Seçim belirsizliğinin ortadan kalkmasına rağmen tüketici eğilim anketi sonuçları tüketici güveninde ciddi bir gerileme görülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası iş birliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, mayıs ayında 91,1 iken haziran ayında yüzde 6.5 düşerek 85,1 oldu. Endeks sonuçları tüketici güveninin seçim belirsizliğinin ortadan kalkmış olmasına rağmen haziranda 3 ayın en düşük seviyesine indiğini gösterdi.
Tüketici güvenindeki bozulma endeksin tüm alt kalemlerinde de görülüyor. Ankete yanıt verenler gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun kötüleşeceğinden endişe duyuyor. Yeni hükümete ve rasyonel zemine dönüş vaatlerine rağmen gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisinde yüzde 7.8 oranında bozulma var.
Enflasyon beklentisi nedeniyle talebin öne çekildiği dayanıklı tüketim malında da benzer bir görüntü bulunuyor. Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesinde de yüzde 6.2’lik bir düşüş var. Ankete katılanlar gelecek 12 ayda konut satın alma veya inşa ettirme, konut tamiratına para harcama ve otomobil satın alma ihtimallerinin de düştüğünü belirtti.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda geleneğin bozulmadığını ve seçimi takiben tüketici güveninin yine belirgin düştüğünü ifade etti.
Gelenek bozulmadı ve seçimi takiben tüketici güveni yine belirgin düştü.
Düşünmeden edemiyorum, rasyonel beklentilerin olmadığı bir dünyada rasyonel politikalar beklemek ne kadar anlamlı? https://t.co/HEZ0RELJeL pic.twitter.com/PwWEx12x5k— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) June 19, 2023
Ekonomist Doç. Dr. Orhan Karaca da Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi yükselişte olan tüketici güven endeksinin haziranda düştüğüne dikkat çekti. Doç. Dr. Karaca bu gelişmenin olası nedenlerini tweet’inde şöyle anlattı:
Seçim öncesi yükselişte olan TGE haziranda düşmüş. Allah Allah, ne oldu ki acaba?🤔
a) Tüketici seçim sonuçlarını beğenmedi.
b) Şimsek’in göreve gelmesinden hoşlanmadı.
c) Kurlardaki artıştan tedirgin oldu.
Hangisi?
Not: TGE, her ay ilk 2 haftada yapılan anketlere dayanır. pic.twitter.com/IP8wQlFQOm
— Orhan Karaca (@Dr_OrhanKaraca) June 19, 2023
Bilgi Üniversite Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent ise seçim öncesi edilen vaatler nedeniyle tüketici güveninin tam zamanında zirve yapıp seçim kazandırdığını belirtti. Başlevent Twitter mesajında şu ifadelere yer verdi:
Dolar kurunu 20 lira altında tutup, kredi musluklarını açıp, ‘Karadeniz gazı’nı bedava verip, “en düşük memur maaşı 22 bin ₺ olacak; Gabar petrolü uygun fiyatlı olacak” deyince, tüketici güveni tam zamanında zirve yapmış ve seçimi kazandırmış. https://t.co/Th2USX5hb9
— Cem Başlevent (@cbaslevent) June 19, 2023
Veriler ne anlama geliyor?
Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleriyle gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülüyor.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
