Benjamin Franklin, sahte paracılara karşı nasıl savaşmıştı?

Yayımcı, bilim insanı ve siyasetçi Benjamin Franklin, Amerikan para sisteminin oluşturulmasının önde gelen savunucularından biri olmuş, Amerikan parasını basmış ve ABD Bağımsızlık Bildirgesi’ni imzalayan isimler arasında yer almıştı. O dönemde de sahte parayla insanları dolandırmaya çalışanlar vardı ancak Franklin ve dostları bu kişilere karşı gardını almıştı.

Notre Dame Üniversitesi’nde kimyager Khachatur Manukyan, Science News’e Franklin’in banknotlarının ‘basılı para açısından bir örnek teşkil ettiğini’ söylüyor. Önceki çalışmalarında Manukyan ve meslektaşları, nükleer görüntüleme tekniklerini kullanarak Roma sikkelerini, ortaçağ el yazmalarını ve başka eserleri analiz etmişti. Ekip, çalıştıkları üniversitenin Kuzey Amerika’nın erken sömürge günlerinden kalma kağıt paralara ev sahipliği yaptığını fark edince bu sefer de bunları incelemeye karar vermiş. Yaklaşık 600 kağıt parayı analiz etmişler.

Kızılötesi, elektron enerji kaybı spektroskopisi ve X-ışını analizi gibi teknikler kullanan araştırmacılar, kağıda dahil edilmiş renkli iplikler ve kristalize bir mineral olan muskovit gibi şeylere rastladılar. Ekip, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde pazartesi yayımlanan çalışmalarında, mavi ipliklerin çıplak gözle görülebildiğini, muskovitin ise ışığı yansıtan bir parlaklık oluşturduğunu yazdı. Bu özellikler paraya, sahtecilerin taklit edemeyeceği nitelikler kazandırmıştı.

Ekip, 1754’ten sonra üretilen ve analiz edilen Franklin paralarının yaklaşık yüzde 95’inde bulunan muskovitin muhtemelen aynı coğrafi bölgeden tedarik edildiğini söylüyor. Mineralin banknotların dayanıklılığının artırılmasını ve böylece elden ele dolaşırken daha iyi dayanabilmesini sağlamanın da amaçlandığı düşünülüyor.

Boston’daki Northeastern Üniversitesi’nde erken dönem para yapımı üzerine çalışan tarihçi Jessica Linker, bilim insanlarının banknot analizinde bu teknikleri kullanmasının harika olduğunu söylese de tarihçilerin muskovit ve mavi ipliklerin sahtecilikle mücadele etmek için kullanıldığını zaten bildiğini söyledi. Linker ayrıca, para yapım süreçlerini denetlese de kağıt parada hangi malzemelerin kullanılacağını seçen kişinin Franklin olmayabileceğini de belirtiyor. Bunu bulan kişinin, Franklin’in denetlediği matbaalardan birinin fikri de olabilir.

Yeni analizler, Franklin’in para operasyonlarında siyah mürekkepte grafit kullanıldığını da gösterdi. Paul Revere de dahil olmak üzere dönemin diğer para basımcıları genellikle fosfor ve kalsiyum gibi yanmış kemiklerden elde edilen kimyasalların kullanıldığı siyah mürekkepleri kullanıyordu. Ne var ki sahteciler o mürekkebin nasıl taklit edilebileceğini bulmuştu. Franklin’in banknotlarında grafit kullanması sebebiyle hangisinin gerçek olduğu hangisinin sahte olduğu ise anlaşılabiliyordu. Yine de Linker, Franklin’in mürekkepte grafit kullanan ilk matbaacı olmadığını söylüyor. Zira siyah kurşun, 18’inci yüzyıldaki bazı mürekkep tariflerinde yer alıyormuş.

“Paraya özgü bir şey olsa bile muhtemelen Franklin’in buluşu değil, hakkında okuduğu, deney yaptığı ve genel olarak mürekkebin kalitesini artırmak için kullandığı bir şey” diyen Lineker, yine de grafitin paradaki keşfinin ilgi çekici olduğunu söylüyor. Lineker, “Sömürge dönemi Amerikan matbaacılığı üzerine çalışan tarihçilerin grafiti burada görmeyi bekleyeceğini sanmıyorum. Çünkü o dönemde kolonilerde az rastlanan bir şeydi” dedi.

Her şeye rağmen Amerikan Devrimi sırasında istikrarı bozmayı hedefleyen İngilizler, kolonilerin önde gelenlerinin sahtecileri yenmek için geliştirdiği tüm teknikleri birer birer çözdü ve bunun sonucunda sahtecileri engelleme çabaları yerle yeksan oldu. Amerikan parasının değeri düştü, devrimi takip eden yıllarda ABD madeni paraları tercih etti, sadece sonraki savaşlarda banknot çıkarıldı.

Manukyan yine de Franklin’in tekniklerinden bazılarının daha bilgili sahtecilerle mücadele için kullanılan daha sofistike yöntemlerin temelini oluşturduğunu söylüyor. “Federal dönem öncesi Amerikan parasının üretiminde kullanılan teknikler, 19’uncu yüzyıl boyunca her yeni banknot basıldığında geliştirildi ve iyileştirildi” diyen Manukyan sözlerini, “O dönemde Franklin’in kağıt paraları gerçekten çığır açıcıydı” diye bitirdi.

Sanayi Devrimi’nin ikonu, hurda demiri işleme tekniğini kölelerden çalmış