Kaçak başbakanın ardından: Bangladeş’te Nobel Barış Ödüllü profesör geçiş hükümetinin başında

Bangladeş’te 15 yıllık Şeyh Hasina Vecid iktidarı memuriyet kotalarına karşı çıkan isyanla son bulmuştu. Başbakan’ın kız kardeşiyle beraber ülkeden ayrılarak Hindistan’a kaçmasının ardından Genelkurmay Başkanı Waker-Uz-Zaman geçiş hükümeti kurulacağını söylemişti. Geçiş hükümetine yönelik adımlar atılırken Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin de parlamentoyu feshettiğini duyurdu.

Hazirandan beri süren protestolarda 10 bin 372 kişi gözaltına alınmış, 300’den fazla kişi de ölmüştü. Karışıklığın sürdüğü ülkede Genelkurmay Başkanı cunta hükümeti gibi sert bir adıma gerek kalmadan geçiş hükümeti kurulabileceğini söylemişti. Protestolar sebebiyle sokaklara dökülen öğrenci hareketinin liderleri geçiş hükümeti için Nobel ödüllü Profesör Muhammed Yunus’u öneriyordu.

Yetkililer, Bangladeş Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin ile Öğrenci Ayrımcılık Karşıtı Hareketi yöneticileri arasında yapılan toplantı sonucunda geçici hükümetin başına Nobel Barış Ödüllü Muhammed Yunus’un atandığını doğruladı. Ayrıca yetkililer geçiş hükümetinin kalan üyelerinin de çeşitli siyasi partilerle yapılan istişarelerin ardından belirleneceğini kaydetti.

Kaçak başbakanın rakibi de tahliye edildi

6 Ağustos sabahı öğrenci liderlerinin yayınladığı videoda ülkede süregelen şiddet olaylarının önlenebilmesi sebebiyle bir acil durumun içinde bulunulduğu, Profesör Muhammed Yunus’un da geçiş hükümeti için kendisinin önerilmesine onay verdiği belirtildi. Yine aynı videoda, meclisin bir an önce dağıtılması için “sert uyarılarda” bulunuldu. Bangladeş Başkanlık Ofisi’nin yaptığı açıklamada parlamentonun dağıldığı bildirildi. Aynı zamanda Bangladeş Milliyetçi Partisi lideri ve eski başbakan Şeyh Hasina Vecid’in “en büyük rakibi” Begüm Halide Ziya’nın hapishaneden tahliye edildiği bildirildi.

‘Yoksulların bankeri’ Nobel ödüllü Muhammed Yunus

Yunus “Eğer bir ülkenin öğrencileri ve halkı bu kadar şey feda edebiliyorsa, ben de aynı sorumluluğu taşıyorum” demişti. “Yoksulların bankeri” olarak bilinen Yunus 84 yaşında.

Chittagong Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olarak çalışan Yunus 1974’teki kıtlık sırasında Grameen Bankası ile yaptığı mikro kredi çalışmasıyla dikkat çekmişti. Bangladeş’in kırsal kesimindeki yoksullara 100 doların altında krediler verilmesini sağlayan Yunus milyonları yoksulluktan kurtarmaya yönelik çalışmaları nedeniyle 2006 Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştü.

Bugün geçiş hükümeti için adı öne çıkan Yunus’un yaptığı çalışma Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dahil birçok ülkede benzer ilham kaynağı olmuştu. 2007’de Bangladeş’te kendi partisini kurmaya yeltendi fakat Hasina’nın engeline takıldı. 2011 yılında, yine Hasina tarafından Grameen Bank’ın yönetiminden uzaklaştırıldı. Bangladeş o dönemde de yoğun protestolara sahne olmuştu. Hasina’nın tartışmalı bir seçimle galibiyetini ilan ettiği Ocak ayında Yunus yine bir takım sorunlarla yüzleşmek zorunda kalmıştı; zimmetine 2 milyon dolara yakın para geçirmekten hakim karşısına çıkarılmıştı. Ancak kendisi bu iddiaları hiçbir zaman kabul etmedi. 100’den fazla davayla karşı karşıya kalan Yunus hiç tutuklanmadı da. Haziran ayında Hasina’yı eleştirirken “Bangladeş’te siyaset diye bir şey kalmamıştır” demişti. Hasina’nın gidişini ise “Bangladeş’in ikinci kurtuluşu” olarak nitelendirdi.

Ülkede karmaşanın son bulması için geçici hükümet formülü üzerinde durulurken ABD’den de yorum geldi. Geçiş hükümetinden Washington da memnun ancak bir an önce erken seçimlere hazırlanılmasını öneriyor.

Öğrenci hareketi liderleri sokaktan yana

Geçici hükümet için mutabakat neredeyse sağlansa da öğrenci hareketleri Genelkurmay Başkanı’nın talebine zıt olarak sokak protestolarının devam etmesinden yana. Öğrenci hareketinin yayımladığı söz konusu video “Sizleri salı sabah tekrar sokaklara davet ediyoruz” söyleriyle son bulmuştu.

15 yıllık iktidardan kaçak başbakanlığa: Hasina kimdir?

Bir zaman “ikon” olarak anılan ancak sonrasında halkın öfkesini kazandığı politikaları uygulan Hasina 15 yıllık kesintisiz iktidarını başka ülkeye kaçarak sonlandırdı. CNN’in aktardığına göre Şeyh Hasina Vecid kız kardeşiyle beraber askeri bir helikopter aracılığıyla “Delhi yakınlarında, daha güvenli bir yere” kaçtı. Hindistanlı diplomatik kaynaklara göre oradan da Londra’ya geçmesi bekleniyor.

Başbakan Şeyh Hasina, Bangladeş’in Pakistan’dan bağımsızlık sürecinin öncüsü, ‘Ulusun Babası’ olarak anılan Şeyh Muciburrahman’ın kızı olarak dünyaya geldi. Bangladeş bağımsızlık mücadelesini verirken Hasina da Dhaka Üniversitesi’nde bir öğrenci lideri olarak siyasi kariyerine başlamıştı. 1975 yılındaki askeri darbede kız kardeşi hariç bütün aile üyelerinin öldürülmesinin ardından Hindistan’a gitti.

80’li yılların başında Bangladeş’e dönerek askeri yönetime karşı sokak eylemlerine öncülük etti, o dönemde ülke çapında popülaritesini artırdı. Başbakan Hasina Bangladeş’i 2009’dan beri aralıksız yönetiyordu. Hasina’nın iktidarı boyunca ülkenin ekonomik kalkınması “iyiye gidiyor” olsa da son yıllarda işler tersine dönmüştü.

Giderek siyasi tutumunu sertleştiren Hasina ve yönetimi siyasi tutuklama, gözaltında kaybolma gibi suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Bu suçlamalardan önce Hasina dünyanın en fakir ülkelerinden biri olarak anılan Bangladeş’i “en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri” haline getirmesiyle tanınıyordu. Kişi başına düşen milli geliri 20 yılda üçe katlamıştı. Dünya Bankası verilerine göre bu süreçte neredeyse 25 milyon kişinin refah seviyesi yükseldi. Fakat ekonomik ilerleme Hasina üzerinde gitgide dozu artan endişeleri önlemedi. Siyasi rakiplerine karşı acımasız bir tutum sergilemekle suçlanan Hasina belki de siyasi kariyerinin en zorlu sınavlarından birini bugünlerde veriyor.

İktidarının son dönemine Ocak ayındaki tartışma yaratan seçimlerle gelen Hasina sokaklara dökülen öğrencilerin ve işsizlerin yoğun tepkisiyle karşı karşıyaydı. Hasina’nın siyasi sonunu da bu ayaklanma hazırladı. 15 yıl boyunca ülkeyi yöneten Hasina’nın ardından konutu göstericiler tarafından yağmalandı.

Bangladeş’te protestolar 15 yıllık iktidarın sonunu getirdi: Başbakan kaçtı

İflasın eşiğindeki Bangladeş IMF’den yardım talep etti