25 Haziran’da G20 ülkelerinin talebi üzerine Gabriel Zucman tarafından hazırlanan raporun yayınlanması ile birlikte “süper zenginlerin” vergilendirilmesi yeniden gündem haline geldi. Zucman’ın önerisi özetle 1 milyar ABD Doları’ndan fazla serveti olan bireylerin her sene servetleri üzerinden en az yüzde 2 oranında bir vergi ödemesi. Milyarderlerden alınacak olan bu verginin dünya genelinde 3,000 mükellefi olacağı ve 200-250 milyar ABD Doları arası vergi geliri sağlayacağı belirtiliyor. Bu hatırı sayılır miktarın verginin yüz milyon ABD Dolarından fazla serveti olanları da kapsayacak şekilde genişletilmesi halinde senelik 100-140 milyar ABD Doları tutarında artış göstermesi bekleniyor.
Süper zenginlerden alınması önerilen servet vergisinin, küresel asgari kurumlar vergisi kapsamında yapıldığı gibi, uluslararası bir iş birliği ile hayata geçirilmesi planlanıyor. Sistemin ülkelerden bazılarının bu yeni uluslararası mutabakata katılmamaları halinde de başarılı olabileceğinin altı çiziliyor. Bu noktada çıkış vergisi sistemlerinin güçlendirilmesi ve servet vergisini tahsil edecek bir “nihai” ülke belirlenmesi gibi alternatif çözümlerin uygulanabileceği dile getiriliyor.
Devlet bütçelerine önemli katkı sağlayabilir
Zucman tarafından hazırlanan raporda yer alan öneriden, aslen 2022 senesinde yayınlanmış olan, koordinatörleri arasında Zucman’ın yanı sıra Thomas Piketty’nin de bulunduğu Dünya Eşitsizlik Raporu (World Inequality Report) kapsamında da bahsediliyor. Rapor dünya genelindeki multimilyonerlerden alınacak “mütevazı” bir artan oranlı servet vergisinin devletlerin bütçelerine önemli ölçüde katkı sağlayabileceğini belirtiyor.
Süper zenginlerden alınacak bir servet vergisinin tek amacı devlet bütçesine katkı sağlamak değil. Bu yolla servet eşitsizliğinin de azaltılabileceği düşünülüyor. %2 oranında bir verginin servet eşitsizliğine ne ölçüde etki edebileceği ise tartışmalı. Zira, Oxford Kıtlıkla Mücadele Örgütü’nün (Oxfam) çalışmalarına göre bilyonerlerin “ekstrem” servetlerinin kısıtlanabilmesi için uygulanması gereken en düşük servet vergisi oranı %8.
En zengin yüzde 10 toplam gelirin yüzde 52’sini alıyor
Dünya Eşitsizlik Raporu’na göre, dünya nüfusunun en zengin %10’u, dünya genelindeki servetin %76’sına sahip. Dünya nüfusunun ekonomik açıdan en zor durumda olan kesiminin elinde bulunan servet ise dünya genelindeki servetin sadece %2’si. Bu kesimin serveti kişi başı ortalama 4.100 ABD Doları iken en zengin %10’un kişi başı serveti ortalama 771.300 ABD Doları. Yapılan bu çalışma servet eşitsizliğinin gelir eşitsizliğinden daha derin olduğunu da ortaya koyuyor. Toplam gelirden dünya nüfusunun ekonomik açıdan en zor durumda olan kesimine düşen pay %8.5 iken en zengin %10’a düşen pay %52.
Süper zenginlerden bir servet vergisi almanın çeşitli zorlukları olduğu muhakkak. Öncelikle, süper zenginlerin vergi ödememek için servet vergisi almayan ülkelere yerleşme ihtimalleri son derece büyük. Uluslararası iş birliğinin önem taşımasının temel nedeni de bu olası “kayma.” Ayrıca verginin tasarlanması aşamasında mümkün olduğu kadar az istisnaya yer verilmesi gerekiyor. Bazı varlıkların istisna tutulması halinde, yatırımların nev’inin değişip toplanacak vergi miktarının önemli ölçüde azalması kuvvetle muhtemel. Servetin toplam değerinin nasıl hesaplanacağı da potansiyel bir sorun kaynağı. Son olarak kimlerin “süper zengin” olarak nitelendirileceği büyük önem taşıyor.
Avrupa Birliği’nde halkın imzasına açılmış olan “Tax The Rich” inisiyatifinde “süper zengin” tanımının ülkeden ülkeye farklılık gösterebileceğinin altı çizilirken Belçika özelinde, ikamet edilen ev ve ekonomik faaliyetlerinin yürütülmesi için gereken varlıklar haricinde 1.25 milyon Avro varlığı olan bireylerin “süper zengin” olarak nitelendirilmesinin önerildiği belirtiliyor. “Tax The Rich” inisiyatifinin başarılı olması için bir milyon Avrupa Birliği vatandaşının desteğini alması gerekiyor. 9 Ekim’de sona erecek imza toplama sürecinde şu ana kadar toplanan çevrimiçi imza sayısı yalnızca 344.211.
Avrupa Birliği vatandaşlarından daha fazla destekliyorlar
Toplanan çevrimiçi imza sayısı Avrupa Birliği vatandaşlarının inisiyatife beklenenden daha az destek verdiği şeklinde yorumlanabilir. Dünya genelinde pek çok multimilyoner ve milyarder ise daha fazla vergilendirilmek istediklerini açıkça ve ısrarla dile getirerek servet vergisi fikrini adeta Avrupa Birliği vatandaşlarından daha fazla destekliyor. Patriotic Millionaires, Millionaires For Humanity, taxmenow ve birlikte yürüttükleri kampanyaları “In Tax We Trust” multimilyoner ve milyarderlerden daha fazla vergi alınması gerektiğini vurguluyor ve bu alanda aktif çalışmalar yürütüyor. Peki multimilyonerler ve milyarderler neden daha fazla vergi ödemek istiyor? Bir sonraki yazımda bahsedeceğim.
