İsveç’te 1963’ten 2014’e kadar 250 binden fazla erkeğin kilo alma verileri üzerinde yapılan bir araştırma, prostat kanseri ve fazla kilo arasında güçlü bir bağlantı olduğunu ortaya koydu. Buna göre 30 yaşına gelmeden yaklaşık 13 kilo alan erkeklerin ergenlik kilolarını koruyanlara göre yaşlılıkta prostat kanserinden ölme olasılığı yüzde 27 daha fazla.
Araştırma, 17-20 Mayıs tarihlerinde İrlanda’nın başkenti Dublin’de gerçekleştirilen “Avrupa Obezite Kongresi 2023”te sunuldu. Araştırmadan çıkan önemli bulgular şunlar: 17 ile 60 yaş arasında yılda en az yarım kilo alanların agresif prostat kanseri geliştirme riski yüzde 10 daha fazla ve bu kişiler yüzde 29 daha fazla ölümcül prostat kanserine yakalanıyor. Hızlı kilo almak da erkekleri benzer şekilde riske sokuyor. 17 ila 29 yaşları arasında 13 kilo alan bir erkekte agresif prostat kanseri riski yüzde 13 ve ölümcül prostat kanseri riski yüzde 27 artıyor.
Erkeklerde en sık görülen kanser türü
Dünya Sağlık Örgütü GLOBOCAN 2020 raporuna göre, prostat kanseri tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de meme, akciğer, kolon-rektum kanserinden sonra en sık görülen dördüncü kanser türü. Türkiye’de 2020 yılında 19 bin 444 kişiye prostat kanseri tanısı konulmuş, 5 bin 464 kişi ise prostat kanserinden hayatını kaybetmiş.
Prostat kanserinin tam olarak sebebi bilinmese de araştırmacılara göre riski artıran bazı etkenler var:
- Çoğu kanserde olduğu gibi, yaşlandıkça prostat kanseri de daha sık görülüyor.
- Aile hikayesi önemli, baba, kardeş, dede, amca gibi yakın akrabalarında prostat kanseri olanlar daha fazla risk altında.
- BRCA1 ve BRCA2 genleri de prostat kanserinde önemli rol oynuyor. Aslında herkeste BRCA1 ve BRCA2 genleri var ve bunlar vücudumuzdaki hücrelerin büyümesini ve kontrolden çıkmasını engelliyor. BRCA1 veya BRCA2 genindeki bir hata veya mutasyon, hücrelerin kontrolden çıkabileceği anlamına geliyor. Bu da kansere yol açabiliyor.
- BRCA2 genlerinin hatalı versiyonlarını miras alan kişilerde farklı kanser türlerinin gelişme riski artar. Buna prostat kanseri de dahildir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, hatalı bir BRCA2 geniniz varsa, prostat kanseri geliştirme riskinizin genel nüfustan yaklaşık 2 kat daha yüksek olduğunu gösterdi.
- Hatalı BRCA1 genleri ile de prostat kanseri gelişme riski de artabilir. Ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
- Lynch sendromu kansere neden olabilen genetik bir durumdur. Nadir görülür. MLH1 ve MLH2 gibi bir dizi gendeki hatalardan kaynaklanır. Lynch sendromlu kişilerde prostat kanseri de dahil olmak üzere bir dizi kanser gelişme riski yüksektir.
- Aşırı kilolu veya obez olmak metastatik veya ilerlemiş prostat kanseri riskinizi artırır. Metastatik prostat kanseri, prostatta başlayan ve vücudun başka bir yerine yayılmış bir kanserdir.
Belirti verir mi?
Prostat kanseri erken aşamada genellikle herhangi bir belirtiye yol açmaz. Daha ilerlemiş prostat kanserleri bazen aşağıdaki gibi yakınmalara neden olabilir:
- İdrar sorunları (yavaş veya zayıf idrar akışı, geceleri daha sık idrara çıkma gibi)
- İdrarda veya menide kan
- Ereksiyon sorunu
- Kalça, sırt (omurga), göğüs (kaburga) gibi bölgelerde ağrı (bu belirtiler tümörün kemiklere yayıldığını gösterir).
Erken teşhis için ne yapılmalı?
Prostat kanseri erken teşhis edildiğinde başarıyla tedavi edilebilen bir hastalık. Erken tanı için 50 yaşın üzerindeki erkekler yılda bir kez üroloji uzmanına muayene olmalı ve PSA adı verilen kan tetkikini yaptırmalı. Özellikle birinci derece akrabalarında prostat kanseri olanlar, daha yüksek risk taşıdığı için kontrollere 40 yaşında başlamalı.
