İngiliz ekonomi gazetesi Financial Times (FT), Borsa İstanbul’un son dönemdeki halka arzlardaki performansını değerlendirdiği bir haber yayınladı. Habere göre İstanbul halka arzların sayısının ve toplanan fon miktarının küresel düzeyde hayli düşük olduğu bu yıl, küçük yatırımcılar sayesinde Londra, Frankfurt veya Milano gibi çok daha büyük borsaları bu alanda geride bıraktı.
Dealogic verilerine göre bu yıl Borsa İstanbul’da gerçekleştirilen halka arzlarda otuz şirket hisse satarak toplamda 1,9 milyar dolar fon sağladı. Halka arzlardaki işlem hacmi İstanbul’un Batı Avrupa ve Güney Kore’deki çok daha büyük borsaların önünde yer geçerek 2023’te küresel halka arz merkezleri arasında ilk 10’a girmesini sağladı.
Türkiye’nin, Romanya ve Endonezya gibi diğer gelişmekte olan ekonomilerle birlikte elde ettiği başarı bazı büyük Batılı borsaların ne kadar geride kaldığını gösteriyor. Bu yıl halka arzlarda Londra yalnızca 967 milyon dolar Frankfurt ise 1,1 milyar dolar fon sağlayabildi.
Türkiye, bireysel yatırımcıların daha etkin oyuncular haline gelmesinin yararını görüyor. Yabancı sermaye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geleneksel olmayan politikalarından ürkerek borsadan çıkarken, bireysel yatırımcılar yıllardır süren enflasyonun ve Türk Lirası’nın değer kaybının yıkıcı etkilerini en aza indirecek oranda yüksek getiri hedefiyle borsaya geldiler.
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin verilerine göre, 2019 yılının başından bu yana borsa yatırımcılarının sayısı dörde katlanarak 5,1 milyon oldu. Bireysel yatırımcıların borsadaki payı ise söz konusu dönemde ikiye katlanarak yüzde 38’e ulaştı.
Borsaya hücum hisse fiyatlarının da uçuşa geçmesine neden oldu. FactSet verileri BİST 100 Endeksi’nin yüzde 318 yükseldiğini yani dolar bazında yüzde 104 değer kazandığını gösteriyor.
Bir Türk avukatlık şirketinin kurumsal finansal işlemlerden sorumlu yönetici ortağı Kerem Turunç, “Bu topu bir kez yuvarladığınızda, insanlar oyuna katılıyor” diyor. Tunç, orta ölçekli şirketlerin genellikle aynı sektörde kendilerine benzerlerine bakıp ‘Onlar yapabiliyorlarsa, biz neden yapamayalım?” dediklerini aktarıyor.
Refinitiv’e göre halka yeni açılan şirketlerin hisseleri genelde büyük değer kazanarak, BİST Halka Arz Endeksi’nin 2022 yılının başından buyana TL bazında yüzde 550’den fazla yükselmesini sağladılar.
İstanbul merkezli ÜNLÜ & Co.’nun kurumsal hisse senedi satışı bölüm başkanı Tunç Yıldırım talebin çok yüksek olduğunu ve bunun da halka arzların sayısını arttırdığını söylüyor. Birçok küçük yatırımcının hisse senetlerini, otomobiller ve konutlarla birlikte yüksek enflasyonist bir ortamda “paralarını saklayacakları güvenli liman” olarak gördüklerini ifade ediyor Yıldırım.
Şirketler hızla değişen mali kural ve düzenlemeler nedeniyle son yıllarda uygun maliyetli banka borçlanmaları daha da zorlaştığı için hisse senedi piyasasını fon sağlamada daha çekici bir alternatif olarak görüyorlar.
Türk hisse senetleri uluslararası piyasalarda da halka açılırken, Hepsiburada ve araç çağırma uygulaması Martı Technologies, Wall Street’teki arzlardan sonra düşüşe geçtiler. Turunç Türkiye’de halka açılmak isteyen şirketlerin büyük çoğunluğunun perakende odaklı ve iç piyasaya yönelik olduğunu söylüyor.
Örneğin, geçen hafta döner ve kebap zinciri Baydöner halka açılarak 14 milyon dolar fon sağladı. Halka açılanlar arasında Temmuz’da Borsa İstanbul’da 110 milyon dolar kaynak sağlayan Kale Grubu iştiraki seramik karo üreticisi Kaleseramik gibi büyük şirketler de var.
Yıldırım bu yıl halka arzlara yabancı katılımın pek olmadığını ve çoğunluğu yerli yatırımcıların oluşturduğunu söylüyor. Şirketin web sitesindeki bilgilere göre Kale, hisselerinin yüzde 79’unun yerli bireysel, yüzde 20’sinin yerli kurumsal yüzde 1’inin ise çalışanlara tahsis edilmiş.
Turunç “Yetkililer bireysel yatırımcıların sermaye piyasalarına gerçekten katılmalarını istiyorlar” diyor. Düzenleyici kurumların uzun süredir küçük yatırımcının piyasalara girişi için çaba gösterdiğini belirten Turunç Borsa İstanbul’un yatırımcıları sermaye piyasası konusunda eğittiğini söylüyor.
Turunç şirket kurucularının yanı sıra özel sermaye ve girişim sermayesi şirketleri arasında yatırımlardan çıkış için halka arzları iyi bir opsiyon olarak görenlerin sayısının arttığını belirtiyor.
Yıldırım, mart ayında Sermaye Piyasası Kurulu’nun mart ayında yaptığı halka arzlarda küçük yatırımcının daha fazla pay almasını sağlayan düzenlemenin büyük yatırımcıların homurdanmasına neden olsa da piyasalara yeni yatırımcı çekmek açısından çok, çok önemli olduğunu söylüyor.
Bazı sektör oyuncuları bireysel yatırımcıların son halka arzlardan pay kapmak için acele etmeleri nedeniyle bazı düşük kaliteli şirketlerin para kazanmak için piyasaya gelmelerinden endişe duyduklarını belirtiyorlar. Yıldırım, bankalar ve aracı kurumlar tarafından incelenmeyen, yeterli yatırımcı ilişkileri kabiliyeti bulunmayan bazı “Zombi” şirketlerin de halka arz riski olduğunu söylüyor.
Turunç’a göre şirketlerin halka arz edilen hisselerinin oranı çok düşük ve bu da yatırımcıların şirket yönetimleri üzerindeki etkisini kısıtlıyor. “Piyasa genel olarak eskiye göre daha aktif, ancak eskisi kadar sofistike değil. Olması gereken bu. Gelişmiş ülkelerde gördüğünüz hissedar aktivizmi burada yok” diyor.