara kadar yükseldi. Şu anda Türk bankalarında tutulan KKM, tüm mevduatın dörtte birinden fazlasını oluşturuyor.
