Sudan’ın fiili lideri Abdulfettah El Burhani öncülüğündeki ordu ve Muhammed Hamdan Dagalo liderliğindeki Hızlı Destek Güçleri (RSF) arasında 15 Nisan’da başlayan çatışmalarda en az 427 kişi hayatını kaybetti. Dokuzuncu gününe ulaşan çatışmalarda çok sayıda ülke Sudan’daki vatandaşlarını tahliye etmeye başladı. Bu süreçte Türkiye’nin attığı adımlar, açıklamalarla çelişkiler barındırıyor.
Halihazırda yaklaşık 3.000 Türkiye vatandaşı Sudan’da yaşadığı düşünülüyor. Bu kişilerin bir kısmı 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinin ardından Sudan’da yeni bir hayat kurmayı düşünenler. Evlerini kaybeden bu depremzedeler, Sudan’daki akrabalarının yanına gitmişti. Ancak bu kez de iç savaşa yakalandılar. Dışişleri Bakanlığı, çatışmaların tam olarak yedinci gününde bir tahliye bildirisi yayımladı. Bu bildiride Türk vatandaşlarına otobüslerin kalkış yeri için Hartum’daki Al Salam Otel, Nur Camii ve Wad Medeni olmak üzere üç yer gösterildi. Otobüslerin kalkış saati olarak ise 6.00 ila 7.30 belirtildi.
Saatlerce otobüs beklediler, yola çıktıklarında en az 5 kez durduruldular
Ancak işler yolunda gitmiyor. Bunu çatışmanın ilk gününden beri tahliye çağrısında bulunan Gülay Yoğun ile yaptığımız konuşmadan öğreniyoruz. Gülay Yoğun da Hataylı depremzedelerden. Depremden sonra eşinin yanına Sudan’a gitmişti.
10 Haber’e konuşan Yoğun, bize otobüsler için uzun saatler beklemek zorunda kaldıklarını aktardı. Yoğun, bu uzun bekleyişlerde başka bir mahallede çatışmaların devam ettiğini ve tahliye için toplanan vatandaşların güvenliğinin sağlanamadığını söylüyor: “Biz saatlerce bekledik, Türkler hep bir ağızla sesimizi yükselttik. Çok sonra 50 kişilik 6 otobüs geldi. Ailelere öncelik tanındı. 5 otobüsün tamamını aileler doldurdu. Geriye kalanlara ise oldukları yerde beklemeleri, ilerleyen zamanda daha çok otobüsün geleceği söylendi.”
Gülay Yoğun, tahliye otobüsüne bindikten sonra sosyal medyadan yaptığı paylaşımda yukarıdaki fotoğrafla birlikte, “Tahliye başladı uzun ve yorucu bir yolculuk bizi bekliyor” diye yazdı. Fotoğraf: Gülay Yoğun/Twitter
Otobüslerin hareket ettiğine dair bilgiyi basın olarak biz de akşam saatlerinde diplomatik kaynaklardan öğrendik. Yani sabah başlaması gereken tahliye, akşama sarkmıştı. Gelen otobüslerin yetersiz kalması, Dışişleri Bakanlığı’nın 22 Nisan’da yaptığı paylaşımla örtüşmedi. Sözkonusu paylaşımda isteyen yabancıların da ülkeden tahliyesine yardım edilebileceğinin belirtilmesine rağmen, otobüsler Sudan’da yaşayan Türk vatandaşlarının tamamını bölgeden çıkarmaya yetmedi.
DHA’nın bölgeden edindiği bilgiye göre, Nur Cami’de durum biraz daha kötüydü. Yaklaşık 500 Türk vatandaşının bulunduğu cami çevresinde çatışmalar yoğunlaştığı için otobüsler bölgeye ulaşamadı. Şebeke sorunu nedeniyle, dışarıyla iletişim kuramayan kişiler, seslerini duyurmakta zorlandılar. Yakınları da Sudan’da mahsur kalan akrabalarına ulaşamadıkları için büyük panik yaşadı.
Dışişleri Bakanlığı’nın tahliye için belirlediği 3 noktadan Mescidi Nur Camisi’nde yaklaşık 500 kişi mahsur kaldı. Fotoğraf: DHA
Ulaştığımız Gülay Yoğun, bakanlık otobüslerine binip yola çıkmayı başaranlar arasında. Herhangi bir sorun yaşanmaması halinde, karayolu üzerinden Etiyopya’ya, ardından havayoluyla Türkiye’ye getirilecekler. Ancak biz görüştüğümüzde, (24 Nisan 2023, saat 14.30) henüz Sudan’dan çıkamamışlardı. Çatışmalar sebebiyle ara sıra aracın yola devam edemediğini belirten Yoğun, o saate kadar 5 defa askerler tarafından durdurulduklarını da sözlerine ekledi.
850 Türk hâlâ Sudan’da
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun akşam saatlerinde televizyonda yaptığı açıklamaya göre, şu anda Sudan’dan 1,490 kişi otobüslerle yola çıktı. Bunlardan 110’unun yabancı uyruklu olduğu ifade edildi. 640 kişinin Etiyopya’ya ulaştığını söyleyen Çavuşoğlu, 850 kişinin hâlâ orada olduğunu açıkladı. Kalanlar için bugün de otobüs gönderileceğini söyleyen Çavuşoğlu, kendilerine başvuran Port Sudan’daki 23 vatandaş için de harekete geçeceklerini sözlerine ekledi.
Diğer ülkeler ne yapıyor?
Peki Türk vatandaşları bunları yaşarken diğer ülkelerde durum nasıl? Tahliye faaliyetleri şu şekilde ilerliyor:
ABD, özel kuvvetlerin MH-47 Chinook helikopterleriyle Cibuti’deki ABD üssünden Hartum’a girdiğini ve yaklaşık 100 kişiyi tahliye ettiğini açıkladı. Bu arada ABD’li yetkililer yaptıkları açıklamalarda Port Sudan’a karayoluyla gidişin tehlikeli olduğunu dile getirdi. Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, silahlı kuvvetlerin ‘İngiliz diplomatların ve ailelerinin Sudan’dan karmaşık ve hızlı bir şekilde tahliyesinin’ tamamlandığını söyledi.
Almanya ve Fransa, kendi vatandaşlarını ve diğer ülke vatandaşlarını tahliye etmeye başladıklarını duyurdu. İtalya, Hava Kuvvetleri’ne ait C-130 uçağının Hartum’dan tahliye edilen vatandaşlarıyla birlikte Cibuti’deki hava üssüne indiğini açıkladı.
İspanya Dışişleri Bakanlığı, başta kendi vatandaşları olmak üzere Portekiz, İtalya, Polonya, İrlanda, Meksika, Venezuela, Kolombiya ve Arjantin’den yaklaşık 100 kişinin İspanyol askeri uçaklarıyla Hartum’dan çıkarıldığını açıkladı.
Ürdün’deki yetkiler, Port Sudan’dan tahliye edilen 343 vatandaşını dört uçakla Amman askeri havaalanına indirdiğini bildirdi. Sudan’da 10 binden fazla vatandaşı bulunan Mısır, 900’den fazla vatandaşını tahliye etti.
Suudi Arabistan, 101’i kendi vatandaşı olmak üzere toplamda 385 kişiyi tahliye ettiğini açıkladı. Suudi devlet televizyonu, büyük bir otobüs konvoyunun Hartum’dan Port Sudan’a, oradan da donanma gemisiyle Cidde’ye vardığını gösterdi.
Sudan’da tahliyeler başladı: ABD kara yolunu önermiyor, Türkiye otobüs yolladı
Sudan'daki tahliyeler kapsamında Nur Cami'ye gelen kişiler bölgedeki çatışmalar sebebiyle camide mahsur kaldı. Fotoğraf: DHA 
Oyunlar ve Bulmacalar