Türkiye’nin uluslararası kredi notu, yakın zaman önce minicik de olsa arttı. Ülkemiz henüz ‘yatırım yapılabilir seviye’yi ifade eden kredi notlarından çok uzak ama not artışlarının arkasının geleceğine dair güçlü bir beklenti var. Üstelik bu beklenti sadece Türkiye için geçerli değil. Dünyada Brezilya, Nijerya gibi ülkeler, hatta Türkiye’de daha riskli görünen Mısır ve Zambiya gibi ülkeler de not artışı bekliyor.
İngiliz haber ajansı Reuters’ın uluslararası uzmanlarla dayandırdığı analizine göre Brezilya, Nijerya ve Türkiye’den en riskli konumdaki Mısır ve Zambiya’ya kadar birçok gelişmekte olan ülkenin kredi notunun yeniden yükseltilmeye başlandığına dair işaretler artıyor.
Ülkelerin borçlanma maliyetlerini etkilediği için kredi notlarını yakından izleyen ekonomistlerin birçoğu onlarca yıldır düşürülen kredi notlarının yeniden artırılmaya başlandığını vurgularken bu durum borç baskısının arttığı uyarılarıyla çelişiyor.
Bank of America’ya göre kredi derecelendirme kuruluşları Standard and Poor’s (S&P), Moody’s ve Fitch bu yıl değerlendirdikleri ülkelerin dörtte üçünün kredi notunu yükseltti. Değerlendiren ülkelerin kredi notlarının neredeyse tamamı salgının ilk yılında düşürülmüştü. Dünya genelindeki faiz artışlarının durdurulmasıyla kredi notları daha da artırılabilir.
Kredi notlarının düşürülme dönemi
İşin garip kısmı, son zamanlarda kredi notlarındaki artışın notların düşürüldüğü son 10 ila 15 yılı telafi edemeyecek olması. Türkiye, Güney Afrika, Brezilya ve Rusya bahsi geçen dönemde yatırım yapılabilir seviyedeki notlarını kaybederken Körfez ülkeleri dışında neredeyse her yerde görülen borç krizleri ortalama gelişmekte olan piyasalar (EM) kredi notunun eski seviyesinden bir kademe daha düşük seviyeye gerilemesine yol açtı.
Her ne kadar bazı ülkeler gelişmiş ekonomilerde de borçların artmasına rağmen kredi notu derecelendirme kuruluşlarının bu ülkelere daha yumuşak davrandığını öne sürse de, gelişmekte olan piyasaların mali durumu pek parlak görünmüyor.
M&G Investments’ta analist olan Eldar Vakhitov Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) bu yıl gelişmekte olan piyasalardaki ortalama mali açığın gayrisafi yurt dışı hasılanın (GSYH) yüzde 5.5’ine yükseleceği yönündeki tahminine işaret etti.
Gelişmekte olan piyasalarda geçen yılki mali genişlemenin tek seferlik bir durum olduğuna ve 2024’te bunun tersine çevrileceğine inanılıyordu. Şimdiyse gelişmekte olan piyasaların mali açığının 2029’a kadar GSYH’nin yüzde 5’inin üzerinde kalması bekleniyor.
O zaman neden notlar yükseltildi?
“Bazı ülkeler için her şey başladıkları nokta ile ilgili” diyen Vakhitov bütçe açıkları hâlâ büyük olsa da en azından koronavirüs salgını döneminde çıktıkları zirvelerden gerilediklerini belirtti.
Zambiya gibi birkaç ülke borç yapılandırmalarından çıkmanın getirdiği doğal yükselişten faydalanırken bazı ülkeler ise mali ve parasal politikaları iyileştiriyor.
Enflasyon sorunuyla doğrudan baş etmesiyle birkaç kez notu yükseltilen Türkiye ve temerrüt endişelerinden kurtulmuş gibi görünen Mısır’ın piyasa fiyatlamalarına göre birden fazla not artışı yaşamaları bekleniyor.
Vakhitov “Fakat derecelendirme kuruluşları yavaş hareket etmeye meyilli olur, dolayısıyla notları yükseltmeleri genellikle uzun zaman alır” dedi.
Notlar mali politika adımları ve parasal sıkılaştırmayla yükseldi
Moody’s gelişmekte olan ekonomiye sahip 15 ülkenin kredi notu görünümünü pozitif olarak korurken S&P 17 ülkenin kredi notu görünümünü pozitif olarak değerlendiriyor. Fitch ise küresel finansal kriz sonrası kredi notu artışlarından bu yana en yüksek pozitif görünüm oranına sahip.
Fitch’in ülke notları grubu başkanı Ed Parker ülkelerin kredi notlarının birçok sebepten dolayı artırıldığını söyledi. Parker’ın açıklamasına göre bazı ülkelerin kredi notları koronavirüs ve Ukrayna savaşı kaynaklı enerji fiyat artışlarının etkisinin azalmasıyla diğer ülkelerin kredi notları ise ülkelerin attıkları parasal ve mali politika adımlarının desteğiyle yükseltildi. Parker az gelişmiş ülkelerin tahvil piyasalarına yeniden erişebilmesinin kredi notlarının yükseltilmesinde etkili olduğunu söyledi.
Aviva Investors’ın gelişmekte olan ülkeler FX tahvil birimi başkanı Aaron Grehan kredi notlarının yükseltilmesini gelişmekte olan piyasaların borçlanmak için ödemek zorunda oldukları primlerdeki sert düşüşle aynı zamana denk gelen “nihai bir değişim” olarak nitelendirdi. Grehan “2020’den bu yana, kredi notu değerlendirmelerinin yüzde 60’ından fazlası negatif oldu. 2024’te ise bunların yüzde 70’i pozitif oldu” dedi ve Aviva’nın kredi derecelendirme modellerinin de benzer olduğunu söyledi.
