Ömer Koç: Ekonomik belirsizlikler olağan hale geldi
500 TL’lik banknot basmama ısrarı, 200 TL sayısına rekor kırdırdı
Ekonomi yönetiminin 500 TL'lik banknota imza atmama ısrarı yüzünden 200 TL'lik banknot adedi cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte son 5 yılda altıya katlanarak 1 milyar 77 milyon adede yükseldi. En büyük TL banknotun satın alma gücü ise her geçen gün eriyor.
Hükümetin uyguladığı “liralaşma ve düşük faiz” politikası sonucunda patlayan enflasyonla birlikte TL’nin değeri hızla erirken, ekonomi yönetiminin 500 TL’lik banknota imza atmama ısrarı yüzünden tedavüldeki 200 TL’lik banknot sayısı da hızla artıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, geçen yıl mart ayı sonunda 536 milyon 989 bin olan piyasadaki 200 TL’lik banknot adedi, bu yılın mart ayı sonunda 1 milyar 77 milyon adedi aştı. Sadece bir yılda 200 TL’lik banknot adedindeki artış oranı yüzde 101’e ulaştı.
1 Ocak 2009 tarihinde cüzdanlara girmeye başlayan 200 TL’lik banknot, geride kalan 14 yılı aşkın dönemde ilk yıl dışında hiç 2022’deki kadar hızlı artmamıştı. Artış hızı 2023’ün ilk üç ayında da yüksek seyretti.
Cumhurbaşkanlığı sisteminde altıya katlandı
Sözcü gazetesinin haberine göre, mart sonu itibarıyla piyasada en çok bulunan banknot, 1 milyar 205 milyon adetle 100 TL ancak ikinci sıradaki 200 TL’lik banknot arayı hızla kapatıyor. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilen Haziran 2018’de 180 milyon olan 200 TL’lik banknot adedi, geride kalan yaklaşık 5 yıllık dönemde altıya katlandı.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesi sonrasında AKP iktidarı, enflasyonla mücadeleyi gündemden düşürerek seçimler açısından faydalı olacağını düşündüğü ekonomik büyümeyi ön plana çıkarmış, bunun için de artan enflasyona rağmen faizleri düşürmeyi tercih etmişti. Bunun sonucu olarak Ekim 2022’de resmi enflasyon bile yüzde 85,5’i görerek 24 yılın zirvesine ulaşmıştı.
Nereden nereye?
Altın hesabı: 1 Ocak 2009’da 200 TL ile yaklaşık 5 gram altın alınabiliyordu. Bugün 1 gram altın alabilmek için 6 adet 200 TL’lik banknot yetmiyor. 200 TL bugün, sadece 0,16 gram altına denk geliyor.
Dolar hesabı: 1 Ocak 2009’da 200 TL ile yaklaşık 132 dolar alınabiliyordu. Bugün ise sadece 10 dolar alınabiliyor.
Euro hesabı: 1 Ocak 2009’da 200 TL ile yaklaşık 94 Euro alınabiliyordu. Bugün ise sadece 9,5 euro alınabiliyor.
Enflasyon hesabı: 1 Ocak 2009’da 200 TL ile dolan sepetini bugün alabilmek için, TÜİK enflasyon rakamlarına göre bile 1583 TL gerekiyor.
Benzin hesabı: 1 Ocak 2009’da 200 TL ile 73,5 litre benzin alınabiliyordu. Bugün ise sadece 8,9 litre benzin alınabiliyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 29 Eylül 2022’de ‘Ekonomik Dönüşüm Zirvesi ve Yeni Paradigmalar Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, mevcut ekonomi politikasını şu sözlerle anlatmıştı:
“Neo-klasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöro ekonomi ile daha fazla önem kazanmaktadır.”
İktisatçılar, mevcut politikanın ne ortodoks ne de heterodoks öğretilere uyduğuna işaret ediyor.
Oyunlar ve Bulmacalar