Rusya: Ankara çekilme güvencesi vermediği için Türkiye-Suriye normalleşmesi yavaşladı

Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş ülkenin belli bölgelerinde devam ederken Türkiye de kuzeyde askeri harekatlarını sürdürüyor. İki ülke arasında Rusya arabuluculuğunda devam eden normalleşme süreci ise çıkmazda.

Moskova’nın girişimleri devam ederken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev sürece ilişkin açıklama yaptı. Rus basınına konuşan Lavrentyev şüreçle ilgili şunları söyledi:

“Bu konu Suriye’de çözüme yönelik yaklaşımlarımızda önceliğini korumaya devam ediyor. Bunun ilerleme kaydetmemiz gereken çok önemli bir konu olduğuna inanıyoruz. Geçen yıl aslında bu yönde oldukça aktif çalışmalarımız oldu, sadece uzmanlar düzeyinde toplantılar yapılmadı. Önce üçlü formatta toplantı yapıldı. Sonra İran’ı da sürece dahil etmeye başladık, yani dörtlü format oluşturduk. Savunma bakanları ile dışişleri bakanları arasında bu formatta toplantılar yapıldı. Daha sonra bakan yardımcıları düzeyinde toplantılar düzenlendi.”

Geçen yılın sonundan, sonbahardan beri süreçte bir miktar duraklama yaşandığını belirterek duraklamanın nedenine değinen Lavrentyev en önemli hususun Suriye’nin Türkiye’den ‘şu anda yasadışı olarak Suriye topraklarında bulunan Türk askerinin gelecekte çekileceğine dair güvence alamaması’ olduğunu söyledi:

“Kimse Türk askerinin çok yakın gelecekte geri çekileceğini söylemiyor. Ancak yine de Türk tarafının gayrı resmi olarak ve çeşitli düzeylerde Suriye topraklarında kalmayı düşünmediğine ve er ya da geç uygun koşullar oluştuğunda çekileceğine dair açıklamalar yaptığını düşünsem de bu, bazı nedenlerden dolayı Ankara tarafından kabul edilmiyor.”

‘Suriye topraklarının bir kısmını işgal eden devletle müzakere…’

Sputnik’in aktardığı habere göre Rus yetkili Türkiye’nin eski Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da bu konuya ilişkin açıklamalar yaptığına dikkat çekerek Çavuşoğlu’nun sözlerinin resmi açıklama olmadığını ve Türk tarafının resmi açıklama yapmak istemediğini belirtti ve ekledi:

“Suriye halkının Suriye topraklarının bir kısmını, üstelik iki Lübnan büyüklüğündeki devasa bir kısmını işgal eden ülkeyle müzakere edecek olan hükümetlerinin eylemlerini anlayamayacağı dikkate alınmalı. Şu anda bu Şam için çok büyük bir zorluk.”

Erdoğan-Esad görüşmesi

Yakın tarihte olası bir Erdoğan-Esad görüşmesine de değinen Lavrentyev “Yani Suriye ve Türkiye liderleri arasında bir görüşme, ancak Türk birliklerinin çekilmesinden sonra mı mümkün olacak?” sorusuna şöyle yanıt verdi:

“Şu anda liderlerin görüşmesine ilişkin bir ihtimal yok. Ancak uzmanlar düzeyinde bir toplantı sağlamaya çalışıyoruz ve kademe kademe ilerleyeceğiz. Ancak bunun için oldukça fazla çabaya ihtiyaç olacak.”

‘ABD’nin askerlerini çekme niyeti yok’

Rus diplomat Suriye’de bulunan ABD ordusuna ilişkin de açıklamalarda bulundu. Lavrentyev ABD’de Suriye’deki askeri birliklerini geri çekme niyeti ve arzusu görmediğini söyledi:

“Suriye’deki durum oldukça kötüleşmiş olmasına rağmen Amerika tarafında askeri birlikleri geri çekme konusunda herhangi bir istek ya da niyeti henüz göremiyoruz. Amerikalılar da oldukça önemli kayıplar veriyor ama orada kalmaya devam ediyorlar.”

Astana’da dört ülkeden ortak metin

Suriye’deki krize çözüm amaçlı Türkiye, Rusya ve İran’ın garantörlüğünde oluşturulan Astana formatındaki Suriye görüşmelerinin 21’incisi geçen hafta Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapılmıştı.

Görüşmede taraflar şu dokuz madde üzerinde mutabık kaldıklarını bildirmişti:

• Dünyadaki ve bölgedeki durumun gelişimini değerlendirdikleri ve Suriye krizine sürdürülebilir bir çözüm bulunmasında Astana sürecinin öncü rolü vurgulanmıştır.
• İsrail’in Suriye’deki tüm askeri saldırılarını kınanmış ve bu eylemlerin uluslararası hukuku, uluslararası insancıl hukuku, Suriye’nin egemenliğini ile toprak bütünlüğünü ihlal ettiği değerlendirilmiştir.
• Terörle mücadele etmek, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin katılımıyla Suriyelilerin güvenli, gönüllü ve onurlu bir şekilde geri dönüşü için uygun koşulları yaratmak, siyasi süreci harekete geçirmek ve tüm Suriyelilere engelsiz insani yardım akışını sağlamak amacıyla Türkiye ve Suriye arasındaki ilişkileri karşılıklı saygı, iyi niyet ve iyi komşuluk temelinde yeniden tesis etmeye yönelik çabaların sürdürülmesinin önemi vurgulanmış ve bu bağlamda Astana formatının garantörlerinin devam eden çabaları memnuniyetle karşılanmıştır.
• Soçi’deki ‘Suriye Ulusal Diyalog Kongresi kararları uyarınca Astana formatının garantör ülkelerinin kararlı katkılarıyla kurulan Suriye Anayasa Komitesi’nin ülkedeki çatışmanın siyasi çözümünü ilerletme sürecindeki önemli rolü vurgulanmış ve faaliyetlerinin bir an önce yeniden başlatılması ve Suriyeli taraflarca yapıcı bir yaklaşımla taslak komisyonunun 9. Oturumu’nun düzenlenmesi çağrısında bulunulmuştur.
• Suriyeli tarafların katılımcıları ve BM Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ile sürekli temas halinde olarak komitenin çalışmalarını destekleme kararlılıkları bir kez daha teyit edilmiştir.
• Gazze’de yaşanan insani felaketten duyulan derin endişeyi dile getirilerek İsrail’in Filistinlilere yönelik acımasız saldırılarına son vermesi ve Gazze’ye insani yardım göndermesi gerektiğini vurgulanmış ve derhal ateşkes ilan edilmesini ve tüm tarafların uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini talep eden 2023 Genel Kurul kararının uygulanması çağrısında bulunulmuştur.
• Silahlı çatışma alanının genişlemesinin ve bölgedeki diğer devletlerin müdahil olmasının önlenmesinin önemi vurgulanmıştır.
• Üçlü Zirve’nin 19 Temmuz 2022 tarihli sonuç bildirisinde Rusya Federasyonu’nda bir toplantı düzenlenmesi konusunda varılan mutabakat not edilmiştir.
• Suriye konulu 22. toplantının 2024 yılının ikinci yarısında yine Astana’da yapılması konusunda mutabık kalınmıştır.

Astana’da ABD iması: Suriye’de ‘terörü ve YPG’nin özerkliğini destekleyenler’ kınandı