Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken gramaj, adet ve ağırlık gibi ölçü birimlerinin azaltılmasına rağmen ambalaj ve satış fiyatları değiştirilmeyerek “gizli zam” yapılan ürünlere karşı tüketiciyi uyardı.
Ancak gizli zam Türkiye’de bu döneme özgü bir uygulama değil. Geçmişte Türk Lirası’nın hızla değer kaybettiği bahanesiyle bazı market zincirleri ve üreticilerin özellikle paketli gıda ürünlerinde gramaj düşürerek gizli zam uyguladığı görüldü. Ancak Ticaret Bakanlığının uyarı ve denetimlerine rağmen bu uygulamayı ortadan kaldırmak mümkün olmadı.
Avrupa da son iki yıldır bu uygulamayla yoğun şekilde mücadele ediyor. Gıda ambalajları küçültülürken fiyatlar değiştirilmeyerek ya da artırılarak yapılan gizli zam uygulamasına ‘shrinkflation’ deniyor. Avrupa’da birçok büyük market zinciri bu uygulamayı yapan üreticileri poster ile bastırarak teşhir ediyor.
Yazılı açıklamasında özellikle gıda ürünleri, temizlik ve hijyen ürünlerine gramaj standardı getirilmesinin çok elzem olduğuna dikkati çeken TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken “Çoğu Avrupa ülkelerinde gıda fiyatları düştüğünde gramaj hilelerine karşı tedbir alınmasına yönelik yasal düzenlemeler yapılıyor. Ancak ülkemizde özellikle gıda ürünlerinde fiyatlar her geçen gün artmasına rağmen gramaj hilelerine yönelik herhangi bir tedbir yok. Çok sayıda marka özellikle gıda, temizlik ve kişisel bakım ürünlerinde ve hatta tıbbi ilaçlarda bile kâr marjlarını artırmak için gramajı düşürüyor, fiyatları ise yükseltiyor. Buna ister gizli zam deyin ister çifte zam deyin olan vatandaşın cebine oluyor. Bu tür gramaj hilelerine karşı zaman kaybedilmeden tedbir alınmalı. Bu konuda gerekli yasal düzenleme bir an evvel yapılmalı” dedi.
‘Gramaj düşüyor, fiyat yükseliyor’
Palandöken çok sayıda paketli üründe gramaj düşürülüp fiyat artırılarak çifte zam yapıldığına dikkat çekti. “Vatandaşın market alışverişlerinin olmazsa olmazı tereyağı, yoğurt, peynir, salça gibi gıda ürünlerinde, deterjan, şampuan, çamaşır suyu gibi temizlik ürünlerinde ve çok sayıda paketli üründe gramaj hileleri yapılıyor” diyen TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken şunları söyledi:
“Yıllardır her yerde 5 kg, bir kg ve 500 gram olarak satılan ürünler bir anda küsuratlı gramajlarla satılırken fiyatı da eskiye nazaran yükseldi. 150 gram şeklinde satılan kaşar peyniri nerede görülmüş? Sırf daha ucuz algısı oluşturmak için yapılan gramaj hileleri tüketicinin kafasını karıştırıyor ve farklı markalardaki aynı ürünü kıyas yapma imkanı ortadan kalkıyor. Daha önce gramaj hileleriyle ilgili Ticaret Bakanlığı tarafından çok sayıda firmaya cezai hüküm uygulanmıştı. Ancak cezaların caydırıcı olmadığı aşikâr. Sorunun çözümü ceza vermek değil, belli başlı ürünlerde tüm markaların uyacağı gramaj standardı getirmektir.”
