Türkiye iki haftadır Kemerburgaz-Bahçeköy yolunda yaşanan ölümlü bir trafik kazasını konuşuyor. Kazayı 16 veya 17 yaşında olan, ehliyetsiz bir sürücü yaptı. Kullandığı araç babasına aitti, çocuk annesiyle birlikte yaşıyordu ve otomobili alıp yola çıkmıştı.
Bu kazada anne-babanın bir hukuki sorumluluğu var mı yok mu? Türk hukuku bu konuda çok net değil, mesele biraz da savcının kazayla ilgili yapacağı yoruma bağlı.
Buna karşılık ABD’de bir mahkeme, evden silahı alıp okuluna giden ve burada katliam yapan bir lise öğrencisiyle ilgili çok çarpıcı bir karar verdi; çocuğun anne babasını da suçlu buldu ve mahkum etti.
Olay şu:
15 yaşındaki Ethan Crumbley 30 Ocak 2021 tarihinde ABD’nin Michigan eyaletindeki Oxford Lisesi’ne silahla saldırarak dört okul arkadaşının ölümüne sebep oldu, altı öğrenciyi ve bir öğretmeni yaraladı. Şimdi birinci derece cinayet ve terörizm suçlarından müebbet hapisle cezaevinde yatıyor.
Ne kadar korkunç olsa da bu olay ABD için “büyük haber” değil. Her yıl yüzlerce lise öğrencisi okuduğu okula silahla dalıp toplu katliam yapıyor. the K-12 Violence Project’in verisine göre 2024’ün başından beri ülkede okullara 62 silahlı saldırı oldu.
Böyle bakıldığında şimdi cezaevinde ömürboyu hapis cezasıyla yatan 18 yaşındaki Ethan’ın yaptığı da yıllar içinde binler mertebesine ulaşan katliamlardan biri olacaktı. Ama öyle olmadı, tam tersine tarihe geçti.
Michigan’daki mahkeme 6 Şubat’ta Ethan’ın 45 yaşındaki annesi Jennifer Crumbley’yi “olaydaki ihmalinden ve sorumluluğundan dolayı” kasıtsız adam öldürmekten suçlu buldu. Böylece ABD’de ilk kez bir ebeveyn, çocuğunun yaptığı silahlı kitlesel saldırı nedeniyle suçlu bulundu.
Baba James Crumbley de aynı suçtan ayrı bir davada yargılanıyordu. 5 Mart’ta başlayan davada dün karar verildi, baba James Crumbley, tıpkı anne gibi “kasıtsız adam öldürmekten” dört kez suçlu bulundu. 15 yıla mahkum olan çift 9 Nisan günü sabah 9’da hapse girecek.
CNN.com’un haberine göre kararın okunması ve her bir jüri üyesi tarafından onaylanmasının ardından James Crumbley kelepçelenerek mahkeme salonundan çıkarıldı. Karar okunurken kurbanların aile üyeleri gözyaşları içindeydi.
ABD bunu konuşuyor: Anne baba neden sorumlu
Jennifer Crumbley’nin davasında savcı annenin “oğlunun ruhsal durumunu dikkate almamaktan, şiddet eğilimlerini besleyerek büyümesine sebep olmaktan suçlu bulunmuştu.
Savcı baba James Crumbley’yi ise saldırıdan kısa süre önce oğluna SIG Sauer 9mm silah satın almak, silahı tehlike yaratmayacak şekilde muhafaza etmemek, oğlunun kötüye giden akıl sağlığını göz ardı etmek ve öngörülebilir tehlikeyi önlemek için “makul özeni” göstermemekle suçladı. Babanın tutum ve davranışlarında “ağır ihmal” vardı.
Oakland Bölge Savcısı, “James Crumbley oğlunun yaptıklarından dolayı yargılanmıyor, kendi yaptıklarından ve yapmadıklarından yargılanıyor” dedi.
James Crumbley duruşmada susma hakkını kullandı. Anne kendi davasında suçlamaları kabul etmemiş ve herhangi bir pişmanlığının olmadığını söylemişti.
ABD’de ebeveynler daha önce de benzer olaylarda benzer şekilde suçlanmıştı ancak ilk kez bir okul katliamcısının ebeveyni cinayetlerden doğrudan sorumlu tutulmuş oldu. Ethan susma hakkını kullanarak anne ve babasının duruşmalarında ifade vermedi.
Akıl sağlığı krizi ve silah güvenliği konuşuluyor
ABD hukuk sistemi okullardaki kitlesel katliamlardaki suçun ve suçlunun sınırlarını genişletirken ülke bu sorunun nasıl çözüleceğini konuşuyor.
Duruşmadan sonra hayatını kaybeden öğrencilerden Tate Myre’nin babası, ülkenin bir “akıl sağlığı krizi” yaşadığını söyleyerek acilen değişim çağrısında bulundu: “Bu derin bir mesele ve çözümü de kolay olmayacak. Silah sadece bir araç, dolayısıyla silah dışında başka şeylere de bakmalıyız. Bunu çözmeliyiz çünkü hiçbir ebeveyn bizim yaşadığımız cehennemi yaşamamalı.”
Madisyn Baldwin adlı bir başka kurbanın annesi Nicole Beausoleil okulun sorumlu tutulması gerektiğini önerdi ve ” Aileler okula bunu unutturmayacak” dedi.
ABD’de ilk: Okulda katliam yapan gencin annesi de suçlu bulundu