Irak-Türkiye petrol boru hattında ‘maliyet’ anlaşmazlığı

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani maliyet konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle Irak-Türkiye petrol boru hattının faaliyete geçmesinin ertelendiğini belirtti. Bağdat’ta Bloomberg International’a konuşan Başbakan “Bağdat ülkenin kuzeyinde faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlere üretim için ne kadar ödeyeceği konusunda anlaşamadı. Federal hükümetin bütçesi üretilen her varil için 8 dolar ödemeye izin verirken Irak Kürt Bölgesel Yönetimi şirketlere 26 dolar ödüyor” diye konuştu. Yaşanan anlaşmazlık bölgede petrol üretimine darbe vururken boru hattının yeniden faaliyete geçmesini de geciktirdi.

Günde yaklaşık yarım milyon varil petrolün piyasaya sürüldüğü Irak-Türkiye petrol boru hattında faaliyetlerin durdurulması hem şirketlerin hem Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin hem de Irak yönetiminin milyarlarca dolarlık gelir kaybına neden oluyor. Ancak boru hattının açılması acil finansal ihtiyaçlar nedeniyle OPEC+ üretim limitine bağlı kalmayan ve aşırı üretimi telafi edeceğini defalarca söyleyen Irak için ikileme neden olabilir. Üretim limitine uyulmaması OPEC+’nın fiili lideri Suudi Arabistan ile tartışma konusu haline geldi. Sudani “Kullanıcı ve üreticilerin çıkarlarını dengelemek için OPEC kararlarına uymaya ve fiyatları korumaya kararlıyız” dedi.

Ankara ile Erbil merkezli  Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında 2014’te imzalanan petrol ihraç sözleşmesi Bağdat’ın haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Tahkim tarafından Türkiye’ye verilen tazminat cezasının ardından Kerkük-Ceyhan boru hattından petrol sevkiyatı geçen yıl mart ayında durdurulmuştu. 10Haber’de de yer alan tazminata ilişkin habere göre Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi 13 Şubat’ta Türkiye’yi Irak’a 1.9 milyar dolar tazminat ödemeye mahkum etmiş, ancak rakam masraflar ve 500 milyon dolarlık taşıma gideri düşünce 1,4 milyar dolara inmişti.

Türk hükümeti ekim ayında boru hattının yeniden çalışmaya  hazır olduğunu bildirmişti. Ancak şirketlerle Irak hükümeti arasında maliyetler için ücret ödenmesi konusunda mali ve hukuki sorunlar ortaya çıktı: Uluslararası firmalar Eylül 2022 ile Mart 2023 arasındaki üretim için 1 milyar dolarlık geçmiş borçlarını da talep etti.

İhracatın durdurulmasıyla şirketler yerel bazda ham petrol üretimi yapıyor. Iraklı yetkililer bu üretimin OPEC kotasına uyum konusunda sorun yarattığını bildirmişti. Bloomberg tarafından derlenen verilere göre Irak günlük dört milyon varil olan üretim limitini aşarak geçen ay 4 milyon 320 bin varil üretim yaptı. Ülkenin aralık ayından itibaren üretim limitlerini kademeli olarak artıracağı belirtiliyor.

Sudani ülkede yıllardır süren savaşın üretime zarar vermesi nedeniyle uzun vadede üretimi artırmayı hedefliyor. Ağustos ayında enerji devi BP, Kerkük’te üretim artışını desteklemek için anlaşma imzaladı. Irak ayrıca yakıt ithalatını azaltmaya yardımcı olmak için hasarlı rafinerileri onarıyor ve geliştiriyor.

Başbakan Sudani “Son 40 yıldır yaşanan savaşlar nedeniyle doğalgaz ve petrol açısından sahip olduğumuz zenginliği doğru şekilde kullanmakta geç kaldık. Şimdi sahip olduğumuz zenginlikleri nasıl etkili bir şekilde kullanabileceğimize bakıyoruz” dedi. Sudani yönetiminin petrol dışı sektörü canlandırmak için Irak’taki petrol gelirlerinin yaklaşık yüzde 40’ını yatırım olarak kullanmayı düşündüğünü söyledi. Sudani Irak’ın güneyindeki Basra kentinden Türkiye’ye ve oradan da Avrupa’ya uzanması planlanan ticaret koridorunun ülkesi için “bir rüya” olduğunu sözlerine ekledi.

Irak, Kerkük-Ceyhan boru hattından ay sonunda petrol göndermek istiyor

Kerkük- Ceyhan petrol boru hattında anlaşma umudu doğdu