Çin yabancılara evlatlık verme uygulamasını kaldırdı

Çin hükümeti bundan sona Çinli çocukların yabancılar tarafından evlat edinilmesine izin vermeyeceğini açıkladı. Bu karar Çin’in nüfus artışı konusuna bakışının değiştiğini yansıtır nitelikte: Bunun nedeni de aşırı nüfus artışının yerini hızla yaşlanan ve azalan nüfus alması ve gelecek korkusu.

Yıllarca tek çocuk politikasının uygulandığı ülkede çocuğu evlatlık verme yaygın bir eylemdi. İkinci çocuğuna hamile kalan kadınların önünde iki seçenek vardı: Ya hamileliklerine son verecek ya da çocuklarını doğurup çocuksuz bir çifte vereceklerdi.

Ama ülke içinde evlat edindirme de her çocuk için mümkün değildi. Sonuç olarak yasadışı doğan bebeklerin hayatta kalma şansı 1992 yılında hükümetin kabul ettiği uluslararası evlat edindirme uygulamasıyla arttı ve “fazla” çocuk yükü diğer ülkelere ihraç edildi. Böylece Çin hükümeti sadece yetimlere bakmanın ekonomik yükünden kurtulmakla kalmadı, yeni bir gelir kapısı da elde etti: Evlat edinen yabancı ailelerin bağışları.

Project Syndicate’ten Yi Fuşian yabancı ailelerin Çinli çocuk evlat edinmek için binlerce dolar harcamasının epey kazançlı olması nedeniyle bazı yerel yönetimlerin bebeklere elkoymaya başladığını bile anlatıyor. Bir örnekte ikizleri birbirinden ayırmış; biri ABD’ye gönderilirken diğeri de Çin’de biyolojik ailesiyle kalmış.

ABD’nin gözde evlat edinme yeriydi

Çin o süreçte uluslararası evlat edindirme konusunda öncü ülkelerden biri haline gelmiş, özellikle ABD’deki ailelerin yoğun ilgisini görmeye başlamıştı. Sebebi Çin’deki bebek sayısının çok olması, evlat edinme sürecinin ABD’dekine kıyasla daha uygun maliyetli olmasıydı. Son 30 yılda 160 bin bebek yabancı ailelere verilmiş, bu sayı 2005 yılında zirveyi görmüştü. Evlat edinen ailelerin başında da ABD’liler geliyordu. 1999-2022 yılları arasında Amerikalı aileler 82 bin 658 Çinli çocuğu evlat edinmiş. 1999 öncesi de hesaba katıldığında bu sayının 100 binden fazla olduğu tahmin ediliyor.

O dönem aileler erkek çocuklarının kendilerinde kalmasını istediğinden evlatlık verilen kız çocuklarının sayısı çok daha yüksekti. Yine de bunun daha çok tek çocuk politikasından kaynaklandığını vurgulamak gerekiyor. Çin’de 2000 yılında 0-4 yaş arası 120 erkek çocuğa karşılık 100 kız çocuğu vardı. Oysa 1980’lerin ortalarından beri iki çocuk politikasının denendiği yerlerde bu oran çok daha dengeliydi. Mesela Yicheng’de 103 erkek çocuk varsa 100 de kız çocuk vardı.

Ayrıca diğer ülkeler de erkek çocuklarını kız çocuklarına tercih etme eğilimi içinde. Mesela Gallup’ın 1941 ile 2011 yılları arasında yaptığı 10 anket Amerikalı katılımcıların yaklaşık yüzde 40’ının çocuk evlat edinecekse bunun erkek olmasını tercih ettiğini gösteriyor. Kız çocuk tercih edenlerin oranı ise yüzde 28. Aradaki fark tek çocuk politikasının Çin’deki aileleri bu tercihi cidden yapmaya itmesiydi.

Doğurganlığın düşüşü son damla oldu

Ancak Çin’in yabancılara evlat edindirme uygulaması sonsuza dek devam edemezdi. Ülkedeki doğurganlık oranı 1990’da kadın başına 2,3 çocuktan 2010’da 1,6-1,7’ye kadar geriledi. Bu da doğal olarak evlat edinebilecek çocuk sayısını azalttı. Ayrıca 1970’lerde yüzde 1-2 olan kısırlık oranı, 2010’da yüzde 10-15’e ve 2020’de yüzde 18’e yükseldi. Hal böyleyken artık yurt içinde de evlat edinme talebi artmaya başladı. Bu sırada tek çocuk politikası da gevşetildi. Kademeli olarak üç çocuk politikasına geçiş yapıldı.

Bu gelişmeler ışığında 2007 yılında uluslararası evlat edinme kuralları sıkılaştırıldı. 2005 yılında ABD’ye evlatlık verilen Çinli çocukların sayısı yedi bin 903’ken, 2012’de iki bin 696’ya kadar düştü. Zaten Covid-19 pandemisinde de evlat edindirme işlemleri askıya alındı.

Üç çocuk politikası ve hükümetin çocuk doğumunu teşvik etmek için attığı adımlara rağmen doğurganlık oranı düşmeye devam ediyor. Geçen yıl bu oran Çin genelinde 1 iken Şanghay ve Heilongjian gibi eyaletlerde 0,6’ya kadar geriledi. Alınan bu yeni “yabancılara evlat edindirme uygulamasının kaldırılması”nın etkisi olacak mı göreceğiz.

Çin’in ‘cahiliye dönemi’ bugün nüfus artışına engel: 324 milyon kadına zorla spiral takılmıştı