Cari denge 20 ay sonra ilk kez fazla verdi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), haziran ayı cari işlemler dengesini açıkladı. Buna göre, cari işlemler hesabı haziran ayında 674 milyon dolar fazla verdi. Ekonomistlerin beklentisi 300 milyon dolar fazla geleceği yönündeydi. Cari hesap, en son 2021 Ekim ayında 4,1 milyar dolar olarak fazla vermişti. Seçim sonrası dönemin ilk ödemeler dengesi verisi dış dengedeki tahribatın da hızla düzeldiğini gösteriyor. Haziran ayı verilerinde cari denge, finansman ve net hata kalemlerinde üçü bir arada iyileşme ve seçim öncesi iki ayda kaybedilen rezervin yüzde 45’inin geri kazanıldığı görülüyor. Türkiye haziran ayındaki cari fazlayla son 20 yıldaki haziran aylarında ikinci defa cari fazla görmüş oldu.

Cari işlemler dengesindeki olum gelişmede ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının yıllık bazda yüzde  42,5 daralarak 3,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi etkili oldu. Haziran’da seyahat gelirleri yıllık bazda yüzde 14,4’lük yükselişle olumlu seyrini sürdürdü. Böylece, 2023 yılının ilk yarısında cari açık yıllık bazda yüzde 28,1 oranında artarak 36,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 12 aylık kümülatif cari açık mayıs ayında ulaştığı 59,7 milyar dolar düzeyinden haziranda 56,5 milyar dolara geriledi.

Rezerv artışının adı rasyonel politika oldu

2021 Nisan’ından buyana en düşük doğrudan yatırım

Veriler doğrudan yatırımlardaki zayıf seyrin devam ettiğini ve yabancı yatırımcıların hükümetin uygulayacağı politikalar konusundaki belirsizlik nedeniyle Türkiye’yi henüz radarlarına almadıklarını gösteriyor. Haziran’da yurt dışı yerleşiklerin net doğrudan sermaye yatırımları 166 milyon dolarla Nisan 2021’den bu yana en düşük seviyede gerçekleşti. Ayrıca, yurt içine yönelik gayrimenkul yatırımlarının aylık ve yıllık bazda sırasıyla yüzde  31,7 ve yüzde 79,6 gerilemesi dikkat çekti. Gayrimenkul yatırımlarının gerilemesinde fiyatların şişmiş olması nedeniyle Birleşik Arap Emirlikleri gibi alternatif pazarların öne çıkmasının yanı sıra vatandaşlık ve oturum almak alımlarda yapılan usulsüzlüklerin önlenmesine yönelik girişimlerin de talebi düşürmesi etkili oldu. Böylece, yılın ilk yarısında yurt içine yönelik net doğrudan yatırım girişi geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 52,1 azalarak 2,1 milyar dolar oldu.

Haziran ayında özellikle Borsa İstanbul’daki hızlı tırmanışın cazibesiyle portföy yatırımlarında 1,8 milyar dolar net sermaye girişi kaydedildi. Böylece, portföy yatırımlarında şubattan bu yana ilk kez ve Temmuz 2021’den bu yana en güçlü net sermaye girişi gerçekleşmiş oldu. Bu dönemde, yabancılar 1,1 milyar dolarlık hisse senedi alırken devlete borç vermede cimri olduklarını da devlet iç borçlanma senetleri piyasalarında yalnızca 46 milyon dolar net alım yaparak gösterdiler. Böylece, Haziran ayındaki girişe rağmen yılın ilk yarısında yabancıların Borsa İstanbul’daki çok büyük miktarlı satışları nedeniyle portföy yatırımlarından toplam 1,2 milyar dolarlık net sermaye çıkışı gerçekleşti.

Haziran’da diğer yatırımlar kaleminde net sermaye girişi mayısa göre belirgin iyileşmeyle 3,1 milyar dolar oldu.  Bu dönemde yurt dışı bankaların yurt içindeki toplam mevduatı 2,4 milyar dolarlık artışla Şubat 2022’den bu yana en hızlı aylık yükselişini gösterdi. Haziran’da bankacılık sektörü ve Genel Hükümet yurt dışına sırasıyla 458 milyon dolar ve 97 milyon dolar gibi önemsiz miktarlarda net kredi öderken diğer sektörler yurt dışından net 17 milyon dolar kredi kullandı. 12 aylık kümülatif verilere göre Haziran’da bankacılık sektöründe ve diğer sektörlerde uzun vadeli borç çevirme oranı sırasıyla yüzde 104 ve yüzde 82,7 olarak kaydedildi. Bu veri bankaların yeniledikleri krediden daha fazla miktarda ödeme yaptıklarını ve net borç ödeyici haline geldiklerini gösteriyor.

Şimşek: Yabancıların Türk varlıklarına olan ilgisinden memnunuz

Seçimler sonrası 5,5 milyar dolar kimliksiz para geldi

Rezerv varlıklar Haziran ayında 11,2 milyar dolarla yılbaşından bu yana ilk kez artış kaydetti. Böylece, Ocak- Haziran döneminde rezerv varlıklardaki düşüş 27,8 milyar dolar seviyesine indi. Haziran’da yani seçimlerden sonra kaynağı belli olmayan ya da kimliksiz paranın park ettiği net hata ve noksan kalemine 5,5 milyar dolarlık giriş olduğu görülürken yılın ilk yarısında son aydaki girişe rağmen  7,2 milyar dolarlık çıkış oldu. Net hata ve noksan kalemine 3 ay sonra yeniden giriş oldu.

Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat da cari dengenin 20 ay sonra ilk kez fazla verdiğini sosyal medya paylaşımında şöyle duyurdu:

Haziran ayında cari işlemler hesabında 20 ay sonra fazla verilmiştir.

• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Haziran ayına ilişkin ödemeler dengesi istatistikleri açıklanmıştır. Bir önceki yılın Haziran ayında 2,6 milyar dolar açık veren cari işlemler hesabı, bu yıl Haziran…

— Prof. Dr. Ömer Bolat (@omerbolatTR) August 11, 2023