Bir tarihi eser daha ait olduğu topraklara dönüyor. Türkiye’nin uluslararası alanda yıllardır sürdürdüğü hukuk mücadelesinin olumlu sonuçlarını görmeye devam ediyoruz. Bu seferki haber Danimarka’dan. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yoğun diplomatik ve bilimsel çalışmaları sonucu Burdur Boubon Antik Kenti kökenli Septimus Severus heykel başı Danimarka’nın NY Carlsberg Glyptotek Müzesi tarafından Türkiye’ye iade ediliyor. Danimarka’dan gelen son iade Boubon Antik Kenti’nin kültürel zenginliklerinin bütünlüğünü sağlamada bir başka önemli adım olarak değerlendiriliyor.
1960’lı yıllarda yurt dışına kaçırıldı
Yaklaşık 60 yıl aradan sonra ait olduğu topraklara dönen heykel başı, Anadolu’nun kadim kültürel mirasının korunmasında önemli bir başarı olarak öne çıkıyor. MS 193-211 yılları arasında hüküm süren Roma İmparatoru Septimus Severus’a ait bronz heykel başı 1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nde gerçekleştirilen yasa dışı kazılar sırasında yurt dışına çıkarıldı. 1970 yılında sanat simsarı Robert Hecht Jr. tarafından Danimarka’daki Glyptotek Müzesi’ne satılan eser 1979’da müzede bulunan gövdesiyle birleştirildi.
Septimus Severus Türkiye’de sergilenecek. (Fotoğraf: Anders Sune Berg)
Türk bilim insanı Prof. Dr. Jale İnan’ın 1970’li yıllarda yaptığı araştırmalar ve yayımladığı bilimsel çalışmalar, eserin kökeninin belirlenmesinde ve iadesinde temel bir kaynak oluşturdu. Heykel başı, Roma sanatının detaylara verdiği önemi ve dönemin liderlik sembollerini yansıtan nadir eserlerden biri olarak kabul ediliyor.
ABD’den de çok sayıda eser iade edilmişti
Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan eserlerin yalnızca Avrupa değil, Amerika Birleşik Devletleri’ne de gönderildiği biliniyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manhattan Bölge Savcılığı ile yaptığı iş birliğiyle, geçtiğimiz yıllarda Boubon kökenli Lucius Verus, Septimus Severus Genç İmparator ve Giyimli Kadın heykellerinin yanı sıra İmparator Caracalla’ya atfedilen iki büst ve dönemin önemli şahsiyetlerine ait beş baş ile bir bronz kadın büstünün ABD’den Türkiye’ye iadesini sağlamıştı.
Septimus Severus heykel başının iade süreci, Kopenhag Türkiye Büyükelçiliği ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sunduğu belgeler ve bilimsel kanıtlar doğrultusunda, Glyptotek Müzesi’nin etik değerlere dayalı kararıyla sonuçlandı. Müze Müdürü Gertrud Hvidberg-Hansen “Kaçak kazılarla elde edilen bu eserin ait olduğu topraklara dönmesi müzecilik ilkeleri ve etik değerler açısından önemli bir adımdır” dedi.
İmparator heykelinin yanı sıra levhalar da iade edildi
Boubon kökenli eserlerin yanı sıra Pisidia Bölgesi’ne (Bugünkü Antalya’nın kuzeybatısı ve Burdur) ait Düver pişmiş toprak levhalarının iadesine de karar verildi. 1960’lı yıllarda yapılan kaçak kazılarla yurt dışına çıkarılan bu levhalar, bölgenin kültürel mirası açısından kritik bir öneme sahip. Boubon Antik Kenti’nden yaklaşık 60 yıl önce kaçırılan Septimus Severus heykel başı kısa süre içinde Türkiye’de sergilenmeye başlanacak. 2024 yılında Türkiye’ye iadesi sağlanan eser sayısı bu heykel başı ile birlikte 94’e ulaştı. Öte yandan 2018-2024 yılları arasında toplamda 7.898 eser ve 2002-2024 yılları arasında ise toplamda 12 bin 213 tarihi eser yurtdışından Türkiye’ye iade edildi.
