İhracat düşerken, ithalat artınca: Dış ticaret açığında cumhuriyet tarihi rekoru

İhracat ve dış ticaret cephesinden yılın ilk dört ayında gelen veriler durumun sıkıntılı olduğunu gösteriyor. Reel kesimin ve ihracatçının krediye ulaşmada yaşadığı zorluklar, dış pazarlarda talep düşüşü, şubat ayında 11 ili etkileyen depremler ve TL’nin değerinin seçim öncesi yüksek tutulmasına yönelik girişimlerle kaybolan rekabet avantajı ihracatı vurmaya devam ederken, ithalatı da artırıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle Türkiye’nin serbest bölgeler, gümrük antrepoları ve serbest dolaşım alanına giren veya bu alanlardan çıkan malların kayıt altına alındığı genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre ihracat 2023 yılı nisan ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,1 azalarak 19 milyar 331 milyon dolar, ithalat yüzde 4,8 azalarak 28 milyar 69 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre ocak-nisan döneminde ihracat yüzde 3 azalırken ithalat yüzde 7,1 arttı. Genel ticaret sistemine göre ihracat 2023 yılı ocak-nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,0 azalarak 80 milyar 869 milyon dolar, ithalat yüzde 7,1 artarak 124 milyar 313 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı ocak-nisan döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 32,9 artarak 43 milyar 444 milyon dolara yükseldi. Böylelikle Türkiye’nin ilk dört aylık dış ticaret açığı tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaşmış oldu.  Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara attığı tweetle bu durumun altını çizdi.

Dış ticaret açığı ilk dört aylık verilere göre tüm zamanların en yüksek seviyesinde. pic.twitter.com/ssFkBgprHO

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) May 30, 2023

Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, 2023 Nisan ayında yüzde 17,2 azalarak 21 milyar 807 milyon dolardan, 18 milyar 50 milyon dolara geriledi. Nisan ayında enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat yüzde 3,0 artarak 21 milyar 219 milyon dolardan, 21 milyar 865 milyon dolara yükseldi.

Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç dış ticaret açığı Nisan ayında 3 milyar 815 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret hacmi yüzde 7,2 azalarak 39 milyar 914 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 82,6 oldu.

Türkiye 17 aydır cari açık veriyor

Dış ticaret açığı nisanda da yüzde 42,1 arttı

Nisan ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42,1 artarak 6 milyar 147 milyon dolardan, 8 milyar 738 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2022 Nisan ayında yüzde 79,1 iken, 2023 Nisan ayında yüzde 68,9’a geriledi. Nisan ayı verileri dış ticarette önlem alınmaması durumunda gidişatın pek de parlak olmadığını gösteriyor.

Ocak-Nisan döneminde dış ticaret açığı yüzde 32,9 artarak 32 milyar 684 milyon dolardan, 43 milyar 444 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2022 Ocak-Nisan döneminde yüzde 71,8 iken, 2023 yılının aynı döneminde yüzde 65,1’e geriledi.

İmalat sanayinin ihracattaki payı yüzde 94,8 oldu

Ekonomik faaliyetlere göre ihracatta, 2023 Nisan ayında imalat sanayinin payı yüzde 94,8, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 3,1, madencilik ve taşocakçılığı sektörünün payı yüzde 1,6 oldu.

Ocak-nisan döneminde ekonomik faaliyetlere göre ihracatta imalat sanayinin payı yüzde 94,5, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 3,6, madencilik ve taşocakçılığı sektörünün payı yüzde 1,5 oldu. Ekonomik faaliyetlere göre ihracatın yapısı Türkiye’nin artık kesin olarak bir sanayi ülkesi haline geldiğini gösteriyor.

Geniş ekonomik gruplar sınıflamasına göre ithalatta, 2023 Nisan ayında ara mallarının payı yüzde 73,2, sermaye mallarının payı yüzde 13,9 ve tüketim mallarının payı yüzde 12,9 oldu. İthalatta, 2023 Ocak-Nisan döneminde ara mallarının payı yüzde 76,0, sermaye mallarının payı yüzde 12,8 ve tüketim mallarının payı yüzde 11,1 oldu.

Nisanda en büyük dış pazar Almanya

Nisan ayında ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya’ya yapılan ihracat 1 milyar 590 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 1 milyar 163 milyon dolar ile ABD, 970 milyon dolar ile Irak, 954 milyon dolar ile İtalya, 945 milyon dolar ile Birleşik Krallık takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 29,1’ini oluşturdu.

Ocak-Nisan döneminde de ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya’ya yapılan ihracat 7 milyar 115 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 4 milyar 751 milyon dolar ile ABD, 4 milyar 177 milyon dolar ile İtalya, 3 milyar 943 milyon dolar ile Rusya Federasyonu ve 3 milyar 878 milyon dolar ile Birleşik Krallık takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 29,5’ini oluşturdu.

İthalatta ilk sırayı Rusya Federasyonu aldı

İthalatta Rusya Federasyonu ilk sırayı aldı. Nisan ayında Rusya Federasyonu’ndan yapılan ithalat 4 milyar 177 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 3 milyar 691 milyon dolar ile Çin, 2 milyar 175 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 153 milyon dolar ile İtalya, 1 milyar 117 milyon dolar ile ABD izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 43,9’unu oluşturdu. Rusya’nın Türkiye’nin ithalatında ilk sırayı almasının nedeni bu ülkeden yapılan ham petrol ithalatı. Türkiye’nin mayıs ayında Rusya’dan yaptığı petrol ithalatının nisan ayının iki katına ulaştığına ilişkin veriler bu ülkenin önümüzdeki aylarda da ilk sırada yer alacağını gösteriyor.

Ocak-Nisan döneminde ithalatta ilk sırayı Rusya Federasyonu aldı. Rusya Federasyonu’ndan yapılan ithalat 17 milyar 253 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 14 milyar 136 milyon dolar ile Çin, 9 milyar 482 milyon dolar ile İsviçre, 8 milyar 757 milyon dolar ile Almanya, 4 milyar 821 milyon dolar ile ABD izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 43,8’ini oluşturdu.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise 2023 Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat yüzde 4,5, ithalat yüzde 1,0 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2023 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 9,6 azalırken, ithalat yüzde 1,1 arttı.

Yüksek teknolojili ürünlerin payı sadece yüzde 4

Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.4 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsıyor. Nisan ayında ISIC Rev.4’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,8 oldu. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı yüzde 4,0’dır. Ocak-nisan döneminde ISIC Rev.4’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,5 olarak gerçekleşti. Ocak-nisan döneminde yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı ise yüzde 3,7 oldu.

Nisan ayında imalat sanayii ürünlerinin toplam ithalattaki payı yüzde 80 oldu. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı yüzde 10,7 olarak gerçekleşirken ocak-nisan döneminde imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı yüzde 77,4 oldu. Ocak-nisan döneminde yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payının yüzde 10,3 olması Türkiye’nin makine başta olmak üzere daha çok miktarda yüksek teknolojili imalat sanayi ürünü alırken daha az miktarda yüksek teknolojili imalat sanayi ürünü sattığını gösteriyor.

Dövizin aylarca sabit tutulması ihracatı vurdu