Tarihin sıfır noktası olan Şanlıurfa’daki Göbeklitepe 2018 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alındı ve o yıl itibariyle de ziyarete açıldı. İnsanlık tarihiyle ilgili birçok şeyin değişmesine neden olan Göbeklitepe ziyarete açılır açılmaz da hem Türkiye hem de dünya kamuoyunun ilgi odağı oldu.
Geçen yıl 1 Temmuz’da Göbeklitepe’nin beş yıl boyunca 2 milyon 153 bin 855 kişi tarafından ziyaret edildiği açıklanmıştı. Bugün rakamlar güncellendi altı yılda 2 milyon 800 bin kişinin Göbeklitepe’yi gezdiği açıklandı. 2023 Temmuz ayı ile 2024 Temmuz ayı arasında Göbeklitepe’yi 646 bin 145 kişi gezmiş. Göbeklitepe’nin yıllık ziyaretçi ortalaması 430 bin kişi. 2023-2024 sezonunda ortalamanın üzerine çıkılmış.
İlk tespit 1963’te yapıldı
İlk olarak 1963 Chicago ve İstanbul üniversitelerinin işbirliği ile yapılan yüzey araştırmasında bu bölgenin Neolitik döneme ait bir alan olduğu tespit edilmişti. Ama o yıllarda altından böylesi bir tapınak çıkacağı tahmin edilmediği için kazı yapılmamış. Kazı, köylülerin müzeye getirdikleri heykeli gören Prof. Dr. Klaus Schmidt’in o bölgeyi araştırması sonucu 1995’te başladı. Kazılar sonrasında buranın bir tapınak merkezi olduğunu anlamamızı sağlayan steller (dikilmiş, yüksekliği eninden uzun yekpare bir taş) bulundu. 2 ila 6 metre uzunluğunda, ağırlıkları 5 ile 20 ton arasında değişen bu steller insanı temsil ediyordu. İnsan, yaklaşık 12 bin yıl önce henüz yerleşik hayata geçmeden bir ibadet merkezi yapmıştı. Dünyanın en eski tapınağıydı Göbeklitepe.
12 bin yıl önce insan, barınak yapmayı bilmiyordu, hayvanı evcilleştirmemişti, tarıma başlamamış doğal olarak da yerleşik hayata geçilmemişti. Avcılık yaparak ilkel bir hayat sürüyordu. Daha doğrusu bugüne kadar böyle biliniyordu. Göbeklitepe’nin bulunmasıyla bildiğimiz her şey değişti. Yerleşik hayata geçmeden önce insanların gelişmiş düzeyde mühendislik zekasına sahip olduğunu, heykelleri işleyecek bir estetiği bulunduğunu ve en önemlisi bir inanca sahip oldukları anlaşıldı. İnsanın çanak çömlek ve barınak yapmadan önce ibadet etmek için tapınak merkezi yaptığını ve inancın, ibadetin insan için çok önemli olduğu görüldü.
Göbeklitepe’de şu an altı ibadet alanı var. Toplamda 20 olduğu düşünülüyor. Kazılar devam ediyor. 14’ü de ortaya çıkarılacak. Ama öncelikli amaç ortaya çıkarılan eserleri korumak ve elde edilen bulguları paylaşmak ve Göbeklitepe’yi insanlık mirasına kazandırmak.
