Kültür sanat kurumları İsrail- Filistin savaşının ilk günlerinden beri yeni bir cephe açtı. Dünyanın dört bir yanında yazarlar, sanatçılar ve sanatın ifade özgürlüğü alanı olduğuna inanan hak savunucuları susturuluyor, sansüre uğruyor. Birçok prestijli kurum ve etkinlik bu nedenle eleştiriliyor.
Venedik Bienali de tepki gören etkinliklerden. Birçok sanatçı ve sivil toplum örgütü İsrail’in Venedik Bienali’nden men edilmesi için imza kampanyası düzenlemişti. Venedik Bienali İsrail’in Filistinlilere zulmü karşısında sessiz kaldığı için eleştirilmişti. Ancak Bienal İsrail’le ilgili herhangi bir yasak uygulanmayacağını duyurmuştu.
Bunun üzerine son olarak İsrailli sanatçı Ruth Patir Venedik Bienali’nden çekilmiş, ülkesi İsrail’in Gazze’ye saldırılarını eleştirirken acil ateşkes çağrısı yapmıştı. Sanatçıların Bienal’de Filistin’e desteği de devam ediyor. ‘Foreigners Everywhere / Yabancılar Her Yerde’ temasıyla düzenlenen 60. Venedik Bineali’ne katılan çok sayıda sanatçı çalışma ve enstelasyonlarında Filistin’i öne çıkardı.
Fotoğraf: Artnewspaper
Bienal’in önizleme ziyaretine katılanları karşılayan ilk çalışma Meksikalı sanatçı Frieda Toranzo Jaeger’in tuval üstüne devasa yağ ve nakış çalışması ‘Rage Is A Machine In Times of Senselessy’ oldu. Çalışma başlı başına Filistin’e adanmıştı. Bunlardan biri İsrail hükümetinin 1967’de Gazze ve Batı Şeria’da Filistin bayrağını yasaklamasının ardından Filistin direnişinin sembolü olarak kullanılan karpuzu kullandığı çalışmaydı.
Öfke Anlamsızlık Zamanlarında Bir Makinedir (2024), Frieda Toranzo Jaeger
Marco Scotini’nin ‘İtaatsizlik Arşivleri’ adlı çalışmasında yer alan 39 ekrandan birinde Filistinli yönetmen Khaled Jarrar’ın ‘Yer Değiştirme Üzerine Notlar’dan sahneler yer alıyor. Perulu sanatçı Daniela Ortiz imzalı çalışmadaki ekranın köşesinde ise küçük bir Filistin bayrağı da olan ‘The Brightness of Greedy Europe’ adlı performans var.
Öte yandan Belçika pavyonunda “Filistin pavyonu” yazan bir broşür sergileniyor. Metinde sanat dünyası soykırımı durdurmaya, birden fazla cephede örgütlenmeye ve direnmeye çağrılıyor. Bir temsilci The Art Newspaper’a pavyonun resmi bir parçası olmadığını, ancak orada basıldığını söyledi.
60. Venedik Bienali Adriano Pedrosa küratörlüğünde 20 Nisan- 24 Kasım’da.
