Önce ‘ayar’ sonra istifa: Biden’a Gazze sitemi eden İrlanda Başbakanı istifa etti

Geçenlerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’a tabiri caizse verdiği “ayarla” gündeme gelen İrlanda Başbakanı Leo Varadkar başbakanlıktan istifa ettiğini duyurdu. Varadkar’ın “Artık bu iş için en uygun kişi olduğumu düşünmüyorum” sözleriyle duyurduğu istifa İrlanda’da neler oluyor sorusunu da gündeme getirdi. Varadkar yüksek makamlardan istifa etmek için asla “en uygun” zaman olmadığını söylese de, kendisi için bugünden daha mantıklı bir zaman aralığı olmadığının altını çizdi.

Varadkar’ın istifasıyla belirlenecek yeni Taoiseach’ın (İrlanda Başbakanı demek) hem genel seçimlere hem de Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerine kadar kısıtlı bir zamanı olacak. Yeni başbakan makama oturduğunda AP seçimleri için iki ayı, genel seçimler için de bir yılı olacak.

‘İstifa nedenim hem kişisel hem siyasi’

Görevi bırakma nedeninin hem kişisel hem de siyasi olduğunu ifade eden Varadkar partisi Fine Gael’in de bir sonraki genel seçimlerden zaferle çıkacağından emin olduğunu söyledi. “Siyasetçiler de insandır” diyen Varadkar “Sınırlarımız var. Daha fazlasını yapamayacak konuma gelene kadar her şeyimizi veriyoruz. Biliyorum, kararımın ‘gerçek nedeni’ konusunda ister istemez spekülasyonlar olacak ama hepsi bu. Aklımda başka bir şey yok. Belli bir kişisel ya da siyasi planım da yok ama bunları düşünmek için zamanım olmasını dört gözle bekliyorum” dedi.

Kabine toplantısı ardından kararını kamuoyuna duyuran Varadkar ekibi yenileyip güçlendirme işinin yeni bir isim tarafından daha başarılı yapılacağına da inandığını söyledi. Seçimlere değinen Varadkar “Yerel ve Avrupa seçimlerinde yarışan iyi dostlarım var. Onlara mümkün olan en iyi şansı vermek istiyorum. Ve bence yeni bir lider altında daha iyi bir şansları olacak” dedi.

Erken seçim endişeleri körüklendi

Bu beklenmeyen istifa tabii ki Dublin’de bir şok etkisi yarattı. Varadkar’ın istifası koalisyonla yönetilen ülkede erken seçim beklentisi de yarattı. İrlanda Dışişleri Bakanı Micheál Martin, Leo Varadkar’ın istifasının ardından yaptığı açıklamada hükümetin görev süresini tamamlaması gerektiğine dikkat çekti. Martin “Bu istikrar yaratır, kısa vadeli karar almayı önler ve kısa vadeli bir seçim çalışmasından daha iyi bir politika odağı sağlar. İşte bu nedenle bu hükümetin başından beri tam dönem görev yapması gerektiği konusunda kesinlikle kararlı ve tutarlı davrandım ve bu pozisyonum devam ediyor” dedi.

Bir sonraki genel seçimin normalde Şubat 2025’te yapılması gerekiyor ancak ana muhalefet partisi Sinn Féin’in anketlerde yükselmesi bu tarihi erkene çekebilir.

Varadkar 2017 yılında ülkenin direksiyonuna oturduğunda “ilk eşcinsel ve en genç başbakan” olarak dikkatleri üzerine çekmişti. 2020 yılındaki seçimlerde hiçbir partinin tek başına zafer elde edememesi Varadkar’ın da zaferini sekteye uğratmıştı. Ancak sonrasında Varadkar’ın partisi rakibi Fianna Fáil ile koalisyona girmiş ve parti lideri Micheál Martin ile ülke liderliğini sırayla üstlenmişlerdi. 2022’den beri de başbakanlığı Varadkar yürütmekteydi. Varadkar istifasına rağmen parlamento üyesi olarak kalmayı sürdürecek.

İstifası akıllara referandum hezimetini getirdi

Varadkar muhtemelen İrlanda’yı liberalleştirme çabaları ve ülkenin katı kürtaj karşıtı yasalarını hafifletmesiyle hatırlanacak. İstifası da tam olarak bu amaçlarla yola çıkılan bir referandumun hezimetle sonuçlanmasını takip etti. İrlanda halkı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde, ülkenin 1937 tarihli kurucu anayasasında kadının “ev içindeki yaşamının” önemine vurgu yapan maddelerde değişiklik yapmak için referanduma gitmişti. Varadkar “kadınlarla ilgili çok eski moda ve cinsiyetçi dili” silmek için bir şans olarak sunduğu oylamanın Dünya Kadınlar Günü’nde yapılmasının tesadüf olmadığının altını çizmişti. Ancak bu hamle başbakana umduğu gibi yansımadı. Referandum olaylı geçti, hezimetle sonuçlandı. Hükümetin desteklediği öneri yüzde 67 ret oyuyla büyük bir yenilgi oldu.

Oylamanın ardından Dublin’de gazetecilere konuşan Varadkar seçmenlerin hükümete “iki darbe” indirdiğini söylemişti. Başbakan “İnsanların çoğunluğunu evet oyu vermeye ikna etmek bizim sorumluluğumuzdu ve bunu açıkça başaramadık” demişti.

Hindistan doğumlu bir baba ve İrlandalı bir annenin oğlu olan Varadkar 27 yaşında İrlanda parlamentosuna girmeden önce doktordu. 2015 yılında Sağlık Bakanı olarak İrlanda ulusal radyosunda eşcinsel olduğunu açıklayan Varadkar aynı cinsiyetten çiftlerin evlenmesine izin veren ve dönüm noktası niteliğindeki Evlilik Eşitliği Yasa Tasarısını da desteklemişti.

Biden’a verdiği ‘ayar’ gündem olmuştu

İrlanda Başbakanı Varadkar’ın İrlanda asıllı olan ABD Başkanı Biden’a Gazze konusunda sitem ettiği konuşması gündem oldu ⤵️

— Filistinlilerin gözlerinde kendi tarihimizi görüyoruz.

— Bu bir yerinden edilme, mülksüzleştirme, sorgulanan ve inkar edilen bir ulusal kimlik, zorunlu… pic.twitter.com/TBVY6eV1RY

— Anadolu Ajansı (@anadoluajansi) March 19, 2024

İsrail’in en büyük müttefiklerinden Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’a bir sitem de ana yurdu İrlanda’dan gelmişti. Anne tarafından İrlandalı olan Biden’a ithafen Varadkar, İrlandalıların Filistin halkıyla empati kurmasının nedeninin Gazze halkının kendi yaşadıklarına benzer acılar çekmesi olduğunu hatırlatmıştı.

Biden’ın Beyaz Saray’da Aziz Patrick Günü için verdiği davette konuşan Varadkar,”Dünyayı dolaştığımda liderler bana sık sık ‘İrlandalıların Filistin halkına karşı neden bu kadar empati duyduğunu’ soruyor. Cevabı basit, onların gözünde kendi tarihimizi görüyoruz. Yerinden edilme, mülklerin elinden alınması, ulusal kimliğin kabul edilmemesi, zorunlu göç, ayrımcılık ve açlığın hikayesi…” diye konuşmuştu.

Biden’a anayurdu İrlanda’dan Gazze sitemi: İrlandalı olarak gereğini yerine getir