Gülistan 10 yaşında. Deprem onu Adıyaman’da yakalamış. İlk şoku atlattıktan sonra ailesiyle geçici bir süreliğine merkezden biraz uzak Kömür’e yerleşmişler. Aylardır burada yaşıyorlar. Depremin travması Gülistan’ın hala üzerinde. Biraz çekinerek konuşuyor. Ama belli ki deprem yaşam sevincini elinden almış. Aylar sonra ilk defa heyecanlı olduğunu söylüyor. Heyecanının sebebi birazdan açılacak Kömür Kültür Sanat Merkezi’nde arkadaşlarıyla birlikte gösteriye çıkacak olması. Lakin onun da arkadaşlarının da aklında açılış için şişirilmiş balonlar var. Aylardır bir balona hasret kalan çocuklar hepsi.
“Bu merkez sizin için yapıldı. Müzik yapacaksınız, resim çizeceksiniz, dans edeceksiniz, tiyatro oynayacaksınız, film izleyeceksiniz” diyorum. Ama Gülistan ve arkadaşları “Balonlarla da oynayacak mıyız?” diyorlar. “Oynayacaksınız hatta daha fazlasını yapacaksınız” diye cevap veriyorum. Çünkü olursa bu merkez sayesinde depremin ellerinden aldığı çocukluklarını geri alacaklar.
Ma Music Center’dan Şerko Kanivar’ın öncülüğünde Kömürlü çocuklar açılışta bir müzik ziyafeti sundular. Gülistan dahil bütün çocukların mutluluğu yüzlerinden okunuyordu.
İlham veren bir dayanışma öyküsü
Hikayesi de ilham verici bu merkezin. Bir hayalle başlayan ve bu hayale inanan insanların ve kurumların aylardır çalışmasıyla açıldı kültür merkezi. Bunun için filmi biraz başa sarmak gerek.
Kömür, Adıyaman’ın diğer yerlerine kıyasla depremden daha az etkilenmiş merkezden biraz uzak bir belde. Ama deprem sonrası süreçte göç almış. 2 bin 500 kişilik nüfus 6-7 binlere çıkmış. Çocuklar başta olmak üzere ne kadınların ne de gençlerin sosyalleşeceği bir alan var.
İşte bu gerçekten hareketle Diyarbakır’daki Önce Çocuklar Derneği, Kömür’de atıl bulunan tek katlı yapıyı kültür merkezi haline getirmenin peşine düşüyor. Kolay değil ama hayal bu işte. İKSV’nin AB’nin desteğiyle hayata geçirdiği hibe programı olan Ortaklaşa: Kültür, Diyalog ve Destek Programı’na başvuruluyor. Bu programda amaç sivil toplum örgütleri ile belediyelerin kültür alanında işbirliği içerisinde proje üretmesi. Önce Çocuklar Derneği de Kömür Belediyesi’yle hazırladıkları dosyayla bu hibe programı sayesinde bir hayali gerçekleştirmek istiyor. Ve hibe programının desteklediği dört projeden biri oluyor.
Atıl olan bina deprem sonrası riskli yapı olduğu anlaşılınca tamamen yıkılıyor ve yerine yeni bir yapı inşa ediliyor. İşte bu yapı kültür ve sanat merkezi oldu.
Diyarbakır’dan Adıyaman’a: Yalnız değilsin
Fakat atıl durumdaki bina detaylı incelendiğinde deprem açısından riskli çıkıyor ve yıkılması icap ediyor. Yıkılıyor da. Yeni bir bina yapma zorunluğuluğu ortaya çıkıyor. İşte bu süreçte Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) devreye giriyor. Depremin ilk günlerinden başlayarak Diyarbakır, komşusu Adıyaman’ı yalnız bırakmamış. Her türlü destek, elden geldiğince verilmiş. Bu sefer Kömür’deki kültür ve sanat merkezi için ellerini taşın altına sokuyor Diyarbakırlılar.
31 Mart seçimlerinde Adıyaman Büyükşehir Belediye Başkanı olan CHP’li Abdurrahman Tutdere bu projeyle şahsen ilgileniyor. Böylece Kömür’de yepyeni bir kültür sanat merkezi inşa ediliyor. İçinde tiyatro salonu bulunan, atölyelerin düzenleneceği odaların yer aldığı bir merkez burası. Lakin Önce Çocuklar Derneği’nin projedeki amacı sadece Kömür’de bir kültür ve sanat merkezi açmak değil. Nihai amaç buradaki çocuklarla ve gençlerle birlikte Kömür Çocuk ve Gençlik Festivali düzenlemek. Kültür sanat merkezi bu festivalde sergilenecek gösterilerin, konserlerin, oyunların hayata geçirildiği yer olacak.
Peki bu çocuklar festival için nasıl eğitilecek? İşte o noktada Diyarbakır’daki Ma Müzik Center ile Amed Şehir Tiyatrosu devreye giriyor. Ma Müzik Center çocuklara çok küçük yaşta müzik eğitim verme konusunda tecrübeli bir kurum. Keza her yıl çocuk oyunları sahneleyen Amed Şehir Tiyatrosu da çocuklarla tiyatro yapma konusunda deneyim sahibi. Onlar da bu hayalin ortak paydası oluyorlar.
Türkiye’de güzel şeyler olduğunu fotoğrafı. Çocukların yüzünü güldürmek için birçok STK, belediye, kurum ve insanlar aylardır çalışıyor.
Geçen cuma günü Kömür Kültür ve Sanat Merkezi açıldı. Açılışta bu hayale inanan ve destekleyen kurumların yetkilileri de vardı. AB adına AB Türkiye Delegasyonu, Sivil Toplum, Temel Haklar, Yargı ve İçişleri Bölüm Başkanı Alexander Fricke gelmişti Kömer’e. İKSV’den İKSV Genel Müdürü Görgün Taner, İKSV Kültür Politikaları Çalışmaları Direktörü Özlem Ece ve ekibi, DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, Önce Çocuklar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Meryem Özdemir Ok, Önce Çocuklar Derneği Proje Koordinatörü Mazlum Mengüç, Kömür Belediye Başkanı Hasari Talaş ve Adıyaman Büyükşehir Belediye Başkanı Abdurrahman Tutdere…
Tutdere “Adıyaman’da bir kültür sanat merkezimiz yok. Ama Kömür’de açıldı. Depremi yaşamış ve büyük kayıplar veren Adıyaman’ı yalnız bırakmadıkları için, bu merkezin açılışına katkı sunan herkese teşekkür ederim” derken iki çarpıcı geçeğin altını çizdi. İlki Adıyaman’ın yalnızlığı. Kime sorsak Adıyaman’da “Yalnız kaldık” diyor ve bu duygu derinden insanların içine işlemiş. İkincisi Adıyaman’da insanların kültür sanata olan ihtiyacının şimdiye kadar giderilememiş olması.
Tutdere: Adıyaman’da böyle bir kültür merkezi yok
“Bir şehir gençlerini kültür sanatla, sporla tutar. Ama bizim gençlerimize bu alanlarda şehir hizmet sunmayınca onlar da gidiyor” diyor Tutdere. Ama dayanışma gibi sihirli bir sözcük var. Bu sözcüğün sihri insanların elini taşın altına koymasıyla ortaya çıkıyor. Kömür’de bu sihir bir kültür ve sanat merkezi açtırdı. Yakında Kömür’ün bir festivali olacak. Ki hazırlıklara da başlandı sonbaharda düzenlenecek festival.
STK’lar, yerel yönetimler işbirliği içine girince, insanların gerçek ihtiyacına uygun işler hayata geçirileceğini gösterdi Kömür’deki kültür merkezinin açılışı. Ki bu yeni bir model Türkiye için. Ortaklaşa: Kültür, Diyalog ve Destek Programı’nın amacı da bu modelin Türkiye genelinde yaygınlaşmasını sağlamak.
10 yaşındaki Gülistan aylardan sonra ilk defa mutlu olduğunu söylüyor.
Gülistan’a dönersek… Açılıştan sonra yanına gittim. Çok mutluydu. Fakat açılış yoğunluğunda bir balon alamamış. Birkaç balon alan bir arkadaşı hemen balonunu Gülistan ile paylaştı. Mutluluğu katmerlendi. Gülistan “Deprem bütün oyuncaklarımı da elimden aldı. Ama balonla birçok oyun oynanabiliyor” deyince söz verdim Gülistan ve arkadaşlarına balon göndereceğim.