Yılın üçüncü çeyreğinde açıkladığı 10,11 milyar dolar net kârla hisselerinin yüzde 10’a yakın yükselmesi, Nvidia’nın baş tedarikçisi olan Tayvanlı çip şirketi Taiwan Semiconductor Manufacturing Company’nin (TSMC) piyasa değerini 1 trilyon 67 milyar dolara ulaştırdı. Böylece TSMC, dünyada 1 trilyon dolar barajını aşan 10’uncu şirket oldu. Warren Buffett’ın Berkshire Hathaway şirketi 28 Ağustos 2024’te 1 trilyon dolar barajını aşan dokuzuncu şirket olmuştu.
TSMC, Tayvan için yalnızca bir teknoloji devi olmanın ötesinde, ülkenin ekonomik ve stratejik çıkarları açısından hayati bir öneme sahip. Tayvan’da “ülkeyi koruyan kutsal dağ” olarak tanımlanan TSMC, yarı iletken üretiminde dünya lideri konumunda bulunması nedeniyle Tayvan ekonomisinin bel kemiği olarak görülüyor. Yarı iletken sektöründeki bu üstün konumu, Tayvan’ın küresel tedarik zincirlerindeki stratejik önemini artırıyor ve ülkenin ekonomik bağımsızlığına büyük katkı sağlıyor. Dünyanın en büyük sözleşmeli çip üreticisi olan TSMC’nin yapay zeka talebindeki artışın da etkisiyle Apple ve Nvidia gibi teknoloji devlerine yaptığı üretim her geçen gün katlanıyor.
Dünyanın en değerli 10 şirketinden ikisi çip üreticisi
Sıra Şirket Adı Piyasa değeri (milyar dolar) Hisse fiyatı (dolar) Günlük değişim (%) Ülke
1 Apple 3.529 232.15 0.16 ABD
2 Nvidia 3.358 136.93 0.89 ABD
3 Microsoft 3.097 416.72 0.14 ABD
4 Alphabet (Google) 2.014 164.51 1.34% ABD
5 Amazon 1.968 187.53 0.34 ABD
6 Saudi Aramco 1.738 7.19 0.37 Suudi Arabistan
7 Meta Platforms (Facebook) 1.459 576.93 0.02 ABD
8 TSMC 1.067 205.84 9.79 Tayvan
9 Berkshire Hathaway 1.004 465.85 0.03 ABD
10 Broadcom 847.85 181.53 2.66 ABD
Kaynak: cnbce.com
Morris Chang 55 yaşında kurdu
Morris Chang TSMC’yi diğer tekno girişimcilere göre çok daha ileri bir yaşta, tam 55 yaşındayken 1987 yılında kurdu. Daha önce hiç bu kadar “yaşlı” bir girişimci bu kadar değerli bir iş kurmamıştı. Şirketin kurucusu Chang, çip işinde o kadar uzun bir kariyere sahipti ki 1985’te emekli olup hayatının geri kalanında briç oynasaydı bile alanında efsane olurdu. Bunun yerine kendini yeniden keşfetti. Sonra da sektöründe devrim yaptı.
Chang ABD’de yıllarca süren başarılı iş hayatının ardından Tayvan’a taşınma nedenini The Wall Street Journal muhabirine “Harika bir yarı iletken şirketi kurmak istiyordum” sözleriyle anlatmış. Kurduğu şirket mevcut hiçbir yarı iletken şirketine benzemiyordu. Büyük olasılıkla her gün TSMC’nin ürettiği bir çipe sahip bir cihaz kullanıyoruz. Ancak TSMC bu çipleri tasarlamıyor veya satmıyor.
TSMC’den önce bu kulağa tamamen saçma gelirdi. O zamanlar şirketler ürettikleri çipleri kendileri tasarlıyorlardı. Chang’in büyük bir yarı iletken şirketi için radikal fikri yalnızca müşterilerinin tasarladığı çipleri üretecek bir şirketti.
TSMC kendi çiplerini tasarlamadığı ve satmadığı için müşterileriyle rekabet etmedi. Müşterileri üretim tesislerini ya da devrelerin silikon levhalar üzerine oyulduğu pahalı ve baş döndürücü derecede sofistike fabrikalarını işletmekle uğraşmak zorunda kalmadılar. Onlar için bu işi TSMC yaptı ve yapıyor.
Çip fabrikasının arkasındaki yenilikçi iş modeli sektörü dönüştürecek ve TSMC’yi küresel ekonomi için vazgeçilmez kılacaktı. Şimdi ise TSMC Amerikalıların en çok bağımlı olduğu ama hakkında en az bilgiye sahip bulundukları şirket.
Morris Chang da herkesçe bilinen bir isim değil, ama bilinmeyi hak ediyor. TSMC’nin kurucusu geçen 70 yıl boyunca çip sektörünü şekillendirdi ve bugün hala önemli rol oynuyor. Uzun ömrü onu dünyanın en hayati teknolojisinin geliştirilmesinden en çok sorumlu olan kişiler listesinin başına yerleştiriyor.
