Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre hizmet sektöründe yüzde 2,0 oranında azalarak 113,0 değerini, perakende ticaret sektöründe yüzde 3,0 oranında artarak 117,7 değerini ve inşaat sektöründe yüzde 1,0 oranında artarak 88,3 değerini aldı. Tüketicinin ‘zam olacak’ endişesiyle talebini öne çekmesi perakende ticaret sektörünün güveninin artırmış görünüyor. Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel geçen ay “Ağustosta bir önceki aya göre üyelerinin yüzde 59’unun adet satışlarını, yüzde 70’inin de cirolarını artırdığı” açıklamasıyla eylüldeki gelişmenin ipuçlarını vermişti.
Hizmet sektörü güven endeksindeki durum ise “Tüm lokantalar dolu, her yer ana baba günü” tespitinin pek de doğru olmadığının kanıtı. Bu sektörde de gelecek 3 ayda hizmetlere olan talep beklentisinin ağustosta başlattığı düşüşü hızlandırarak yüzde 4,2’ye ulaşması rahatsızlık verici bir gelişme.
Eylül verisi inşaatçıların güveninin yavaş yavaş da olsa tekrar geri gelmeye başladığını gösteriyor. İnşaatçılar alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyinden memnun olmasalar bile gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisindeki yüzde 3,7’lik artış işlerin az da olsa açılacağının inandıklarını gösteriyor. Bu artışta deprem bölgesindeki inşaat faaliyetlerinin ve yerel seçimlere doğru giderken belediyelerin artması beklenen imar faaliyetlerinin etkili olduğu ifade ediliyor.
Güven endeksi verisinin 100’ün üzerinde olması perakende ticaret sektörüyle, eylüldeki gerilemeye rağmen hizmet sektöründe iyimserlik olduğunu gösteriyor. İnşaatta ise eylül ayındaki toparlanmasa belirtilerine rağmen endeksin hala 100’ün çok altında olması alınacak çok yol olduğunu gösteriyor.
Merkez Bankası’na göre reel kesimin güveni düştü
Buna göre, RKGE, eylülde bir önceki aya kıyasla 0,6 puan azalarak 104,4 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi (RKGE-MA), bir önceki aya göre 0,5 puan artarak 105,1 seviyesinde gerçekleşti.
Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, son 3 aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi ve iç piyasa sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan seyir bir önceki aya göre zayıflarken, ihracat sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan seyir ise bir önceki aya göre güçlendi.
Mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler ise bir önceki ay seviyesinde gerçekleşti. Son 3 aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, iç piyasa sipariş miktarı ve ihracat sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan seyir bir önceki aya göre güçlendi.
Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmeler bir önceki aya göre güçlenirken, mevcut mamul mal stokları seviyesinin mevsim normallerinin üstünde olduğu yönündeki değerlendirmeler ise bir önceki aya göre zayıfladı.
Gelecek 3 aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında bir önceki ayda artış bekleyenler lehine olan seyir zayıfladı. Gelecek 12 aydaki sabit sermaye yatırım harcamasına ve gelecek 3 aydaki istihdama ilişkin artış yönlü beklentiler ise bir önceki aya göre güçlendi.
İmalat sanayiinde kapasite kullanımı kımıldadı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan (TCMB) yapılan açıklamaya göre, imalat sanayisinde faaliyet gösteren 1.743 iş yeri tarafından eylül ayı İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtlar toplulaştırılarak değerlendirildi.
Anket sonuçlarına göre, imalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı, eylülde bir önceki aya kıyasla 1,2 puan artarak yüzde 77,3’e yükseldi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) bir önceki aya göre 1,2 puan yükselerek yüzde 76,9 oldu.