Ünlü yazar Simon Kuper “Futbol asla sadece futbol değildir” derken belki bunu kast etmemişti ancak günümüzün teknolojik çağında futbol gerçekten asla sadece futbol değil. Artık futboldan çok daha fazlasının hem arzulandığı, hem de sahaya sürüldüğü dünyada elit seviye takımların tamamı futbol teknoloji departmanlarının gelişimine de bolca para ve yoğun mesailer harcıyor. Veri analizi departmanları, oyuncu izleme üniteleri ve istatistik analiz birimleri gibi bilgisayarın ve teknolojinin yoğunlukta kullanıldığı departmanların futbol kulüpleri içindeki varlığı kimilerine göre oyunu mekanikleştirip o romantik havasından dışarı çıkarıyor. Ancak ne var ki milyarlarca doların ortada olduğu futbol endüstrisi duygularla değil başarıya göre yönetiliyor ve bu doğrultuda teknoloji kullanımı mekanikleşmenin yanı sıra kusursuzlaşmayı, hata payını düşürmeyi ve boşa kurşun sıkmamayı, kısa bir tabirle başarıyı getiriyor. Tüm bunlar göz önüne alındığında çağın öncü teknolojisi yapay zekanın futbol sahnesinde yer almaması düşünülemezdi. İşte bu istikamette şimdiye kadarki en ciddi girişim Google öncülüğünde geldi. DeepMind’ın yeni yapay zeka asistanı TacticAI ilerleyen günlerde adını sık sık duyuracak gibi duruyor.
Nedir bu Tactic AI?
Adına TacticAI denen sistem teknik adamlara ve antrenman tesisinde dirsek çürüten personele yardımcı olmak için hayata geçirildi. Premier Lig ekiplerinden Liverpool’un kullandığı 7 bin 176 köşe vuruşundan oluşan dev veri tabanına dayanan temeliyle TacticAI futbol takımı çalıştıran teknik direktörlere yeni duran top setleri sunuyor. Duran topların öneminin topun icat edildiği günden beri en yüksek noktasına ulaştığı günümüz futbolunda (tüm gollerin yaklaşık yüzde 30’u) elit seviyedeki pek çok takım sadece bu işe özel çalışan duran top antrenörü istihdam ediyor.
Türkiye’den de örnek vermek gerekirse Galatasaray, Süper Lig’in zirvesinde yer almasının yanı sıra attığı 68 golün 23’ünü duran toplardan bularak bu alanda da en üst sırada. Son Premier Lig ve Şampiyonlar Ligi şampiyonu Manchester City’de ise kimilerine göre dünyanın en iyisi olan teknik adam Pep Guardiola şampiyonluk için çok önemli bir maça çıktığı Liverpool deplasmanından bir puanı korner golüyle kurtarıp gol sevincinde kulübede oturan duran top antrenörünü işaret ediyor.
Durumun bu noktaya geldiği futbolun güncel halinde TacticAI her korner atışı senaryosunu bir grafiğe ve potansiyel senaryoya dönüştürerek tahmine dayalı bir yapay zeka modeli ve senaryosu oluşturuyor. Bunun yanı sıra atak fazında şutun çekilip çekilmeyeceği ya da topa ilk önde savunmanın mı yoksa hücumun mu dokunacağı gibi kritik sorulara da tahminler üretmeye çalışıyor.
TacticAI’ın çalışma prensibini gösteren bir şema.
Asıl hedef iş yükünü azaltmak
Proje hakkında konuşan spor analisti Ondrej Hubacek yapay zeka aracının kullanım amacını şöyle açıklıyor: “Burada asıl hedef teknik adamların iş yükünü hafifletmek. Bir yapay zeka sistemi, incelenmesi gereken verileri hızlı bir biçimde tarayarak sınıflandırabilir ve insan eliyle yapılan hataların tümünden arınmış, temiz bir sonucu ortaya çıkarabilir. Bence bu, yapay zeka asistanlarından alabileceğiniz verimin en önemli tarafını oluşturuyor.”
Liverpool antrenörleri geçer not verdi
Google DeepMind, TacticAI’ın nasıl çalıştığını denetlerken Liverpool’la ortaklık yürüttü. Merseyside kulübünde görev alan üçü veri bilimci, biri video analist ve biri de antrenör olmak üzere beş kişiye danışıldı. Şaşırtıcı sonuç denetleme sonunda geldi. TacticAI’ın ürettiği senaryoları gerçek senaryolardan ayırt etmekte zorlanan Liverpool antrenörleri yapay zekanın ürettiği yeni duran top varyasyonlarını da yüzde doksan oranında var olan duran top taktiklerine tercih etti.
A: Gerçek hayatta şut girişimiyle sonuçlanan bir köşe vuruşu örneği.
B: TacticAI tarafından yaratılmış, şut olasılığının azaltıldığı yeni yerleşim planı önerisi.
‘Yapay zeka futbolun parçası halini alacak’
DeepMind’de TacticAI projesi üzerine mesai harcayan Google’ın araştırma bilimcisi Petar Velickovic üstünde çalıştıkları yapay zeka aracının teknik adamlar için çok faydalı olacağını belirtti: “Başarıyı hedefleyen büyük kulüpler her zaman farklı yerlerden avantajlar elde etmeye çalışır. Bence ortaya koyduğumuz bu teknoloji ve buna benzer teknikler futbolun geleceğinde çok önemli bir yere sahip. Gelecekte yapay zeka da modern futbolun bir parçası olacak.”
TacticAI’ın sihri sadece köşe vuruşlarıyla sınırlı değil. Velickovic benzer bir teknolojinin serbest vuruşlara, akan oyundaki gollere ve hatta futbol hariç hokey, basketbol ve Amerikan futbolu gibi sporlara kolaylıkla entegre edilebileceğini söyleyip ekliyor: “Oyuncular arası iletişimin ve ilişkinin var olduğu, kolektif biçimde yapılan her türlü sporda bir veri kaynağına sahip olun yeter. devamında bu teknoloji aklınıza hangi spor geliyorsa onun üzerine uygulanabilir.”
