52 yıllık yönetimin sonu: Danimarka’nın yeni hükümdarı Kral 10. Frederik

83 yaşındaki Danimarka Kraliçesi 2. Margrethe Avrupa’nın en uzun süre başta kalan hükümdarıydı. Ancak yılbaşı gecesi yaptığı çarpıcı konuşmayla tahttan çekileceğini açıkladı ve 52 yıllık iktidarına kendi isteğiyle son verdi. Kraliçe 2. Margrethe’nin tahttan çekildiği beyanını imzalamasının ardından resmileşen devir işlemini Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen Christiansborg Sarayı’nın balkonunda Margrethe’nin oğlu Frederik’i kral ilan ederek duyurdu. Artık Danimarka’nın yeni kralı Kral 10. Frederik.

Yılbaşında halka konuşmasında kısa süre önce sırtından geçirdiği bir ameliyat sebebiyle “sorumluluğu bir sonraki nesle devretmenin uygun olup olmayacağını” düşünmeye başladığını anlatan Margrethe “doğru zamanın şu an olduğuna” karar verdiğini söylemişti. Danimarka Kraliyet Sarayı’na göre Margrethe her ne kadar artık hükümdar olmasa da “Majesteleri” unvanını taşımaya devam edecek ve Kral Frederik ve Frederik’in oğlu Veliaht Prens Christian’ın her ikisinin de yurt dışında olduğu zamanlarda devlet başkanlığı yapabilecek.

Danimarka monarşisi bin yılı aşkın geçmişiyle Avrupa’nın en eski monarşilerinden biri olsa da taç giyme töreni geleneği yok. Dolayısıyla geçen yıl Britanya Kraliçesi 2. Elizabeth öldüğünde görkemli şekilde tahta çıkan Kral Charles’ın töreninin bir benzerini Danimarka’da görmedik. Aynı şekilde dünya liderleri ya da yüksek profilli devlet yetkilileri törene katılmadı. Tabii bu demek değil ki Danimarka halkı devir teslim törenine kayıtsız. Son anketler Danimarka halkının monarşiye desteğinin hâlâ güçlü olduğunu gösteriyor. Ülkenin dört bir yanından otobüsler dolusu insan, dünyanın dört bir yanından ziyaretçiler nadiren izleyebilecekleri devir teslim törenini yakından izlemek için başkente geldi. Kentteki oteller tıka basa doldu.

Anayasal monarşiyle yönetilen Danimarka’da kraliyet ailesi tıpkı İngiltere’de olduğu gibi sembolik bir görev üstleniyor. Resmi yetki seçilmiş parlamentoya ve başkent Kopenhag’daki Christiansborg Sarayı’nda çalışmalarını yürüten hükümete ait. Pazar günü Kral 10. Frederik bu sarayı son kez veliaht prens olarak ziyaret etti. Saraydan çıktığında artık Danimarka, Grönland ve Faroe Adaları’nın kralıydı.

900 yıldan beri tahttan feragat eden ilk kişi

Danimarka gazetesi Berlingske’nin kültür editörü Birgitte Borup CNN International’a hükümdarlar arasındaki son geçişin 1972’de yapıldığını ve bu seferki törenin kraliçe hâlâ hayatta olması sebebiyle öncekilerden çok daha farklı olduğunu söyledi. “900 yıldır ilk kez bir Danimarka hükümdarı tahttan çekiliyor. Margrethe’nin tahta geçtiği son seferden çok daha şenlikli geçeceği kesin” diyen Borup sözlerine “Kraliçenin tahttan çekilme kararı şok edici olsa da Danimarkalıların büyük kısmı kraliçenin sağlık durumunun kötüleşmesi nedeniyle görevi devretmek istediğini anlıyor” diye devam etti.

Borup’un da dediği gibi Danimarka’da bir hükümdarın tahttan çekilmesi alışılmadık bir durum. Bunu yapan son Danimarka hükümdarı 1146’da manastıra gitmek için tacını bırakan Kral 3. Eric’ti. Törenin şenlikli geçip geçmediği konusuna gelecek olursak, Frederik’in yönetimi devralmasının hemen ardından Margrethe’nin elinde değneğiyle salondan ayrılışı sosyal medyanın en çok konuşulan konusu oldu.

Queen Margrethe II of Denmark handing over the reins to her son, King Frederick X of Denmark 🇩🇰 pic.twitter.com/MmQXEFIhYz

— Prie 🫧 (@RoyalDelhiite) January 14, 2024

Yeni kral eşiyle nasıl tanıştı?

Şimdi Kral Frederik ülkeyi Avustralya doğumlu ve oldukça popüler eşi Kraliçe Mary ile yönetecek. Çiftin aşkı 2000 Olimpiyat Oyunları’nda Sydney’de tesadüf eseri bir barda karşılaşmalarıyla başladı. Tazmanya doğumlu satış yöneticisi olan Mary Elizabeth Donaldson barda konuştuğu adamın prens olduğunun farkında değildi. Çiftin 2004 yılında Kopenhag Katedrali’nde yapılan görkemli düğünü canlı yayınlandı. İki yıl sonra da şu anda veliaht prens olarak ilk oğulları Prens Christian dünyaya geldi.

Frederik’in tahta çıkışı Danimarka’dan uzakta, Sydney’deki bu barda da kutlandı. Frederik ve Mary’nin aşkı sağ olsun turistler arasında epey popüler hale gelen bar dün Danimarka bayrakları asarak ve yeni kraliçe onuruna özel kokteyl hazırlayarak bu özel günü kutladı. Avustralya hükümeti de geri kalmadı ve Başbakan Anthony Albanese Mary’nin doğduğu Tazmanya’da hayatta kalma mücadelesi veren Tazmanya canavarının korunması için altı bin dolarlık bağış yaptıklarını açıkladı.

Bu arada Danimarka kraliyet ailesini Britanya ailesinden ayıran bir diğer unsur da daha gayri resmi tavırları. Sıradan insanlar gibi dışarıda alışveriş yaparken, yemek yerken ya da bisiklete binerken görüntülenmeleri bunun bir örneği. “Mary asil bir aileden doğmamış olsa da öyle olduğunu düşünebiliriz” diyen Borup “Kendisini büyük bir zarafetle taşıyor, Danimarka ulusu için mükemmel bir temsilci. Her zaman hazırlıklı olduğu biliniyor. Ayrıca aile içi şiddete ışık tutmak gibi oldukça önemli görevler de üstlendi” diyor.

Tabii herkes monarşi destekçisi diyemeyiz. Margrethe’nin tahttan çekilme açıklamasının ardından büyük destek görmeye başladıklarını aktaran monarşi karşıtı Republik Nu (Cumhuriyet’in tam sırası) grubu protesto düzenlemeyi planlıyordu. Grubun lideri Mads Rundstrom,Observer’a Charles’ın taç giyme töreni sırasında İngiltere’de düzenlenen monarşi karşıtı protestolardan ilham aldıklarını söyleyerek “Ulus olarak şöyle bir durup ‘Gerçekten de istediğimiz bu mu?’ dememizin tam zamanı” dedi.

Danimarka Kraliçesi 2. Margrethe tahttan çekiliyor