Yapay zekaya olan talep nedeniyle hızlı yükselişini sürdüren ABD’li çip üreticisi Nvidia cuma günü gelirlerini yüzde 262 artırarak 26 milyar dolara çıkardığı ilk çeyrek geliriyle ABD borsalarını da ateşledi. Nasdaq, Nvidia’nın gelirlerinin ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimlerini erteleyeceği endişelerine ağır basmasıyla cuma gününü yeni bir rekorla kapattı. S&P 500 yüzde 0,7 yükselerek 5.304,72 seviyesinden kapanırken, Nasdaq Bileşik Endeksi yüzde 1,1 artarak 16.920,79 seviyesine ulaştı. Nvidia hisseleri haftayı yüzde 2,6 kazançla 1.064 dolardan tamamlarken şirketin piyasa değeri de 2 trilyon 619 milyar dolara yükseldi.
Nvidia’nın Jensen Huang’ın liderliğindeki başarı hikayesiyle sık sık makalelere konu oluyor. Peki Nvidia’nın bugün 84 yaşında olan Irimajiri-san olarak bilinen Shoichiro Irimajiri yardım etmeseydi var olamayacağını biliyor muydunuz? Wall Street Journal gazetesinde “Nvidia’yı kurtaran 84 yaşındaki adam” başlığıyla yayınlanan makaleyi aynen yayınlıyoruz:
Dünyanın en değerli şirketlerinden biri olmadan önce Nvidia iflasın eşiğindeydi. 1990’larda Jensen Huang’ın girişimi çok uzun sürmeyecek gibi görünüyordu. İlk ürettiği çip fiyaskoyla sonuçlanmıştı. Bir sonraki de başarısız olmaya mahkumdu. Huang bunun yeni kurulan şirketi için varoluşsal bir andan başka bir şey olmadığını söylüyordu. Ve Irimajiri-san dediği bir adam sayesinde hayatta kaldı.
5 milyon dolarlık can simidine ihtiyacı vardı
Huang, video oyunu devi Sega’nın üst düzey yöneticilerinden birinden şirketini ayakta tutmak için 5 milyon dolarlık bir can simidi istediğinde Nvidia’nın parası tükenmek üzereydi. Irimajiri-san’ın bunu yapması için hiçbir neden yoktu. O yine de yaptı.
Huang kısa bir süre önce bu konuda yaptığı açıklamada “Onun takdirine ve benim şaşkınlığıma denk geldi” dedi.
Huang, kurulduğu günden bu yana çip üreticisinin CEO’luğunu yapıyor. Nvidia onsuz var olamazdı. Ancak o bile Irimajiri-san’ın yardımı olmadan bugün var olamayacağını söylüyor.
Şirketi kurtarma şekli Huang’a iş dünyasındaki en önemli ve en az takdir edilen derslerden birini öğretti. Huang geçen yıl Sequoia Capital podcast’inde “Şirketinizi kurarken insanların nezaketini göz ardı edemezsiniz” dedi.
Huang 30 yıldan uzun bir süre önce şirketini kurduğunda, Nvidia’nın Microsoft ve Apple’ın ardından dünyanın en değerli üçüncü şirketi olacağı aklının ucundan bile geçmemişti. Bir yıl önce bile bu pek olası değildi. Ancak yapay zeka çılgınlığıyla şirketin piyasa değeri üç katına çıktı. Geçen yıl 1 trilyon doları, bu yıl ise 2 trilyon doları aştı. Yapay zeka çiplerine olan taleple rakamın 3 trilyon dolara çıkması bile sürpriz olmaz.
Ancak her şirketin başarıya giden yolda biraz şansa ve çokça iyi niyete ihtiyacı vardır. 2 trilyon dolarlık bir şirketin bile. Hele bu şirkette çalışmadığı halde birisinin yardımseverliğiyle iflastan kurtulduysa. Bu kişi Shoichiro Irimajiri, nam-ı diğer Irimajiri-san, Iri-san ya da sadece Iri idi.
Parlak bir mühendis ve karizmatik bir yönetici olan Irimajiri, önce Honda’da sonra da Nvidia’nın tarihinde önemli bir rol oynadığı Sega’da Japonya’nın en beğenilen iş liderlerinden biriydi. Bugün 84 yaşında ama ona baktığınızda bunu tahmin bile edemezsiniz. Hâlâ danışmanlık yapıyor ve ofisine gidiyor.
Irimajiri kısa bir süre Huang ile çalıştı. Huang gibi o da o dönemi hiç unutmamış. Bir tercüman aracılığıyla “Nvidia’nın zihnimdeki varlığı oldukça büyük” dedi.
Grand Prix motosikletleri ve Formula 1 yarış arabaları üzerindeki çalışmaları onu Honda’da efsanevi bir mühendis haline getirmiş.
Peki Shoichiro Irimajiri nasıl oldu da binlerce kilometre öteden Jensen Huang’ın şirketini kurtardı?
Savaş sonrası Japonya’sında bir çocuk olan Irimajiri, Amerikalı pilot Chuck Yeager’ın ses duvarını aştığını gazetede okuduğu günden itibaren havacılık mühendisi olmayı hayal ediyordu. Üniversiteden sonra Honda Motor’da Grand Prix motosikletleri ve Formula 1 arabaları için yerde hız sınırlarını zorlayan motorları tasarlama işine girdi. Dünyanın en hızlı yarış makineleri üzerindeki çalışmaları onu kendi başına efsanevi bir figür haline getirdi. Motosiklet gazetecisi Mat Oxley onun hakkında “Diğer mühendislerin imkansız olduğunu düşündüğü fikirleri vardı” diyor.
Bu onun kariyerini hızlı bir yola soktu. Şirket tarihindeki en genç genel müdür olan Irimajiri, 1984 yılında Honda’nın ABD üretimini yönetmek üzere Amerika’ya gönderildi. Ohio’ya taşındığında rozetindeki isim lakabı olan “Iri” idi. “Kolay gülümsemesi” ve “güçlü liderliği” ile tanınıyordu. Ayrıca McDonald’s hamburgerlerini çok sevmesiyle de tanınıyordu ve hâlâ her hafta (“İster inanın ister inanmayın” diyor) bir hamburger yiyor.
Honda’nın ABD’deki büyümesini dört yıl boyunca yönlendirdikten sonra, 1988’de şirketi yönetmeye aday olarak Japonya’ya döndü ancak 1992’de stres ve sağlığını gerekçe göstererek aniden istifa etti.
1993’te Nintendo’yu geride bırakarak video oyunlarında baskın güç haline gelen Sega tarafından işe alındı. 1996’da Amerikan şirketinin başkanlığına ve CEO’luğuna terfi etti ve 1998’de tüm şirketin başkanlığına yükseldi.
Tam bu sırada Denny’s adlı bir restoranda üç adam Silikon Vadisi’nde onun dikkatini çekecek bir şirket kuruyordu.
Jensen Huang, şirketin 1993’teki kuruluşundan bu yana Nvidia’nın CEO’su. Huang’ın o zamanlar imzalı bir deri ceketi ya da çipler hakkında konuşmasını dinlemek için arenaları dolduran hayranları yoktu ancak yine de havalıydı.
Nvidia, 1993 yılında Huang ve iki arkadaşı tarafından oyunların iki boyutludan üç boyutlu grafiklere geçtiği bir dönemde kuruldu.
O dönemde Sega hit bir ürün yaratma baskısı altındaydı ve Sony’nin PlayStation’ının inanılmaz popülerliğine karşılık Dreamcast konsolunu geliştirdi. Nvidia, Irimajiri’nin Huang ile görüşüp onun tutkusu ve vizyonundan etkilenerek ayrılmasının ardından Dreamcast’in grafik işleme birimini ya da grafik işlem birimini (GPU) inşa etmek üzere görevlendirildi.
Genç girişimcinin o zamanlar imzalı bir deri ceketi ya da çipler hakkında konuşmasını dinlemek için arenaları dolduran hayranları yoktu ancak yine de havalıydı. Irimajiri bunu “Çok ama çok güçlü bir özgüveni vardı” diye tanımlıyor.
Sega ile yapılan sözleşme Huang’ın şirketini finanse etti. Ancak Nvidia’nın ilk günlerinde aldığı riskli kararlar ve önemli hataları şirketi neredeyse iflasın eşiğine getirmişti.
Bunlardan en önemlisi, girişimin görüntü işleme konusundaki hatalı stratejisiydi. Nvidia, diğer şirketler üçgenlere dayalı bir teknik izlerken, dörtgenleri kullanan 3 boyutlu grafiklere alışılmadık bir yaklaşım benimsedi. Çok geçmeden Nvidia’nın yanlış şekil üzerine bahis oynadığı anlaşıldı.
Huang stratejisinden vazgeçmek zorunda kalacağını anladığında Nvidia bir yıldır Sega projesi üzerinde çalışıyordu. Düşük kaliteli çip şirketi zor durumda bıraktı. İki seçenek vardı; bitirip yavaş yavaş ölmek ya da bırakıp hemen ölmek.
Huang, geçen yıl Ulusal Tayvan Üniversitesi’nde yaptığı mezuniyet konuşmasında Nvidia’nın başarısının temelini oluşturan “aşağılayıcı ve utanç verici” başarısızlıkları ortaya koyarak, görünüşte imkansız olan bu durumu değerlendirdi.
Eğer şirket sözleşmesini yerine getirmek için konsol üzerinde çalışmaya devam etseydi, rakiplerine yetişemeyecek kadar geride kalacaktı. Ancak Sega çipi üzerinde çalışmayı bıraksa parasız kalacaktı. Yani Huang’ın deyimiyle her iki durumda da işlerinden olacaklardı.
Irimajiri ofisine gelip Huang’a Sega’nın Dreamcast’i başka bir şirket tarafından üretilen bir GPU ile piyasaya süreceğini söylediğinde en kötüsünden korktu. Nvidia başarısız olmuştu. Irimajiri Huang’ı tanıyordu, ona hâlâ inanıyordu ve seviyordu da. “Nvidia’yı başarılı kılmak istiyordum bir şekilde” diye anlatıyor Irimajiri o günleri.
Şaşırtıcı bir fikirle Japonya’ya geri döndü: Sega Nvidia’ya yatırım yapmalıydı. Patronunu, mevcut sözleşmesini yerine getirmemiş, istikrarsız bir girişime para pompalamaya ikna etmek kolay değildi. Ancak biraz pazarlık yaptıktan sonra Irimajiri, Nvidia’nın umutsuzca ihtiyaç duyduğu 5 milyon doları sağladı bir şekilde.
Huang “Elimizdeki tüm para buydu. Onun anlayışı ve cömertliği bize yaşamamız için altı ay kazandırdı” diyor. O altı ay boyunca Nvidia, 1997’de piyasaya sürülen ve 1999’da halka açılan şirketi kurtaran çipi geliştirmek için çabaladı. Ertesi yıl Irimajiri Sega’nın başkanlığından istifa etti. Ancak şirketten ayrıldıktan sonra verdiği en iyi kararın karşılığını aldı: Irimajiri, Sega’nın elindeki Nvidia hisselerini yaklaşık 15 milyon dolara sattığını söylüyor.
Irimajiri bugün Tokyo’daki ofisinde kendi özel danışmanlık işini yürütüyor. Masasının arkasında, Honda’nın motorlarından güç alan Formula 1’in son şampiyonu, arkadaşı Ayrton Senna’nın çerçeveli bir portresi bulunuyor. Evinde ise 80’li yaşlarında bir jet avcı uçağını uçuran Chuck Yeager’ın fotoğrafı var.
Irimajiri’den 2017 yılında yapay zeka üzerine bir seminer düzenlemesi istenene kadar Nvidia CEO’su ile iletişimi kopmuş. İşte o zaman Huang’ın e-posta adresini bulmuş ve 20 yıldır görmediği milyardere İngilizce bir not göndermiş:
“Merhaba Jensen-san. Ben Shoichiro Irimajiri, 1990’lardaki iş ortaklarınızdan biriyim. O günlerde Sega Dreamcast için gelişmiş grafik çipleri geliştirmek için birlikte mücadele ettiğimizi hatırlarsınız. Ayrıca bu benim hayatımdaki mutlu anılarımdan biridir” diye yazmış.
Sonra da sorusunu yöneltmiş. Huang’ın “ya da bir Nvidia yetkilisinin” Japonya’yı ziyaret edip iş dünyası liderlerinden oluşan samimi bir gruba bir konferans verip veremeyeceğini öğrenmek istiyormuş.
Irimajiri, “Eğer mümkünse çok memnun olurum” diye de eklemiş. “Yoğun zamanınızda sizi rahatsız ettiğim için çok üzgünüm ama mektubumu okuduğunuz için de çok teşekkür ederim. Saygılarımla ve gelecekte daha başarılı olmanızı dilerim. Saygılarımla, Iri.”
Bir yanıt beklemiyormuş ama ertesi gün artık 61 yaşında olan gümüş saçlı Huang’dan cevap gecikmemiş: “Sevgili Irimajiri-san. Sizden haber almak ne kadar harika ve hoş bir sürpriz. Nvidia’nın başlangıcında Sega ile çalışmak benim de hayatımın en mutlu anılarından biri.”
Tesadüfe bakın ki, yakında Tokyo’da gösterişli bir Nvidia konferansında sahne alacak ve gelecek hakkında bir açılış konuşması yapacaktı. Ancak elbette çok daha küçük bir dinleyici kitlesine de konuşacak ve geçmişinden kalan bir borcu ödeyecekti. Çünkü Huang bir zamanlar şirketini kurtaran eski dostuna “Size hizmet etmekten mutluluk duyuyorum” diye yazmıştı…
