İran’da unutulmayanlar: Kadın, yaşam, özgürlük ve Mahsa Amini

Mahsa Amini, İran’da rejim karşıtı gösterilerin yeni sembolü. 16 Eylül 2022’de gözaltındayken hayatını kaybeden genç kadın, İran’da aylarca devam eden büyük gösterilerin fitilini ateşlemişti. 22 yaşındaki genç kadın, başörtüsünü kurallara uygun biçimde takmadığı gerekçesiyle polis tarafından gözaltına alınmıştı. Polis merkezine götürülürken çekilmiş görüntüleri sosyal medyada hızlı bir biçimde yayılan genç kadının gördüğü şiddet, kamuoyunda büyük tepkilere neden olmuştu.

Mahsa Amini gösterilerin semgolü oldu

Mahsa Amini’nin gözaltındayken hayatını kaybetmesi sonrası İran’ın dört bir yanına yayılan protestoların yanı sıra dünya çapında üne sahip ünlü kadınlar da saçlarını keserek hem genç kadının anısına hem de İran’daki değişim taleplerine desteklerini iletmişti. Gösteriler sırasında resmi rakamlara göre 500’ün üzerinde gösterici hayatını kaybederken protestolara katılan tam 22 bin kişi ise tutuklanmıştı.

Angelina Jollie, Kim Kardashian, Coldplay, Justin Bieber, Eva Mendes, Marion Cotillard, Isabelle Huppert, Halsey ve daha nice ünlü gözaltında yaşamını yitiren Mahsa Amini için desteklerini iletti. Kimi de saçlarını kestirdi. Bu dikkat çekici eyleme Türkiye’den de kadınlar katılmıştı. 22 yaşındaki genç kadının vefatının üzerinden neredeyse bir sene geçti. Gösteriler, sert müdahaleler nedeniyle başlangıçta havasından uzakta. Ancak sanat dünyası, bu trajik olay karşı sessiz  kalmayıp sanatına yansıtmaktan vazgeçmedi.

Malu Halasa’nın editörlüğünde hazırlanan ‘Kadın, Yaşam, Özgürlük’ adlı kitap, bu mücadelenin insanlarını ve sanatını belgeliyor ve Saqi Books tarafından yayımlanıyor. Mahsa Amini’nin ölümünden sonra, İranlı kadın sanatçı Shiva Khademi’nin projesi The Smarties, saçları uğruna savaşmaya hazır oldukları özgürlüğü temsil eden Tahranlı kadınları belgeliyor. 1995’te Tahran’da doğan Marjan, ‘Kendimi boşlukta hissetmeye başladığım anda kimliğimi değiştiriyorum’ diyor.

Kentlerin duvarlarını kaplayan grafitiler, afişler ve daha fazlası, ölümünün birinci yıldönümü yaklaşırken Mahsa Amini’yi unutmamak, anmak ve bu yaşanılanlara tepki göstermek için kullandıkları en etkili dil olmayı sürdürüyor.

Müziğin altın yılı 1973: Efsaneler 50. yaşını kutluyor