Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait kırmızı et ve çiğ süt üretim istatistiklerini yayınladı. Bu veriler, Türkiye’de et üretiminin ve tüketiminin son durumunu gözler önüne seriyor ve yeni tartışmaların fitilini ateşliyor. Çünkü son verilere göre kişi başına et üretimi artmış görünüyor. Biz de bugünkü yazımızda “Nasıl olur da Türkiye’de kırmızı et üretimi arttı? Et üretimi arttı ise kişi başına düşen et miktarı ne oldu?” gibi sorulara cevap bulacağız.
Açıklanan verilere göre, 2023 yılında Türkiye bir önceki yıla göre kırmızı et üretimini %8,8 oranında artırarak 2 milyon 384 bin 47 tona çıkardı. Bu artış, TÜİK’in 2020 yılında hesaplama yöntemlerinde yaptığı değişiklikle “kasaplık güç oranı (KGO)” yöntemini kullanmaya başlamasıyla mümkün oldu. Yeni hesaplama yöntemi, iç popülasyondan ve ithalattan kesilen hayvan sayısının ortalama karkas ağırlıklarıyla çarpılması sonucu elde edilen verilerle kırmızı et üretim istatistiğini ortaya koydu. TÜİK bunun nasıl olduğunu açıklıyordu. Bu yeni yöntemle ülkemizde et üretimi bir anda artmış ve boğazımızdan geçen et miktarı da artmış mıydı?
2023 yılında Türkiye’de toplam 5 milyon 811 bin 698 sığır kesime gitti. Bunların 816 bin 16’sı ithal, geri kalan 4 milyon 995 bin 682’si ise yerli sığırdan oluştu. Böylece, kesilen hayvanların %14’ü ithal, %86’sı ise yerli hayvanlardan oluştu. Bu oranlar, 2018 yılında %30, 2019 yılında ise %14 olarak kaydedilmişti.
TÜİK’in verilerine göre Türkiye’de kişi başına et tüketimi tam 3 kilo artmış görünüyor. “Nasıl olur?” dediğinizi duyar gibiyim ama TÜİK’e göre olmuş işte. Hatta TÜİK’e göre vatandaşın et alamama gibi bir derdi de yok çünkü yeterlilik derecesi de artmış. Hadi bunları doğru kabul edelim. Üretim artmışsa e o zaman bu et kuyrukları niye var?
İkinci veri ise Tarım ve Orman Bakanlığı’nın “İddialar ve Gerçekler” bülteninden. Bültende 2022 yılı için Türkiye’nin kırmızı ette yeterlilik derecesinin %98 olduğu belirtiliyor. Bu, bir kişinin yılda 26 kilo et tüketebileceği anlamına geliyor. 2023 yılında ise kişi başına düşen kırmızı et tüketim miktarı 28,3 kilo olarak gerçekleşti. Bu veriler, Türkiye’nin son 23 yılın 22’sinde ete ulaşamadığını, ulaştığı tek yılın ise ithal hayvan ve et ile sağlandığını gösteriyor.
TÜİK’in verileri, Türkiye’de et üretimi ve tüketiminin arttığını gösterse de et kuyrukları ve fiyat artışları gibi gerçekler, bu verilerin pratikteki yansımaları konusunda soru işaretleri yaratıyor. Et yeterlilik derecesinin yüksek olması, vatandaşların ete erişim sorunu yaşamadığını gösteriyor gibi görünse de et kuyruklarının varlığı bu durumu sorgulatıyor. Günün sonunda bu veriler ortalama rakamlar olduğu için vatandaşın büyük çoğunluğu ete ulaşamazken, geliri iyi bir zümre de 70 ile 100 kilo arasında et tüketiyor.
Sorunun temelindeki gelir dağılımındaki eşitsizlikleri çözmediğimiz sürece vatandaşın kuyruk çilesi bitmez.
