Eski Afganistan Bakanından hükümetlere çağrı: Taliban kız çocukları için ikna edilebilir

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Ağustos 2021’de çekilmesiyle iktidarı ikinci kez ele geçiren Taliban, başta kadın ve çocuklar olmak üzere insan hakları ihlalleriyle sürekli manşetlerdealdı. İktidarı ele geçirince kız çocuklarına 6’ncı sınıftan itibaren eğitimi yasaklayan, kadın ve kız çocuklarının parklara girmesini kısıtlayan, 4’üncü ve 6’ncı sınıf arası tüm kız çocuklarının okulda yüzünü kapatmasını isteyen rejim şimdi “esneklik” girişimiyle gündemde. Bu esnekliği gündeme getiren de Afganistan eski eğitim bakanı Rangina Hamidi. Taliban’ın iktidarı ele geçirmesinden önceki hükümette eğitim bakanı olan Hamidi, Taliban içinde kadınlara eğitim yasağının kaldırılmasını destekleyenler olduğunu iddia etti. Hamidi’nin bu sözleri İngiltere merkezli The Guardian’da yayınlandı.

Afganistan eski eğitim bakanı Taliban’ın kız okullarını açmaya ikna edilebileceğini söyledi. Rangina Hamidi büyük devletlerin Taliban’la temasa geçmesi gerektiğini, çünkü rejimde bazı yetkililerin yasağın tersine çevrilmesini desteklediğini söylüyor.

Rangina Hamidi diğer ülke hükümetlerinin Taliban’la ilişki kurup kız çocuklarına ve kadınlara yönelik eğitim yasağının kaldırılması için Taliban’a baskı yapabileceğini vurguladı. Hamidi’ye göre grup içinde yasağın kaldırılmasını destekleyen “pek çok” Taliban yetkilisi var. Afganistan Taliban yönetimi altında dünyada kız çocuklarının okula gitmesinin yasak olduğu tek ülke. Yönetim ayrıca kadınları özel ve kamusal alandan men ederek “cinsiyet ayrımcılığı” ve birçok hak ihlali uyguluyor.

Ancak kısa süre önce ülkeyi ziyaret eden Rangina Hamidi Taliban içinde kızların eğitimiyle ilgili görüş ayrılıklarının uluslararası toplum tarafından kız okullarının yeniden açılması için lobi yapmak üzere kullanılabileceğini söyledi. Hamidi “Taliban yekpare bir yapı değil. Diğer tüm gruplarda olduğu gibi Taliban içinde de görüş ayrılıkları var. Ve özellikle kız çocuklarının eğitiminin yasaklanması konusunda Taliban içinde kararnamenin geri alınmasını destekleyen pek çok kişi olduğu aşikâr” dedi.

Afganistan’da Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de yönetime gelişinin üzerinden iki buçuk yıl geçti. O günlerde en çok endişe edilen konulardan biri Taliban’ın 20 yıl önce olduğu gibi kadın haklarını hiçe sayan uygulamalarına geri dönüp dönmeyeceğiydi ve nitekim öyle oldu. Taliban yönetimi ele geçirdiğinde “artık daha ılımlı yaklaşağını” dile getirse de “Şeriat kuralları temelindeki kadın haklarına bağlı olduklarını” söylemişti. Yine hükümetin uluslararası arenada tanınması umuduyla “İslam çerçevesinde kadınların çalışmasına ve eğitim görmesine, toplumda aktif olmalarına izin verileceğini” iddia etmişti. Ancak Taliban’ın yönetimi eline geçirdiğinde ilk hedefi kesim kadın ve kız çocukları oldu.

15 Ağustos 2021’den bu yana Taliban rejiminin kadınlara yönelik uyguladığı yasaklar şöyle sıralanabilir:

Eylül 2021: Kız çocuklarının 6. sınıftan itibaren eğitim almasına yasak getirildi.
Aralık 2021: Erkek şoförlere “İslama uygun takılmış hicab” giymeyen ya da yanında ailesinden erkek olmayan kadınları 72 kilometreden uzağa götürmelerinin yasaklandığı bildirildi.
Mart 2022: Kadın ve kız çocuklarının parklara girmesi ve yanında erkek olmadan iç ve dış hat yolculuğu yapması yasaklandı.
Mayıs 2022: Kadınlara sebepsiz yere evden çıkmama kuralı geldi. Zorunlu durumlarda tercihen burka giymeleri şart koşuldu.
Mayıs 2022: Kadın televizyon sunucularına yüzünü örtmek zorunlu tutuldu.
Haziran 2022: Dördüncü ve altıncı sınıf arası tüm kız çocuklarının okulda yüzünü örtmesi istendi.
Ağustos 2022: Kadın hükümet görevlilerinin eve dönmesi zorunlu tutuldu.
Kasım 2022: Kadınların spor salonlarını kullanması yasaklandı.
Aralık 2022: Kadınların üniversiteye gitmesi askıya alındı.
Aralık 2022: Kadınlara ve kız çocuklarına 6. sınıftan itibaren her türlü eğitim yasaklandı.
Aralık 2022: Kadınların ulusal ve uluslararası STK’larda çalışması askıya alındı.
Nisan 2023: Afgan kadınların BM’de çalışması yasaklandı.
Temmuz 2023: Güzellik merkezleri kapatıldı.
Ağustos 2023: 10 yaşından büyük kız çocuklarının okula gitmesi bazı bölgelerde yasaklandı.

Taliban’ın gözetim ağı: Türkiye’nin planı da masada