İnşaatlarda kalitesiz demir kullanımını engellemeye yönelik olduğu kadar vergi kaybını da önlemeyi amaçlayan İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS) 1 Ocak 2024 itibarıyla hayata geçiyor. Uygulama ile demir üreticileri artık Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen etiketleri kullanacak. Etiket sistemi ve geliştirilen bir yazılımla demirin üreticiden çıkıp, ihracatçı, ithalatçı, toptancı, bayi, tüccar, inşaatta kullanım ve laboratuvar dahil tüm süreçleri izlenecek.
Veriler Darphane tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve GİB’e aktarılacak. Ancak uygulama başta demir çelik üreticileri olmak üzere tüm sektörün kafasını karıştırdı. Demir çelik üreticilerine göre sektörün kurumsal oyuncuları zaten Türk Standartları Enstitüsü (TSE) standartlarına uygun olarak üretim yapıyor ve ürettikleri demirler dünyanın en şiddetli depremlerinin yaşandığı Şili’nin yanı sıra Dubai’de yapılan dünyanın en yüksek binası Burj Khalifa dahil pek çok yapıda kullanıldı. Aynı zamanda şirketlerin kendi etiket sistemiyle demir hakkında tüm bilgiyi verdiği belirtilirken, sıkıntının hem ürünlerin tek tek etiketlenmeye uygun olmamasından ve denetim aşamasında yaşandığı belirtiliyor.
Sistem henüz hazır değil
İnşaat Demiri İzleme Sistemi hakkında konuşan Çelik İhracatçılar Birliği Başkanı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Uğur Dalbeler, sistemin henüz tam hazır olmadığını belirterek, henüz netleştirilemeyen konular olduğunu söyledi. Dalbeler “Hem Darphaneden, hem bakanlıktan hem de bu işin alt yapısını yapacak olan yazılım şirketinin firmaların bir kısmını ziyaret ettiğini ve görüş alışverişi yapıp üretimle ilgili gözlem yapıp onun üzerinden hareket edecekler” dedi.
Etiketleri Darphane basacak
Kendilerine aktarılanlardan bandrol uygulaması şeklinde bir çalışma olduğunun anlaşıldığını belirten Uğur Dalbeler, “Zaten halihazırda var olan etiket uygulamamızın yerini alacak, Darphane tarafından basılacak bir yeni etiket olacak” dedi.
Dünyada böyle bir mobil uygulamanın olmadığını ifade eden Dalbeler, şunları söyledi:
“Dünyada geçerli olan mevzuat zaten bizim için de geçerli. Türkiye’de inşaat malzemesine yönelik birtakım mevzuatlar var. Ayrıca içerde satış yapmamız için ürünlerimizin TSE’nin standartlarına uygun belgeye sahip olması lazım. İkincisi Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın inşaatta ürün güvenliği yönetmeliği gereği, bu ürünün inşaata kullanılabilir olması için mutlaka bir sertifika sahibi olmak gerekiyor. Zaten ürünlerimizin paketlerinde bu iki bilgiyi de vermek zorundayız. Sanki depreme karşı çözüm gelecekmiş gibi bir ifadeler var basında. Ancak bu onunla ilgili bir konu değil. Çünkü zaten var. Mesele denetimde, mesele uygulamada”.
“Denetimsizlik nedeniyle merdiven altı üretim var”
Zaten depreme karşı güvenli demir ürettiklerini ve bu ürettikleri demirleri dünyanın en şiddetli depremlerinin kaydedildiği Şili’ye 25 yıldır inşaat ihraç ettiklerini anlatan Dalbeler, “Bu ürünler zaten Şili’den gelen bir uzmanın denetiminden geçerek gider. Dolayısıyla TSE’nin kalite ile ilgili bir sıkıntısı yok. Dünyanın en yüksek binası Burj Khalifa Dubai dahil pek çok yapıda da Türk çeliği kullanıldı” dedi. Dalbeler, sektörde merdiven altı üretim yapanlar nedeniyle piyasada haksız rekabet oluştuğunu ve bu alandaki kaçağın ise piyasanın iyi denetlenmesiyle önlenebileceğini ifade etti.
“Demir paketlenmiş ürün değil, bandrolle nasıl takip edilecek”
İDİS ile ilgili birtakım çalışmalar yapıldığını ve kendilerinin de birtakım öneriler sunduğunu belirten Çelik İhracatçılar Birliği Başkanı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Uğur Dalbeler şunları söyledi:
“Tütünlü ürünlerde, elektronik ürünler gibi paketli ürünlerde bandrol var. Ancak bizde ise çubuk denilen şey değişik çaplarda kullanıldığı için bizde demet gibi bağlanıyorlar. 8 mm’lik çubuksa bir demetin içinde yaklaşık 400 adet çubuk yer alır. Ama 40 mm’lik bir çap ise bir demet içinde 10 tane çubuk mevcut olur. Bunlar sonuçta paketlenmiş ürünler değiller. Sadece iki yanından bağlanmış ürünler. Bunlar nasıl tek bir bandrolle takip edilecek. Çünkü çeliğin üzerine üretim aşamasında çip takma yada bandrol gibi bir şey işleme olanağınız yok. Herhalde bir demet üzerine konacak bir etiketle takip edilmeye çalışılacak. Ancak bu ne kadar etkin olacak bilemiyoruz. Bizde önerilerimizi bizi ziyarete gelen Maliye Bakanlığı, Darphane ve işin ihalesini alan yazılım firmasına sunduk, herhalde üzerinde çalışıp birtakım önerilerle gelecekler”.
“Bürokrasi oluşturmazsa sektörü disipline eder”
Dekar Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Salih Kuzu ise Demiri İzleme Sistemi ile artık demirin nereye gittiği, kimin nerede kullandığı ve kalitesi açısından tüm sürecin bilinmiş olacağını söyledi. Şirket olarak aldıkları demirleri kendi bünyelerinde de testten geçirerek kullandıklarını aktaran Kuzu, “ Büyük şirketler için sıkıntı yoktu ancak küçük şirketler buna uymayabiliyordu. Yeni uygulamayla ancak gerekli standartlara sahip olanlar bandrol alabilecek. Bu açıdan hem küçük şirketleri hem de sektörü disipline etmek açısından bir nevi yapı denetim sistemi oluşturulmuş olacak. Ancak bürokrasi oluşturmazsa kalite daha izlenebilir olacak” diye konuştu.
