12 yıl sonra: Esad Arap Birliği aile fotoğrafında

Suriye lideri Beşar Esad, dünyadan soyutlandığı 12 yılın ardından dün Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde düzenlenen Arap Birliği Zirvesi’ne katıldı. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın Esad’ı zirve başlamadan önce sarılarak karşılaması dikkat çekti.

Zirvenin açılışında konuşma yapan Selman, Suriye’nin Arap Birliği’ne geri dönüşünü memnuniyetle karşıladığını söyleyerek, bu yeni normalleşmenin Suriye’deki krizin sona ermesinin de önünü açmasını umduğunu belirtti.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Esad’ı karşılarken.

Arap Birliği’ne üye ülkeler, mayıs ayının başlarında yaptığı oylama ile Esad’ı tekrardan aralarına alma konusunda uzlaşmaya vardı. Esad’ın Suriye’nin büyük bir kısmında kontrolü ele geçirmesinin de etkisinin olduğu kararda, bazı Arap ülkelerinin Suriye’den beklentileri de etkili oldu.

Halihazırda ekonomik kriz yaşarken Suriyeli mültecileri de ülkelerinde ağırlayan Ürdün, Irak ve Lübnan gibi ülkeler, Suriyelileri ülkelerine göndermeyi isterken, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Körfez ülkeleri ise Captogen adlı uyuşturucunun yuvası olan Suriye’nin bölgedeki uyuşturucu kaçakçılığının önüne geçmesini umuyor.

Esad, Said ile görüştü, Sisi ile ayaküstü konuştu

Birçok lider zirve öncesi gelenek olduğu üzere ikili görüşmeler yaptı. Esad da Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said ile bir araya geldi. Said Suriye’nin 12 yıllık mücadelesinde elde ettiği başarılardan duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Esad ayrıca aile fotoğrafı çekimleri sırasında Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah es-Sisi ile ayaküstü sohbet etti

Katar Emiri, toplantıya katılmadı

Tabii Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünü Arap ülkelerinin tamamı sıcak karşıladı diyemeyiz. Katar, Suriye’nin birliğe yeniden girmesinin oylandığı toplantıya katılmayarak tepkisini açık açık göstermişti.

Her ne kadar Suriye’nin resmi haber ajansı SANA, Esad’ın Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad el Sani ile el sıkıştığını ve aralarında kısa da olsa bir diyalog yaşandığını iddia etse de el Sani, aile fotoğrafının hemen ardından zirveden ayrıldı. Hiçbir liderin konuşmasını dinlemediği gibi kendisi de konuşma yapmadı.

Bunun yanı sıra bin Selman, Esad’ı sıcak bir şekilde karşılarken Katar televizyonları canlı yayını kesti. 10 yıl önce Katar’da düzenlenen Arap Birliği zirvesinde Suriye koltuğuna Esad’ın muhalifi oturtulmuştu.

Esad’dan ‘İçişlerimize karışmayın’ mesajı

Suriyeli liderin konuşmasında öne çıkan konu ise ‘ülkelerin içişleri’ oldu. Normalleşmede oynadığı rol için Selman’a teşekkür eden Esad, Suriye’nin Arap dünyasının daima bir parçası olacağını vurgulamakla birlikte içişlerine karışılmaması çağrısında bulundu.

Esad, “Bir ülkenin içişlerini halkın kendisine bırakmak önemlidir. Çünkü herkes kendi işini daha iyi bilir. Libya’dan Suriye’ye, Yemen’den Sudan’a ve diğer coğrafyalardaki şahsi meselelerde belirtilere göre tedavi uygulayarak hastalığı tedavi edemezsiniz. Bugün yaşanılan tüm sorunlar, daha önce ele alınmamış daha büyük problemlerin sonuçları. Son yıllarda Arap dünyasında ortaya çıkan çatlakları konuşmamız gerekiyor. Birliğin de yaraları saran değil iyileştiren rolünü yeniden kazanması ve ülkelerin iç meselelerini halklarına bırakması gerekiyor” dedi.

Sürpriz yumurta Zelenski

Zirvenin büyük sürprizi ise Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski oldu. Bu hafta Almanya, Fransa ve İngiltere’yi gezerek mühimmat desteği isteyen Zelenski’yi dünyanın en büyük ekonomilerinin Japonya’da toplandığı G7 zirvesinde beklerken Arap Birliği’nde bulduk.

Zelenski zirvede ‘onur konuğu’ olarak ağırlandı. Selam, Suudi Arabistan’ın Ukrayna savaşının çözümü için uluslararası çabaları desteğini söyleyerek, Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu belirtti.

Zelenski, bin Selman ile bir araya geldi. Fotoğraf: AA

İlk kez Suudi Arabistan’a gelen Zelenski, Arap ülkelerine seslenirken Ukrayna’daki Müslümanlara da değinerek, “Savaşmayı Ukraynalılar seçmedi. Başka ülkeye saldıran biz değiliz. Teslim olmayacağız ve hiçbir işgalciye boyun eğmeyeceğiz” dedi.

Arap ülkeleri son zamanlarda hem Şam’ı aralarına yeniden kabul etmeleri hem Suudi Arabistan’ın İran ile normalleşme adımları atması hem de Rusya’ya karşı uygulanan Batı yaptırımlarına tam olarak riayet etmemeleri sebebiyle ABD’nin tepkisini çekiyor. Hatta ABD’nin özellikle Suriye meselesiyle ilgili olarak Arap ülkelerine ve Türkiye’ye yaptırım uygulama planı olduğu biliniyor. Suudi Arabistan’ın Zelenski’yi zirveye davet etmesi, ABD’nin tepkilerini hafifletme aracı olarak yorumlanıyor.

Sudan ve Yemen’deki çatışmalar

Tabii birlikte Yemen ve Sudan’daki çatışmalar da gündeme geldi. Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, ateşkesin yenilenmesinin önünde Husilerin 8 aydan beri ticari tankerlerin petrol limanlarına yanaşmasını engellemesini gösterdi. el-Alimi, Husilere ihlalleri bırakma çağrısında bulundu.

15 Nisan’dan beri ordu ve paramiliter örgüt RSF arasında çatışmaların yaşandığı Sudan’dan ise toplantıya Büyükelçi Defullah el-Hac Ali katıldı. Ali, savaşı daha erken bitirebileceklerini ancak RSF’in sivilleri canlı kalkan yaptığını söyledi. Öte yandan Ali, ordunun savaştan yana olmadığını belirterek, “RSF silah bırakırsa onları affederiz” dedi.

Arap Birliği zirvesi bugün: Esad, 12 yıl sonra toplantıda yer alacak